AF HS 10 hormoonstelsel
Hormoonklieren zijn klieren die stoffen afscheiden. 2 soorten klieren:
- Externe secretie (exocrien); bevatten een afvoerbuis voor de gemaakte stoffen, waardoor ze
naar buiten worden uitgescheiden: traanklier en spijsverteringsklieren.
- Interne secretie (endocrien); uitscheiden van hormonen binnen in de klier welke rechtstreeks
aan het bloed worden afgestaan: hormonen en neurotransmitters.
Elk hormoon heeft zijn eigen doelwit; insuline heeft als doelwit de lever en de spieren, groeihormoon
heeft als doelwit de groeischijven en pijpbeenderen.
Belangrijkste hormoonklieren:
Hypofyse
Bestaat uit een voor- en achterkwab. Het is een belangrijk hormoon, omdat deze klier een groot
aantal hormonen produceert waardoor andere hormoonklieren worden aangezet tot
hormoonproductie. De hypofyse zelf wordt aangezet door de hypothalamus (=onderste deel van de
tussenhersenen).
Hypofysevoorkwab produceert:
- Groeihormoon: stimuleert lengtegroei van botten (groeischijven). Te veel of te weinig kan
dwerg- of reuzegroei veroorzaken.
- Bijnierschorsstimulerend hormoon: stimuleert de bijnierschors tot productie van het
schorshormoon.
- Schildklierstimulerend hormoon: dit zet de schildklier aan tot vorming van het
schildklierhormoon; thyroxine.
- Geslachtsklierstimulerend hormonen: stimuleert de geslachtsklieren: bij vrouwen de
eierstokken en bij mannen de zaadballen. 2 soorten:
FSH; follikelstimulerend hormoon: bevordert bij de vrouw de groei en ontwikkeling van de
follikels in de eierstok en bij de man heeft het invloed op de ontwikkeling van zaadcellen.
LH: stimuleert bij de vrouw de ontwikkeling van het gele lichaam in de eierstok en bij de man
stimuleert het de productie van testosteron.
- Prolactine: stimuleert de melksecretie bij de moeder na de geboorte.
Hypofyseachterkwab produceert: geen hormonen, is een tijdelijke opslagplaats van 2 hormonen:
ADH en oxytocine, gemaakt in de hypothalamus die deze hormonen afgeeft aan het bloed.
- ADH: speelt een rol in de nieren waar het zorgt voor de terugresorptie van water; houdt het
waterbalans in evenwicht (urineproductie)
- Oxytocine: veroorzaakt samentrekkingen van glad spierweefsel met name in de
baarmoederwand op het einde van de zwangerschap. Hierdoor ontstaan weeën. Ook zorgt
het voor samentrekkingen van het glas spierweefsel in de borst, waardoor de afgifte van
melk wordt bevordert.
, Schildklier
Bestaat uit 2 lobben en ligt tegen het strottenhoofd aan. De
schildklier heeft voor de productie van thyroxine en voor de normale
ontwikkeling het element jodium nodig. De hypofyse maakt TSH aan,
wat de schildklier aanzet tot het maken van het schildklier hormoon
thyroxine:
Thyroxine; heeft invloed op de verbranding in de cellen, dus invloed
op de stofwisseling in rust (=grondstofwisseling of
basaalmetabolisme).
Hyperfunctie (hyperthyreoïdie): grondstofwisseling verhoogd: eten
wordt sneller verteerd; rusteloos, vermageren, snelle polsslag, hoge temp, uitpuilende ogen.
Hypofunctie (hypothyreoïdie): grondstofwisseling is verlaagd: eten wordt hierdoor slecht verteerd.
Calcitonine; verlaagt het calciumgehalte in het bloed.
Bijschildklieren
Liggen achter het schildklier. Ze produceren parathormoon dat het calciumgehalte in het bloed
verhoogt.
Alvleesklier (pancreas)
Dubbele functie:
- Productie van pancreas sap
- Productie van hormonen in de eilandjes van Langerhans
Eilandjes van Langerhans bevinden zich in de alvleesklier. Het zijn cellen die 2 hormonen aanmaken:
Insuline; bevordert de omzetting van glucose in glycogeen, waardoor het bloedsuiker daalt. Te weinig
of geen insuline = DM. Hier kan glucose niet in de cellen waardoor hyperglykemie en glucosurie
ontstaat.
Glucagon; bevordert de omzetting van glycogeen in glucose: bloedsuiker verhogend.
De hormonen worden rechtstreeks aan het bloed afgegeven. Ze zijn werkzaam in de lever en spieren.
Bijnieren
Liggen als kapjes om de nieren heen. Het is opgebouwd uit de bijnierschors en het bijniermerg.
Ze maken de volgende hormonen aan:
Bijnierschors produceert verschillende soorten hormonen = schorshormonen / corticoïden. Hebben
invloed op de ontstekingsreacties en op allergische reacties;
- Cortisol: remt ontstekingsreactie en overgevoeligheidsreactie
- Aldosteron: reguleert het zoutgehalte in het lichaam.
Bijniermerg;
- Adrenaline: in de lever en spiercellen bevordert het de
omzetting van glycogeen naar glucose (glucosegehalte in het
bloed stijgen), versnelling van de hartactie, verhoging van de
bloeddruk en versnelling van de ademhaling.
Hormoonklieren zijn klieren die stoffen afscheiden. 2 soorten klieren:
- Externe secretie (exocrien); bevatten een afvoerbuis voor de gemaakte stoffen, waardoor ze
naar buiten worden uitgescheiden: traanklier en spijsverteringsklieren.
- Interne secretie (endocrien); uitscheiden van hormonen binnen in de klier welke rechtstreeks
aan het bloed worden afgestaan: hormonen en neurotransmitters.
Elk hormoon heeft zijn eigen doelwit; insuline heeft als doelwit de lever en de spieren, groeihormoon
heeft als doelwit de groeischijven en pijpbeenderen.
Belangrijkste hormoonklieren:
Hypofyse
Bestaat uit een voor- en achterkwab. Het is een belangrijk hormoon, omdat deze klier een groot
aantal hormonen produceert waardoor andere hormoonklieren worden aangezet tot
hormoonproductie. De hypofyse zelf wordt aangezet door de hypothalamus (=onderste deel van de
tussenhersenen).
Hypofysevoorkwab produceert:
- Groeihormoon: stimuleert lengtegroei van botten (groeischijven). Te veel of te weinig kan
dwerg- of reuzegroei veroorzaken.
- Bijnierschorsstimulerend hormoon: stimuleert de bijnierschors tot productie van het
schorshormoon.
- Schildklierstimulerend hormoon: dit zet de schildklier aan tot vorming van het
schildklierhormoon; thyroxine.
- Geslachtsklierstimulerend hormonen: stimuleert de geslachtsklieren: bij vrouwen de
eierstokken en bij mannen de zaadballen. 2 soorten:
FSH; follikelstimulerend hormoon: bevordert bij de vrouw de groei en ontwikkeling van de
follikels in de eierstok en bij de man heeft het invloed op de ontwikkeling van zaadcellen.
LH: stimuleert bij de vrouw de ontwikkeling van het gele lichaam in de eierstok en bij de man
stimuleert het de productie van testosteron.
- Prolactine: stimuleert de melksecretie bij de moeder na de geboorte.
Hypofyseachterkwab produceert: geen hormonen, is een tijdelijke opslagplaats van 2 hormonen:
ADH en oxytocine, gemaakt in de hypothalamus die deze hormonen afgeeft aan het bloed.
- ADH: speelt een rol in de nieren waar het zorgt voor de terugresorptie van water; houdt het
waterbalans in evenwicht (urineproductie)
- Oxytocine: veroorzaakt samentrekkingen van glad spierweefsel met name in de
baarmoederwand op het einde van de zwangerschap. Hierdoor ontstaan weeën. Ook zorgt
het voor samentrekkingen van het glas spierweefsel in de borst, waardoor de afgifte van
melk wordt bevordert.
, Schildklier
Bestaat uit 2 lobben en ligt tegen het strottenhoofd aan. De
schildklier heeft voor de productie van thyroxine en voor de normale
ontwikkeling het element jodium nodig. De hypofyse maakt TSH aan,
wat de schildklier aanzet tot het maken van het schildklier hormoon
thyroxine:
Thyroxine; heeft invloed op de verbranding in de cellen, dus invloed
op de stofwisseling in rust (=grondstofwisseling of
basaalmetabolisme).
Hyperfunctie (hyperthyreoïdie): grondstofwisseling verhoogd: eten
wordt sneller verteerd; rusteloos, vermageren, snelle polsslag, hoge temp, uitpuilende ogen.
Hypofunctie (hypothyreoïdie): grondstofwisseling is verlaagd: eten wordt hierdoor slecht verteerd.
Calcitonine; verlaagt het calciumgehalte in het bloed.
Bijschildklieren
Liggen achter het schildklier. Ze produceren parathormoon dat het calciumgehalte in het bloed
verhoogt.
Alvleesklier (pancreas)
Dubbele functie:
- Productie van pancreas sap
- Productie van hormonen in de eilandjes van Langerhans
Eilandjes van Langerhans bevinden zich in de alvleesklier. Het zijn cellen die 2 hormonen aanmaken:
Insuline; bevordert de omzetting van glucose in glycogeen, waardoor het bloedsuiker daalt. Te weinig
of geen insuline = DM. Hier kan glucose niet in de cellen waardoor hyperglykemie en glucosurie
ontstaat.
Glucagon; bevordert de omzetting van glycogeen in glucose: bloedsuiker verhogend.
De hormonen worden rechtstreeks aan het bloed afgegeven. Ze zijn werkzaam in de lever en spieren.
Bijnieren
Liggen als kapjes om de nieren heen. Het is opgebouwd uit de bijnierschors en het bijniermerg.
Ze maken de volgende hormonen aan:
Bijnierschors produceert verschillende soorten hormonen = schorshormonen / corticoïden. Hebben
invloed op de ontstekingsreacties en op allergische reacties;
- Cortisol: remt ontstekingsreactie en overgevoeligheidsreactie
- Aldosteron: reguleert het zoutgehalte in het lichaam.
Bijniermerg;
- Adrenaline: in de lever en spiercellen bevordert het de
omzetting van glycogeen naar glucose (glucosegehalte in het
bloed stijgen), versnelling van de hartactie, verhoging van de
bloeddruk en versnelling van de ademhaling.
