Wat is wetenschap?
Hoofdstuk 2
De ontwikkeling van penicilline
Romantisch ontdekkingsverhaal in de wetenschap:
De onderzoeker heeft een ontzettend belangrijk onderzoek uitgevoerd met een functionele
uitkomst. Deze uitkomst wordt echter heel lang genegeerd en niet gebruikt door zowel het
volk als andere wetenschappers. Uiteindelijk krijgt de onderzoeker toch nog erkening voor
zijn werk en worden levens gered met zijn uitvinding.
De ontwikkeling van penicilline
Alexander Fleming ontdekt in 1928 penicilline, samen met Howard Florey en Ernst Chain.
Fleming kwam wel als wetenschapper in de publiciteit voor geld, terwijl de andere twee dat
niet deden. Pas in 1942 werd penicilline op de markt gebracht.
Hij ontdekte het schimmel penicillium notatum, een soort dat veel penicilline produceert.
Fleming heeft veel toeval gehad. Dit gaat totaal tegen het romantische ontdekkingsverhaal
in de wetenschap in, omdat er veel toevalsfactoren een rol spelen bij het
ontdekkingsverhaal van Penicilline.
De verklaring van penicilline kwam pas in 1957. Penicilline doodt geen kolonies van
volwassen bacteriën. Het verhindert wel de vorming van nieuwe celwanden bij bacteriën,
die zich net in tweeën hebben gedeeld. Zonder celwanden gaan de delende bacteriën dood,
dus dan krijg je geen kolonies. Het is wel maar voor korte werking.
Penicilline kan bewaard worden in een licht zure oplossing en bij lage temperaturen. Het
werkt niet tegen de bacterie van de Spaanse griep, wat Fleming dacht.
Fleming had al eerder, in 1919, vastgesteld dat mensen en verschillende dieren het enzym
lysozyme produceren, die een antibacteriële werking heeft. Lysozyme breekt de celwanden
van volwassen bacteriën af. Alleen voor de mens ongevaarlijke bacteriën is lysozyme
gevaarlijk. Het is wel een hulpmiddel om gevaarlijke bacteriën te bestrijden.
In het verhaal van Fleming wordt de norm communisme geschonden. Dit omdat Fleming zijn
resultaten in eerste instantie niet deelde met de samenleving. Hierdoor konden Florey en
Chain niet van de resultaten profiteren.
Wetenschap is een proces dat jarenlang kan duren en waarbij niet één onderzoeker centraal
staat, maar vaak een hele groep betrokken is. Een belangrijke factor hierbij is de rest van de
wereld. Die moeten wel brood zien in je ontdekking, anders stokt het hele proces.
, Hoofdstuk 5
Reguliere en alternatieve geneeskunde
De reguliere/conventionele geneeskunde heeft de reputatie wetenschappelijk gefundeerd te
zijn, evidence based. Het berust op empirisch bewijsmateriaal. Er wordt aangenomen dat de
verkregen resultaten niet beïnvloed zijn door belangen van artsen/wetenschappers of
verstoord zijn door vooringenomen opvattingen.
De alternatieve geneeskunde gaat uit van een vorm van behandelen die uitgaat van
autoriteiten, eigen ervaringen, emoties en vooral ongetoetste veronderstellingen.
Sinds de jaren 80 bestaat het Evidence Based Medicine = geneeskunde op basis van
empirisch bewijsmateriaal.
RCT onderzoeken zijn dubbelblinde experimenten met een interventie- en een
controlegroep, die worden uitgevoerd om het gemiddelde effect van een interventie te
onderzoeken uitgevoerd. In het RCT gaat het erom of het medicijn werkt, niet om een
verklaring hoe het medicijn werkt.
De bewijskracht van EBM wordt doorgaans hoog ingeschat doordat de medische
behandelingen die EBM gefundeerd zijn, gebaseerd zijn op wetenschappelijk
bewijsmateriaal.
In 1960 werd ‘Softenon’, een slaapmiddel dat tevens misselijkheid tegenging, veel
voorgeschreven aan zwangere vrouwen. Het middel bleek echter rampzalige
geboorteafwijkingen te veroorzaken. Strikte regels voor medicijngebruik werden na deze
tragedie ingevoerd, waarbij een belangrijke rol voor gerandomiseerd onderzoek was
weggelegd.
Vraagtekens bij de bewijskracht van EBM
1. Het effect dat uit de RCT komt wordt vaak nog geïnterpreteerd door de onderzoekers
zelf. Het zal dus niet altijd gaan om puur het effect van het geneesmiddel.
2. Het RCT richt zich vaak specifiek op een aantal factoren, terwijl er enorm veel factoren
een rol kunnen spelen in het ontstaan van de klachten en pijnen. Er kan sprake zijn van
comorbiditeit. In de RCT’s blijven vele effecten buiten beeld.
3. RCT wordt uitgevoerd met grote groepen; medicatie wordt echter individueel
voorgeschreven.
4. RCT’s kunnen ook als een soort marketing dienen van farmaceutische bedrijven.
5. EBM staat volledig los van de pathofysiologische en wetenschappelijke werking van het
medicijn. Uit een RCT kan naar voren komen dat het medicijn productief is, terwijl de
werking van het middel nog onbekend is.
Meta-analyses worden uitgevoerd na de gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken.
In dit soort analyses worden de resultaten van een verzameling RCT’s systematische
geïnterpreteerd, bediscussieerd en samengevat.
Ook zijn er onderzoeken die als basis dienen voor de meta-analyse. Dit zijn afzonderlijke
gerandomiseerde onderzoeken die methodologisch, technisch en statistisch goed zijn
uitgevoerd.
Hoofdstuk 2
De ontwikkeling van penicilline
Romantisch ontdekkingsverhaal in de wetenschap:
De onderzoeker heeft een ontzettend belangrijk onderzoek uitgevoerd met een functionele
uitkomst. Deze uitkomst wordt echter heel lang genegeerd en niet gebruikt door zowel het
volk als andere wetenschappers. Uiteindelijk krijgt de onderzoeker toch nog erkening voor
zijn werk en worden levens gered met zijn uitvinding.
De ontwikkeling van penicilline
Alexander Fleming ontdekt in 1928 penicilline, samen met Howard Florey en Ernst Chain.
Fleming kwam wel als wetenschapper in de publiciteit voor geld, terwijl de andere twee dat
niet deden. Pas in 1942 werd penicilline op de markt gebracht.
Hij ontdekte het schimmel penicillium notatum, een soort dat veel penicilline produceert.
Fleming heeft veel toeval gehad. Dit gaat totaal tegen het romantische ontdekkingsverhaal
in de wetenschap in, omdat er veel toevalsfactoren een rol spelen bij het
ontdekkingsverhaal van Penicilline.
De verklaring van penicilline kwam pas in 1957. Penicilline doodt geen kolonies van
volwassen bacteriën. Het verhindert wel de vorming van nieuwe celwanden bij bacteriën,
die zich net in tweeën hebben gedeeld. Zonder celwanden gaan de delende bacteriën dood,
dus dan krijg je geen kolonies. Het is wel maar voor korte werking.
Penicilline kan bewaard worden in een licht zure oplossing en bij lage temperaturen. Het
werkt niet tegen de bacterie van de Spaanse griep, wat Fleming dacht.
Fleming had al eerder, in 1919, vastgesteld dat mensen en verschillende dieren het enzym
lysozyme produceren, die een antibacteriële werking heeft. Lysozyme breekt de celwanden
van volwassen bacteriën af. Alleen voor de mens ongevaarlijke bacteriën is lysozyme
gevaarlijk. Het is wel een hulpmiddel om gevaarlijke bacteriën te bestrijden.
In het verhaal van Fleming wordt de norm communisme geschonden. Dit omdat Fleming zijn
resultaten in eerste instantie niet deelde met de samenleving. Hierdoor konden Florey en
Chain niet van de resultaten profiteren.
Wetenschap is een proces dat jarenlang kan duren en waarbij niet één onderzoeker centraal
staat, maar vaak een hele groep betrokken is. Een belangrijke factor hierbij is de rest van de
wereld. Die moeten wel brood zien in je ontdekking, anders stokt het hele proces.
, Hoofdstuk 5
Reguliere en alternatieve geneeskunde
De reguliere/conventionele geneeskunde heeft de reputatie wetenschappelijk gefundeerd te
zijn, evidence based. Het berust op empirisch bewijsmateriaal. Er wordt aangenomen dat de
verkregen resultaten niet beïnvloed zijn door belangen van artsen/wetenschappers of
verstoord zijn door vooringenomen opvattingen.
De alternatieve geneeskunde gaat uit van een vorm van behandelen die uitgaat van
autoriteiten, eigen ervaringen, emoties en vooral ongetoetste veronderstellingen.
Sinds de jaren 80 bestaat het Evidence Based Medicine = geneeskunde op basis van
empirisch bewijsmateriaal.
RCT onderzoeken zijn dubbelblinde experimenten met een interventie- en een
controlegroep, die worden uitgevoerd om het gemiddelde effect van een interventie te
onderzoeken uitgevoerd. In het RCT gaat het erom of het medicijn werkt, niet om een
verklaring hoe het medicijn werkt.
De bewijskracht van EBM wordt doorgaans hoog ingeschat doordat de medische
behandelingen die EBM gefundeerd zijn, gebaseerd zijn op wetenschappelijk
bewijsmateriaal.
In 1960 werd ‘Softenon’, een slaapmiddel dat tevens misselijkheid tegenging, veel
voorgeschreven aan zwangere vrouwen. Het middel bleek echter rampzalige
geboorteafwijkingen te veroorzaken. Strikte regels voor medicijngebruik werden na deze
tragedie ingevoerd, waarbij een belangrijke rol voor gerandomiseerd onderzoek was
weggelegd.
Vraagtekens bij de bewijskracht van EBM
1. Het effect dat uit de RCT komt wordt vaak nog geïnterpreteerd door de onderzoekers
zelf. Het zal dus niet altijd gaan om puur het effect van het geneesmiddel.
2. Het RCT richt zich vaak specifiek op een aantal factoren, terwijl er enorm veel factoren
een rol kunnen spelen in het ontstaan van de klachten en pijnen. Er kan sprake zijn van
comorbiditeit. In de RCT’s blijven vele effecten buiten beeld.
3. RCT wordt uitgevoerd met grote groepen; medicatie wordt echter individueel
voorgeschreven.
4. RCT’s kunnen ook als een soort marketing dienen van farmaceutische bedrijven.
5. EBM staat volledig los van de pathofysiologische en wetenschappelijke werking van het
medicijn. Uit een RCT kan naar voren komen dat het medicijn productief is, terwijl de
werking van het middel nog onbekend is.
Meta-analyses worden uitgevoerd na de gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken.
In dit soort analyses worden de resultaten van een verzameling RCT’s systematische
geïnterpreteerd, bediscussieerd en samengevat.
Ook zijn er onderzoeken die als basis dienen voor de meta-analyse. Dit zijn afzonderlijke
gerandomiseerde onderzoeken die methodologisch, technisch en statistisch goed zijn
uitgevoerd.
