Presentatie NF
Nieuwsbericht
Rem op aanmaak van lichaamseigen marihuana gevonden
Het nieuwsbericht dat wij hebben gekozen gaat zoals jullie kunnen zien over het feit dat er een
rem op de aanmaak van lichaamseigen marihuana gevonden is. Onze hersenen bevatten een
systeem dat lichaamseigen ‘marihuana’ maakt. Dat systeem speelt in een rol in processen zoals
pijn, angst en verzadiging. Leidse onderzoekers ontwikkelden een chemische rem om beter te
begrijpen hoe dit systeem werkt. Dit speelt ook een belangrijke rol in het ontwikkelen van nieuwe
geneesmiddelen.
Dat marihuana van alles doet met je hersenen, of je het nou voor de lol of om therapeutische
redenen gebruikt, is wel bekend. Een stuk minder bekend is dat we ook zelf marihuana-achtige
stoffen aanmaken: de zogeheten endogene cannabinoïden, waarvan anandamide een van de
bekendste is. Deze stoffen werken als chemische signalen in ons centrale zenuwstelsel en hebben
een gunstige invloed op allerlei processen, waaronder pijn, verzadiging, angst en stress.
Dat maakt ze interessant als doel voor geneesmiddelen. Er zijn meerdere therapieën in ontwikkeling
die aangrijpen op endocannabinoïden, onder meer voor pijnbestrijding en de ziekte van Parkinson.
Die experimentele geneesmiddelen zijn allemaal gebaseerd op het remmen van de natuurlijke
afbraak van de endocannabinoïden, zodat je de gehaltes hoog houdt. Maar een grote vraag is nog
wat precies de natuurlijke rol van deze stoffen in ons lichaam is.
Aanmaak blokkeren
Om de natuurlijke rol van endocannabinoïden te onderzoeken, moet je weten wat er gebeurt als die
stoffen ontbreken. Daarvoor heb je een stof nodig die specifiek de natuurlijke aanmaak van
endocannabinoïden blokkeert, maar zo’n stof was nog niet bekend. Wel was bekend dat het enzym
NAPE-PLD de productie van het endocannabinoïde anandamide en enkele verwante stoffen in gang
zet. Ze moesten een inhibitor – een molecuul dat iets blokkeert – vinden die heel specifiek bindt aan
NAPE-PLD en daarmee het systeem platlegt.
In de European Lead Factory in Oss, een lab gespecialiseerd in het grootschalig ‘screenen’ van
moleculen, werd er een gevonden. De onderzoekers zijn toen verschillende varianten van dat
molecuul gaan maken om te kijken welke versie het beste in staat was om NAPE-PLD te blokkeren,
maar tegelijkertijd ook alleen aan dat enzym bindt.” Dat leverde uiteindelijk de gewenste inhibitor op
die de naam LEI-401 kreeg.
Meer stress
Nu konden de onderzoekers eindelijk de productie van anandamide remmen en het effect daarvan
bestuderen. Dat hebben ze eerst gedaan in gekweekte hersencellen om te zien welke moleculaire
veranderingen er optreden en daarna in muizen om ook het effect op hun functioneren en gedrag te
bestuderen. In de muizen zagen ze een duidelijke activering van de zogeheten HPA-as, die zorgt voor
de aanmaak van stresshormonen. Als muizen geen anandamide aanmaken, zijn ze dus veel
gevoeliger voor stress.
Deze ontdekking biedt nieuwe mogelijkheden om medicatie voor bijvoorbeeld post-traumatisch
stresssyndroom (PTSS) te ontwikkelen. Uit ander onderzoek is bekend dat mensen met een
genetische aanleg voor hogere anandamide-concentraties beter in staat zijn hun emoties te
controleren onder stress. “Naast het blokkeren van de afbraak van anandamide kun je dus ook
Nieuwsbericht
Rem op aanmaak van lichaamseigen marihuana gevonden
Het nieuwsbericht dat wij hebben gekozen gaat zoals jullie kunnen zien over het feit dat er een
rem op de aanmaak van lichaamseigen marihuana gevonden is. Onze hersenen bevatten een
systeem dat lichaamseigen ‘marihuana’ maakt. Dat systeem speelt in een rol in processen zoals
pijn, angst en verzadiging. Leidse onderzoekers ontwikkelden een chemische rem om beter te
begrijpen hoe dit systeem werkt. Dit speelt ook een belangrijke rol in het ontwikkelen van nieuwe
geneesmiddelen.
Dat marihuana van alles doet met je hersenen, of je het nou voor de lol of om therapeutische
redenen gebruikt, is wel bekend. Een stuk minder bekend is dat we ook zelf marihuana-achtige
stoffen aanmaken: de zogeheten endogene cannabinoïden, waarvan anandamide een van de
bekendste is. Deze stoffen werken als chemische signalen in ons centrale zenuwstelsel en hebben
een gunstige invloed op allerlei processen, waaronder pijn, verzadiging, angst en stress.
Dat maakt ze interessant als doel voor geneesmiddelen. Er zijn meerdere therapieën in ontwikkeling
die aangrijpen op endocannabinoïden, onder meer voor pijnbestrijding en de ziekte van Parkinson.
Die experimentele geneesmiddelen zijn allemaal gebaseerd op het remmen van de natuurlijke
afbraak van de endocannabinoïden, zodat je de gehaltes hoog houdt. Maar een grote vraag is nog
wat precies de natuurlijke rol van deze stoffen in ons lichaam is.
Aanmaak blokkeren
Om de natuurlijke rol van endocannabinoïden te onderzoeken, moet je weten wat er gebeurt als die
stoffen ontbreken. Daarvoor heb je een stof nodig die specifiek de natuurlijke aanmaak van
endocannabinoïden blokkeert, maar zo’n stof was nog niet bekend. Wel was bekend dat het enzym
NAPE-PLD de productie van het endocannabinoïde anandamide en enkele verwante stoffen in gang
zet. Ze moesten een inhibitor – een molecuul dat iets blokkeert – vinden die heel specifiek bindt aan
NAPE-PLD en daarmee het systeem platlegt.
In de European Lead Factory in Oss, een lab gespecialiseerd in het grootschalig ‘screenen’ van
moleculen, werd er een gevonden. De onderzoekers zijn toen verschillende varianten van dat
molecuul gaan maken om te kijken welke versie het beste in staat was om NAPE-PLD te blokkeren,
maar tegelijkertijd ook alleen aan dat enzym bindt.” Dat leverde uiteindelijk de gewenste inhibitor op
die de naam LEI-401 kreeg.
Meer stress
Nu konden de onderzoekers eindelijk de productie van anandamide remmen en het effect daarvan
bestuderen. Dat hebben ze eerst gedaan in gekweekte hersencellen om te zien welke moleculaire
veranderingen er optreden en daarna in muizen om ook het effect op hun functioneren en gedrag te
bestuderen. In de muizen zagen ze een duidelijke activering van de zogeheten HPA-as, die zorgt voor
de aanmaak van stresshormonen. Als muizen geen anandamide aanmaken, zijn ze dus veel
gevoeliger voor stress.
Deze ontdekking biedt nieuwe mogelijkheden om medicatie voor bijvoorbeeld post-traumatisch
stresssyndroom (PTSS) te ontwikkelen. Uit ander onderzoek is bekend dat mensen met een
genetische aanleg voor hogere anandamide-concentraties beter in staat zijn hun emoties te
controleren onder stress. “Naast het blokkeren van de afbraak van anandamide kun je dus ook
