Annotatie tentamen EU-recht
Partijen en procedure
Verzoekers in de zaak zijn TopFit eV en Daniele Biffi tegen de Duitse nationale atletiekbond
(DLV). Uit de aanhef en uit r.o. 1 blijkt dat het gaat om een verzoek om een prejudiciële
beslissing krachtens artikel 267 VWEU. Het gaat hier aldus om een prejudiciële procedure
waarin een uitleggingsvraag wordt gesteld (sub a).
Daniele Biffi is een Italiaans staatsburger die al 15 jaar in Duitsland woont en hij lid is van
een Duitse sportvereniging (TopFit), die is aangesloten bij de atletiekbond van Berlijn (r.o. 6).
Biffi wilde in 2017 meedoen met de nationale kampioenschappen van Duitsland. TopFit heeft
hem hiervoor ingeschreven, echter heeft de Duitse atletiekbond de inschrijving geweigerd
vanwege het ontbreken van de Duitse nationaliteit (r.o. 13) (wat volgens 5.2.1 van het
regelement van DLV verplicht was, r.o. 4). De atletiekbond had haar regelement aangepast,
waardoor enkel nog Duitse staatsburgers mee mochten doen (r.o. 10). Biffi mocht alleen
meedoen ‘buiten klassement’ of ‘zonder klassering’ (r.o. 14). De verwijzende rechter vraagt
zich af of een dergelijk nationaliteitsvereiste een ontoelaatbare discriminatie vormt, die in
strijd zijn met de Verdragsregels (r.o. 17). De centrale rechtsvraag in deze zaak is dan ook:
‘dienen artikel 18, 21 en 165 VWEU in zoverre te worden uitgelegd dat als een bepaling de
voorwaarde stelt dat voor deelname aan nationale kampioenschappen de betrokkene de
nationaliteit van die lidstaat dient te bezitten, dit als ontoelaatbare discriminatie kan worden
aangemerkt?’ (R.o. 21).
Oordeel Hof
Het Hof heeft in deze zaak geoordeeld dat de artikelen 18, 21 en 165 VWEU dusdanig dienen
te worden uitgelegd dat zij zich verzetten tegen een regelement van een nationale sportbond
die discrimineert op basis van nationaliteit, tenzij dat reglement kan worden gerechtvaardigd
op grond van objectieve overwegingen die evenredig zijn aan het nagestreefde doel en het
Hof geeft de nationale rechter de taak om te oordelen of die rechtvaardigingsgronden er zijn
(r.o. 67).
Het Hof onderbouwd dit oordeel met de volgende argumenten. Allereerst merkt zij op dat
Biffi zich kan beroepen op art 18 en 21 VWEU (r.o. 35). Hij heeft als Unieburger 15 jaar
gebruik gemaakt van zijn recht van vrij verkeer in de zin van art 21 VWEU (r.o. 27) en de
hoedanigheid van Unieburger dient de primaire hoedanigheid van de onderdanen van lidstaten
te zijn uit hoofde waarvan zij recht hebben op gelijke behandeling (r.o. 28). Doordat Biffi
gebruik heeft gemaakt van zijn recht van vrij keer valt hij binnen de werkingssfeer van art 18
VWEU, waardoor het verbod van discriminatie op hem van toepassing is (r.o. 29 en 30).
Onder vrij verkeer van vestigen dient namelijk ook de toegang tot vrijetijdsbestedingen te
worden verstaan (r.o. 31). Het Hof benoemt daarbij dat art 165 VWEU een afspiegeling is van
het grote maatschappelijke belang van sport in de Unie (r.o. 33).
Vervolgens benoemt het Hof dat het verbod van discriminatie op grond van nationaliteit ook
dient te worden geëerbiedigd in niet-publiekrechtelijke regelingen (zoals in dit geval bij de
regels van de nationale Duitse sportbond) die ertoe strekken arbeid in loondienst en
dienstverrichtingen collectief te regelen (r.o. 37). Dit is ook van toepassing als het gaat om
een groep of organisatie die een zekere macht uitoefent over particulieren (r.o. 39), waardoor
Partijen en procedure
Verzoekers in de zaak zijn TopFit eV en Daniele Biffi tegen de Duitse nationale atletiekbond
(DLV). Uit de aanhef en uit r.o. 1 blijkt dat het gaat om een verzoek om een prejudiciële
beslissing krachtens artikel 267 VWEU. Het gaat hier aldus om een prejudiciële procedure
waarin een uitleggingsvraag wordt gesteld (sub a).
Daniele Biffi is een Italiaans staatsburger die al 15 jaar in Duitsland woont en hij lid is van
een Duitse sportvereniging (TopFit), die is aangesloten bij de atletiekbond van Berlijn (r.o. 6).
Biffi wilde in 2017 meedoen met de nationale kampioenschappen van Duitsland. TopFit heeft
hem hiervoor ingeschreven, echter heeft de Duitse atletiekbond de inschrijving geweigerd
vanwege het ontbreken van de Duitse nationaliteit (r.o. 13) (wat volgens 5.2.1 van het
regelement van DLV verplicht was, r.o. 4). De atletiekbond had haar regelement aangepast,
waardoor enkel nog Duitse staatsburgers mee mochten doen (r.o. 10). Biffi mocht alleen
meedoen ‘buiten klassement’ of ‘zonder klassering’ (r.o. 14). De verwijzende rechter vraagt
zich af of een dergelijk nationaliteitsvereiste een ontoelaatbare discriminatie vormt, die in
strijd zijn met de Verdragsregels (r.o. 17). De centrale rechtsvraag in deze zaak is dan ook:
‘dienen artikel 18, 21 en 165 VWEU in zoverre te worden uitgelegd dat als een bepaling de
voorwaarde stelt dat voor deelname aan nationale kampioenschappen de betrokkene de
nationaliteit van die lidstaat dient te bezitten, dit als ontoelaatbare discriminatie kan worden
aangemerkt?’ (R.o. 21).
Oordeel Hof
Het Hof heeft in deze zaak geoordeeld dat de artikelen 18, 21 en 165 VWEU dusdanig dienen
te worden uitgelegd dat zij zich verzetten tegen een regelement van een nationale sportbond
die discrimineert op basis van nationaliteit, tenzij dat reglement kan worden gerechtvaardigd
op grond van objectieve overwegingen die evenredig zijn aan het nagestreefde doel en het
Hof geeft de nationale rechter de taak om te oordelen of die rechtvaardigingsgronden er zijn
(r.o. 67).
Het Hof onderbouwd dit oordeel met de volgende argumenten. Allereerst merkt zij op dat
Biffi zich kan beroepen op art 18 en 21 VWEU (r.o. 35). Hij heeft als Unieburger 15 jaar
gebruik gemaakt van zijn recht van vrij verkeer in de zin van art 21 VWEU (r.o. 27) en de
hoedanigheid van Unieburger dient de primaire hoedanigheid van de onderdanen van lidstaten
te zijn uit hoofde waarvan zij recht hebben op gelijke behandeling (r.o. 28). Doordat Biffi
gebruik heeft gemaakt van zijn recht van vrij keer valt hij binnen de werkingssfeer van art 18
VWEU, waardoor het verbod van discriminatie op hem van toepassing is (r.o. 29 en 30).
Onder vrij verkeer van vestigen dient namelijk ook de toegang tot vrijetijdsbestedingen te
worden verstaan (r.o. 31). Het Hof benoemt daarbij dat art 165 VWEU een afspiegeling is van
het grote maatschappelijke belang van sport in de Unie (r.o. 33).
Vervolgens benoemt het Hof dat het verbod van discriminatie op grond van nationaliteit ook
dient te worden geëerbiedigd in niet-publiekrechtelijke regelingen (zoals in dit geval bij de
regels van de nationale Duitse sportbond) die ertoe strekken arbeid in loondienst en
dienstverrichtingen collectief te regelen (r.o. 37). Dit is ook van toepassing als het gaat om
een groep of organisatie die een zekere macht uitoefent over particulieren (r.o. 39), waardoor
