Inleiding in Criminologie – Samenvatting
Definities van criminaliteit:
Formele criminaliteit: juridische constructie
Informele criminaliteit: sociale constructie
Aggregatieniveaus:
Macro
o Landen
o Steden/buurten
Meso
o Groepen
Micro
o Individuen
Geschiedenis van de criminologie
Klassieke oudheid – middeleeuwen
o Hammurabi: Codex Hummurabi.
o Grieken: De Staat
Renaissance
o Coornhert
o Humanistisch denken: mensen denken rationeel
o Straffen moesten afschrikwekkend zijn
o Straffen moesten bijv. veroordeelden nuttig werk laten verrichten
o Bouw van gevangenissen, om hierin mensen het werk te laten doen
Klassieke school
o Beccaria
o Mensen hebben een vrije wil en bij het handelen wegen mensen de voor- en
nadelen af van et gedrag.
o Voorkomen rechtelijke willekeur: rechtszekerheid
o Bentham: Utilitarisme: maximaal geluk voor een maximaal aantal mensen.
Wreed en overmatig straffen was in strijd hiermee: er zou hierdoor
minder geluk zijn.
Straffen moesten proportioneel zijn, op basis van duidelijke wetten en
niet willekeurig
Positivistische school
o Deterministisch mensbeeld: menselijk gedrag wordt bepaald door factoren
waarop de mens zelf weinig invloed op heeft.
o Positivistisch: gericht op bestudering van waarneembare feiten.
Empirisch ideaal: de werkelijkheid is door wetenschappelijk onderzoek
te verklaren.
o Straffen moeten gericht zijn op het behandelen en voorkomen van herhaling,
niet op leedtoevoeging.
, Italiaanse antropologieschool
o Lombroso
o ‘Criminele mens:’ iemand is biologisch gedetermineerd om delicten te plegen
(=atavisme): vooral gericht op uiterlijk
Franse milieuschool
o Quetelet
o Sociologie en statistiek
o Zocht verbanden tussen menselijk gedrag en kenmerken van de samenleving
o ‘Sociaal determinisme’
Socialistische criminologie
o Ferri, Marx
o Accent op de relatie tussen de ontwikkeling van criminaliteit en economische
condities
o Criminaliteit zou verdwijnen in een samenleving met een grote sociale
gelijkheid en geen onderdrukkend justitieel overheidsapparaat
o Bonger: armoede en criminaliteit
Nieuwe Richting en Kritische criminologie
o Enerzijds de dader verantwoordelijk te houden voor zijn gedrag, maar ook
oog hebben voor de omstandigheden die hem tot zijn daad hebben gebracht.
o Straffen sterk gericht op behandeling en resocialisatie, en minder op straf als
vergelding.
o Sleutelbegrippen kritische criminologie:
Machtsongelijkheid
Labeling / stigmatisering
Secundaire deviantie
o Veel aandacht voor het willekeurige, onderdrukkende en discriminerende
karakter van de strafrechtspleging
o Centraal: de problematische kanten van de strafrechtspleging als reactie op
criminaliteit
Veramerikanisering van de criminologie
o Chicago-school, anomie of straintheorie
o Urbanisatie en migratie is VS
o Criminaliteit als gevolg van gebrek aan sociale samenhang
o Sterk sociologische oriëntatie
,Het strafrechtelijke systeem in actie
Strafrechtelijke systeem: het geheel van organisaties en personen dat bepaalt welke
gedragingen strafbaar zijn en zorg draagt voor de opsporing van overtreders, hun vervolging
en berechting, en voor het uitvoeren van de opgelegde straffen.
Onderdelen strafrechtelijk systeem:
1. De strafwetgever (de centrale overheid en de lagere overheden)
2. De politie en andere instanties met opsporingsbevoegdheid
3. Het Openbaar Ministerie (officieren van justitie)
4. De zittende rechters
5. Het gevangeniswezen
6. De reclassering
Het strafrechtelijke systeem is complex en er zijn geen eenvoudige gezagsrelaties.
De politie heeft verschillende bazen:
o Minister van Justitie e Veiligheid beheert de nationale politie en stuurt aan
o Burgemeester en plaatselijke officier van justitie over de regionale eenheden
o Burgemeester over handhaving openbare orde en hulpverlening
o Hoofdofficier van justitie over strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde
en criminaliteitsverspreiding
OM heeft het alleenrecht op de vervolging van verdachten en formuleert strafeisen
aan de rechter
Rechters zijn onafhankelijk in hun beslissingen
Deze organisaties hebben dus een mate van autonomie ten opzichte van elkaar
beleidsvorming en coördinatie is belangrijk.
Bestuderen gegevens werking strafrechtelijk systeem oordeel vormen over werking
beleid kan worden gemaakt om de afzonderlijke organen te sturen om het doel van de
strafrechtspleging beter te bereiken.
Beleidsinformatie: gegevens over het strafrechtelijke systeem
Automatisering omvang en kwaliteit van beleidsinformatie neemt toe (mogelijkheden
monitoring en sturing zijn toegenomen)
Prestatiemaat: informatie prestaties van verschillende organen aan de hand van statistische
beleidsinformatie.
Voorbeelden: ophelderingspercentage, doorlooptijden strafzaken.
Hebben betekenis als ze worden vergeleken met prestaties uit het verleden of met andere
landen.
, Organisatie en prestaties politie
Handhaving rechtsorde:
Handhaving openbare orde
Strafrechtelijke handhaving
o Opsporing van strafbare feiten
Door de recherche (hoofdzakelijk)
Andere taken door politie in uniform ‘blauw’
Ophelderingspercentage: het percentage ter kennis gekomen misdrijven waarvan een
verdachte bekend wordt
Prestatiemaat voor strafrechtelijke handhavingstaak van de politie.
Misdrijven die door opsporingsinspanning worden geconstateerd, zoals
vuurwapenmisdrijven of drugsmisdrijven, kennen een hoog ophelderingspercentage.
Zulke misdrijven worden pas geregistreerd als een verdachte in beeld is.
Misdrijven die door aangiften bekend worden, zoals geweld- en seksuele misdrijven, kennen
een lager ophelderingspercentage.
Zwakte ophelderingspercentage als prestatiemaat: geleverde inspanningen per delictstype
lopen uiteen.
Factoren die ophelderingsfactoren verklaren:
De aard van de delicten waarmee de politie in aanraking komt.
Beleidsmatige en juridische kenmerken van het strafrechtelijke systeem
Statistische/rekenkundige factoren, zoals criteria voor wat geldt als opheldering en
hoe deze worden geregistreerd.
Het is moeilijk vergelijkingen te maken met het ophelderingspercentage tussen
landen.
Harde output: opgehelderde misdrijven.
Niet alleen opsporing door de politie kan worden gezien als succes; ook andere activiteiten
zoals surveilleren, reageren op incidenten, verlenen van hulp aan slachtoffers, etc.
= zachte output.
Slachtofferenquêtes laten tevredenheid over zachte output zien.
Combinatie uitkomsten harde output en zachte output worden gebruikt voor het
beoordelen van het functioneren van de politie.
Organisatie en prestaties OM
Leidinggeven aan de opsporing door de politie van strafbare feiten.
Het vervolgen van de verdachten
Uitvoeren van de straffen, maatregelen en de opgelegde voorwaarden.
Vervolgen van de verdachten
Dagvaarden van de verdachte
De zaak en het bewijs uiteenzetten
Het eisen van de straf
Definities van criminaliteit:
Formele criminaliteit: juridische constructie
Informele criminaliteit: sociale constructie
Aggregatieniveaus:
Macro
o Landen
o Steden/buurten
Meso
o Groepen
Micro
o Individuen
Geschiedenis van de criminologie
Klassieke oudheid – middeleeuwen
o Hammurabi: Codex Hummurabi.
o Grieken: De Staat
Renaissance
o Coornhert
o Humanistisch denken: mensen denken rationeel
o Straffen moesten afschrikwekkend zijn
o Straffen moesten bijv. veroordeelden nuttig werk laten verrichten
o Bouw van gevangenissen, om hierin mensen het werk te laten doen
Klassieke school
o Beccaria
o Mensen hebben een vrije wil en bij het handelen wegen mensen de voor- en
nadelen af van et gedrag.
o Voorkomen rechtelijke willekeur: rechtszekerheid
o Bentham: Utilitarisme: maximaal geluk voor een maximaal aantal mensen.
Wreed en overmatig straffen was in strijd hiermee: er zou hierdoor
minder geluk zijn.
Straffen moesten proportioneel zijn, op basis van duidelijke wetten en
niet willekeurig
Positivistische school
o Deterministisch mensbeeld: menselijk gedrag wordt bepaald door factoren
waarop de mens zelf weinig invloed op heeft.
o Positivistisch: gericht op bestudering van waarneembare feiten.
Empirisch ideaal: de werkelijkheid is door wetenschappelijk onderzoek
te verklaren.
o Straffen moeten gericht zijn op het behandelen en voorkomen van herhaling,
niet op leedtoevoeging.
, Italiaanse antropologieschool
o Lombroso
o ‘Criminele mens:’ iemand is biologisch gedetermineerd om delicten te plegen
(=atavisme): vooral gericht op uiterlijk
Franse milieuschool
o Quetelet
o Sociologie en statistiek
o Zocht verbanden tussen menselijk gedrag en kenmerken van de samenleving
o ‘Sociaal determinisme’
Socialistische criminologie
o Ferri, Marx
o Accent op de relatie tussen de ontwikkeling van criminaliteit en economische
condities
o Criminaliteit zou verdwijnen in een samenleving met een grote sociale
gelijkheid en geen onderdrukkend justitieel overheidsapparaat
o Bonger: armoede en criminaliteit
Nieuwe Richting en Kritische criminologie
o Enerzijds de dader verantwoordelijk te houden voor zijn gedrag, maar ook
oog hebben voor de omstandigheden die hem tot zijn daad hebben gebracht.
o Straffen sterk gericht op behandeling en resocialisatie, en minder op straf als
vergelding.
o Sleutelbegrippen kritische criminologie:
Machtsongelijkheid
Labeling / stigmatisering
Secundaire deviantie
o Veel aandacht voor het willekeurige, onderdrukkende en discriminerende
karakter van de strafrechtspleging
o Centraal: de problematische kanten van de strafrechtspleging als reactie op
criminaliteit
Veramerikanisering van de criminologie
o Chicago-school, anomie of straintheorie
o Urbanisatie en migratie is VS
o Criminaliteit als gevolg van gebrek aan sociale samenhang
o Sterk sociologische oriëntatie
,Het strafrechtelijke systeem in actie
Strafrechtelijke systeem: het geheel van organisaties en personen dat bepaalt welke
gedragingen strafbaar zijn en zorg draagt voor de opsporing van overtreders, hun vervolging
en berechting, en voor het uitvoeren van de opgelegde straffen.
Onderdelen strafrechtelijk systeem:
1. De strafwetgever (de centrale overheid en de lagere overheden)
2. De politie en andere instanties met opsporingsbevoegdheid
3. Het Openbaar Ministerie (officieren van justitie)
4. De zittende rechters
5. Het gevangeniswezen
6. De reclassering
Het strafrechtelijke systeem is complex en er zijn geen eenvoudige gezagsrelaties.
De politie heeft verschillende bazen:
o Minister van Justitie e Veiligheid beheert de nationale politie en stuurt aan
o Burgemeester en plaatselijke officier van justitie over de regionale eenheden
o Burgemeester over handhaving openbare orde en hulpverlening
o Hoofdofficier van justitie over strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde
en criminaliteitsverspreiding
OM heeft het alleenrecht op de vervolging van verdachten en formuleert strafeisen
aan de rechter
Rechters zijn onafhankelijk in hun beslissingen
Deze organisaties hebben dus een mate van autonomie ten opzichte van elkaar
beleidsvorming en coördinatie is belangrijk.
Bestuderen gegevens werking strafrechtelijk systeem oordeel vormen over werking
beleid kan worden gemaakt om de afzonderlijke organen te sturen om het doel van de
strafrechtspleging beter te bereiken.
Beleidsinformatie: gegevens over het strafrechtelijke systeem
Automatisering omvang en kwaliteit van beleidsinformatie neemt toe (mogelijkheden
monitoring en sturing zijn toegenomen)
Prestatiemaat: informatie prestaties van verschillende organen aan de hand van statistische
beleidsinformatie.
Voorbeelden: ophelderingspercentage, doorlooptijden strafzaken.
Hebben betekenis als ze worden vergeleken met prestaties uit het verleden of met andere
landen.
, Organisatie en prestaties politie
Handhaving rechtsorde:
Handhaving openbare orde
Strafrechtelijke handhaving
o Opsporing van strafbare feiten
Door de recherche (hoofdzakelijk)
Andere taken door politie in uniform ‘blauw’
Ophelderingspercentage: het percentage ter kennis gekomen misdrijven waarvan een
verdachte bekend wordt
Prestatiemaat voor strafrechtelijke handhavingstaak van de politie.
Misdrijven die door opsporingsinspanning worden geconstateerd, zoals
vuurwapenmisdrijven of drugsmisdrijven, kennen een hoog ophelderingspercentage.
Zulke misdrijven worden pas geregistreerd als een verdachte in beeld is.
Misdrijven die door aangiften bekend worden, zoals geweld- en seksuele misdrijven, kennen
een lager ophelderingspercentage.
Zwakte ophelderingspercentage als prestatiemaat: geleverde inspanningen per delictstype
lopen uiteen.
Factoren die ophelderingsfactoren verklaren:
De aard van de delicten waarmee de politie in aanraking komt.
Beleidsmatige en juridische kenmerken van het strafrechtelijke systeem
Statistische/rekenkundige factoren, zoals criteria voor wat geldt als opheldering en
hoe deze worden geregistreerd.
Het is moeilijk vergelijkingen te maken met het ophelderingspercentage tussen
landen.
Harde output: opgehelderde misdrijven.
Niet alleen opsporing door de politie kan worden gezien als succes; ook andere activiteiten
zoals surveilleren, reageren op incidenten, verlenen van hulp aan slachtoffers, etc.
= zachte output.
Slachtofferenquêtes laten tevredenheid over zachte output zien.
Combinatie uitkomsten harde output en zachte output worden gebruikt voor het
beoordelen van het functioneren van de politie.
Organisatie en prestaties OM
Leidinggeven aan de opsporing door de politie van strafbare feiten.
Het vervolgen van de verdachten
Uitvoeren van de straffen, maatregelen en de opgelegde voorwaarden.
Vervolgen van de verdachten
Dagvaarden van de verdachte
De zaak en het bewijs uiteenzetten
Het eisen van de straf
