Uitwerking taken
PGZ2023
Gezondheidsbescherming
Academisch jaar: 2020-2021
1
,Inhoudsopgave
Taak 1 Een veilig gevoel ............................................................................................................. 3
Taak 2: Chemische gevaren – verf............................................................................................ 26
Taak 3: Fysische gevaren – lawaaischade ................................................................................ 48
Taak 4 Microbiologische risico’s: voedselveiligheid–risicobeheersing .................................... 66
Taak 5 Psychosociale dreiging (werkstress) ............................................................................. 89
2
,Taak 1 Een veilig gevoel
Leerdoelen
1. Wat zijn risico’s en wat zijn gevaren?
a. Chemische, fysieke, (micro)biologische, psychosociale (globaal)
2. Welke soorten risico’s en gevaren zijn er? (Relatief risico, Attributief risico, Hazard ratio,
Odds ratio → Bouter H3)
3. Hoe stel je een risico vast? Risicomanagement model. Er zijn drie algemene modellen voor
risico management (COSO risk management, ISO richtlijn voor risk management, RISMAN).
Doelen stellen → risico’s in kaart brengen → risico’s wegen
a. Identificeren
b. Schatten
1. Wat zijn risico’s en wat zijn gevaren?
a. Chemische, fysieke, (micro)biologische, psychosociale (globaal)
Bron: Oxford textbook (Uit blok 1)
Wanneer heb je een kans? → als je eraan blootgesteld wordt: exposure
Exposure + hazard = risk (blootstelling aan kamelen = laag + gevaar = groot → dus laag risico in NL)
Gevaren gaan we van uit dat we kunnen beïnvloeden → SES bijv. is geen echt risico, want je wordt er
niet aan blootgesteld. Het is meer een determinant. Meer kenmerken om doelgroepen in kaart te
brengen
Hazard
Hazard (= bestaand/potentieel gevaar).
Hazard verwijst naar een stof, agens of fysieke situatie met potentieel voor schade in termen van
letsel of een slechte gezondheid, schade aan eigendommen, schade aan het milieu of een combinatie
hiervan → causes harm
Gevaren kunnen fysiek, chemisch, biologisch, ergonomisch of psychosociaal van aard zijn.
- Fysieke gevaren: blootstelling aan extreme temperaturen, licht, geluid, trillingen, elektriciteit
en straling.
- Chemische gevaren: reeks organische (alifatische of aromatische) en anorganische
chemicaliën.
- Biologische gevaren: veroorzaakt door infectieuze organismen (bijv. Virussen, bacteriën,
rickettsia), maar ook door prionen en eiwitten.
- Ergonomische en mechanische gevaren: gevolg van een slecht ontwerp van werkplekken en
ongeorganiseerde werksystemen.
- Psychosociale gevaren dragen bij aan en veroorzaken stress op de werkplek.
Gevarenidentificatie = het proces waarbij wordt erkend dat een gevaar bestaat en de kenmerken
ervan worden gedefinieerd.
Risk
Risico (= waarschijnlijkheid/kans op…)
Risico is de waarschijnlijkheid dat schade of ongewenste gebeurtenis zich voordoet, en de gevolgen
van het optreden ervan. Het is de waarschijnlijkheid dat de stof of het agens nadelige effecten zal
3
, veroorzaken onder de gebruiksomstandigheden en/of blootstelling, en de mogelijke omvang van de
schade. Het is dus een functie van zowel de blootstelling aan het gevaar (hazard) als de
waarschijnlijkheid van effecten op de gezondheid van het gevaar (hazard). De omvang van het
risico heeft betrekking op de bevolking die door het risico kan worden getroffen, de blootgestelde
aantallen en de gevolgen.
Let op:
- Iets kan wel een hazard zijn maar geen risk. Iets wat een risk is, is ook altijd een hazard.
- Risk assessment: inschatten wat het risico precies is en of het aanvaardbaar is.
Toepassing:
- Hazard: het is iets wat gevaarlijk is: een machine die niet goed werkt → bestaand gevaar
- Risk: hoe groot de kans is dat je machine een keer iets fout doet? (dat je eraan blootgesteld
wordt) → de waarschijnlijkheid/risico van een eventueel gevaar
Bij hazard gaat het om het potentieel gevaar van een stof. Risk hangt samen met de mate van
blootstelling aan de stof en dus het effect ervan.
Hazard: het is een potentieel gevaar in een werkomstandigheid en er wordt gekeken in hoeverre het
een risk is aan de hand van de duur van bloostelling en frequentie.
Bron: Oxford Textbook paragraaf 7.1
Zowel gastheer-(host) als omgevingsfactoren zijn betrokken bij de ontwikkeling van ziekten bij de
mens.
Omgevingsfactoren lijken een kleine rol te spelen bij het ontstaan van genetische ziekten in
vergelijking met besmettelijke ziekten of ongevallen. Blootstelling aan omgevingsfactoren kan
echter leiden tot zichtbaar worden van genetische ziekten. Omgevingsinvloeden op de menselijke
gezondheid worden uitgeoefend door blootstelling aan fysische, chemische en biologische
risicofactoren, en door gerelateerde veranderingen in de reactie van mensen op die factoren.
Geschat wordt dat jaarlijks 13 miljoen sterfgevallen wereldwijd kunnen worden voorkomen door het
milieu gezonder te maken.
Omgevingsoorzaken voor ziekten bij de mens:
- De fysieke component → omvat niet-ioniserende en ioniserende straling, geluid, trillingen,
druk, vochtigheid, temperatuur, aardbeving, landverschuivingen, tyfoons en orkanen,
sneeuwstormen en zandstormen.
o Ioniserende straling omvat alfa- en bètadeeltjes, gammastraling en röntgenstraling.
Ioniserende straling kan spontane abortus, aangeboren misvormingen, kankers en
hematopoëtische aandoeningen veroorzaken door zijn effecten op DNA-schade en
chromosomale afwijkingen.
o Niet-ioniserende straling omvat ultraviolette stralen, zichtbaar licht,
infraroodstralen, microgolven en elektromagnetische velden. Ultraviolette straling
kan huidkanker en cataract veroorzaken; terwijl elektromagnetische velden sommige
vormen van kanker kunnen veroorzaken.
- De chemische component → omvat zware metalen, organische oplosmiddelen,
landbouwchemicaliën, polycyclische koolwaterstoffen en gechloreerde organische
verbindingen.
o Hun gezondheidseffecten kunnen worden geclassificeerd als acute toxigeniteit,
subacute toxigeniteit, chronische toxigeniteit, carcinogeniteit, mutageniteit en
teratogeniteit. Sommige chemicaliën kunnen in het milieu aanwezig blijven en tot
bioaccumulatie leiden.
4
PGZ2023
Gezondheidsbescherming
Academisch jaar: 2020-2021
1
,Inhoudsopgave
Taak 1 Een veilig gevoel ............................................................................................................. 3
Taak 2: Chemische gevaren – verf............................................................................................ 26
Taak 3: Fysische gevaren – lawaaischade ................................................................................ 48
Taak 4 Microbiologische risico’s: voedselveiligheid–risicobeheersing .................................... 66
Taak 5 Psychosociale dreiging (werkstress) ............................................................................. 89
2
,Taak 1 Een veilig gevoel
Leerdoelen
1. Wat zijn risico’s en wat zijn gevaren?
a. Chemische, fysieke, (micro)biologische, psychosociale (globaal)
2. Welke soorten risico’s en gevaren zijn er? (Relatief risico, Attributief risico, Hazard ratio,
Odds ratio → Bouter H3)
3. Hoe stel je een risico vast? Risicomanagement model. Er zijn drie algemene modellen voor
risico management (COSO risk management, ISO richtlijn voor risk management, RISMAN).
Doelen stellen → risico’s in kaart brengen → risico’s wegen
a. Identificeren
b. Schatten
1. Wat zijn risico’s en wat zijn gevaren?
a. Chemische, fysieke, (micro)biologische, psychosociale (globaal)
Bron: Oxford textbook (Uit blok 1)
Wanneer heb je een kans? → als je eraan blootgesteld wordt: exposure
Exposure + hazard = risk (blootstelling aan kamelen = laag + gevaar = groot → dus laag risico in NL)
Gevaren gaan we van uit dat we kunnen beïnvloeden → SES bijv. is geen echt risico, want je wordt er
niet aan blootgesteld. Het is meer een determinant. Meer kenmerken om doelgroepen in kaart te
brengen
Hazard
Hazard (= bestaand/potentieel gevaar).
Hazard verwijst naar een stof, agens of fysieke situatie met potentieel voor schade in termen van
letsel of een slechte gezondheid, schade aan eigendommen, schade aan het milieu of een combinatie
hiervan → causes harm
Gevaren kunnen fysiek, chemisch, biologisch, ergonomisch of psychosociaal van aard zijn.
- Fysieke gevaren: blootstelling aan extreme temperaturen, licht, geluid, trillingen, elektriciteit
en straling.
- Chemische gevaren: reeks organische (alifatische of aromatische) en anorganische
chemicaliën.
- Biologische gevaren: veroorzaakt door infectieuze organismen (bijv. Virussen, bacteriën,
rickettsia), maar ook door prionen en eiwitten.
- Ergonomische en mechanische gevaren: gevolg van een slecht ontwerp van werkplekken en
ongeorganiseerde werksystemen.
- Psychosociale gevaren dragen bij aan en veroorzaken stress op de werkplek.
Gevarenidentificatie = het proces waarbij wordt erkend dat een gevaar bestaat en de kenmerken
ervan worden gedefinieerd.
Risk
Risico (= waarschijnlijkheid/kans op…)
Risico is de waarschijnlijkheid dat schade of ongewenste gebeurtenis zich voordoet, en de gevolgen
van het optreden ervan. Het is de waarschijnlijkheid dat de stof of het agens nadelige effecten zal
3
, veroorzaken onder de gebruiksomstandigheden en/of blootstelling, en de mogelijke omvang van de
schade. Het is dus een functie van zowel de blootstelling aan het gevaar (hazard) als de
waarschijnlijkheid van effecten op de gezondheid van het gevaar (hazard). De omvang van het
risico heeft betrekking op de bevolking die door het risico kan worden getroffen, de blootgestelde
aantallen en de gevolgen.
Let op:
- Iets kan wel een hazard zijn maar geen risk. Iets wat een risk is, is ook altijd een hazard.
- Risk assessment: inschatten wat het risico precies is en of het aanvaardbaar is.
Toepassing:
- Hazard: het is iets wat gevaarlijk is: een machine die niet goed werkt → bestaand gevaar
- Risk: hoe groot de kans is dat je machine een keer iets fout doet? (dat je eraan blootgesteld
wordt) → de waarschijnlijkheid/risico van een eventueel gevaar
Bij hazard gaat het om het potentieel gevaar van een stof. Risk hangt samen met de mate van
blootstelling aan de stof en dus het effect ervan.
Hazard: het is een potentieel gevaar in een werkomstandigheid en er wordt gekeken in hoeverre het
een risk is aan de hand van de duur van bloostelling en frequentie.
Bron: Oxford Textbook paragraaf 7.1
Zowel gastheer-(host) als omgevingsfactoren zijn betrokken bij de ontwikkeling van ziekten bij de
mens.
Omgevingsfactoren lijken een kleine rol te spelen bij het ontstaan van genetische ziekten in
vergelijking met besmettelijke ziekten of ongevallen. Blootstelling aan omgevingsfactoren kan
echter leiden tot zichtbaar worden van genetische ziekten. Omgevingsinvloeden op de menselijke
gezondheid worden uitgeoefend door blootstelling aan fysische, chemische en biologische
risicofactoren, en door gerelateerde veranderingen in de reactie van mensen op die factoren.
Geschat wordt dat jaarlijks 13 miljoen sterfgevallen wereldwijd kunnen worden voorkomen door het
milieu gezonder te maken.
Omgevingsoorzaken voor ziekten bij de mens:
- De fysieke component → omvat niet-ioniserende en ioniserende straling, geluid, trillingen,
druk, vochtigheid, temperatuur, aardbeving, landverschuivingen, tyfoons en orkanen,
sneeuwstormen en zandstormen.
o Ioniserende straling omvat alfa- en bètadeeltjes, gammastraling en röntgenstraling.
Ioniserende straling kan spontane abortus, aangeboren misvormingen, kankers en
hematopoëtische aandoeningen veroorzaken door zijn effecten op DNA-schade en
chromosomale afwijkingen.
o Niet-ioniserende straling omvat ultraviolette stralen, zichtbaar licht,
infraroodstralen, microgolven en elektromagnetische velden. Ultraviolette straling
kan huidkanker en cataract veroorzaken; terwijl elektromagnetische velden sommige
vormen van kanker kunnen veroorzaken.
- De chemische component → omvat zware metalen, organische oplosmiddelen,
landbouwchemicaliën, polycyclische koolwaterstoffen en gechloreerde organische
verbindingen.
o Hun gezondheidseffecten kunnen worden geclassificeerd als acute toxigeniteit,
subacute toxigeniteit, chronische toxigeniteit, carcinogeniteit, mutageniteit en
teratogeniteit. Sommige chemicaliën kunnen in het milieu aanwezig blijven en tot
bioaccumulatie leiden.
4
