Samenvatting Bestuursrecht Inleiding

Samenvatting bestuursrecht besluitvorming
Hoofdstuk 1 – Inleiding
Fundamentele beginselen en uitgangspunten
 Waarborgen zorgen ervoor dat het bestuur zijn macht niet misbruikt
 Democratie; overheid bestuurt met medezeggenschap voor de burgers
o Volkssoevereiniteit; grondslag voor de overheidsmacht bij de burgers
o Legaliteitseis; overheidsoptreden behoeft een grondslag in de wet voor zover een
bestuursorgaan de burgers gebiedend of verbiedend in hun vrijheid of eigendom
beperkt
 Negatief; ingrijpen in levenssfeer van de burgers (gebod/verbod) -> wel
wettelijke grondslag
 Positief; verstrekken van steun en vestigen van aanspraken van de
burger op de overheid -> geen grondslag nodig
 Vaak toch wel grondslag vereist in de wet waar het betrekking op
heeft -> bijv. 4:23 Awb voor subsidies
 Leistungsverwaltung; voor elk eenzijdig ingrijpen algemene titel vereist
o Machtenscheiding; systeem van checks and balances
 Wetgevende; normeren van het gedrag van overheid en burgers
 Uitvoerende; uitvoeren van de wetten door de wetgevende macht
 Verdeeld over verschillende bestuursorganen
 Rechtsprekende; bescherming tegen onrechtmatige handelingen van de
overheid
o Verantwoordelijkheid; bestuursorganen zijn direct of indirect verantwoording
verschuldigd aan een vertegenwoordigend lichaam -> controlerende invloed op
uitvoerende macht
o Openbaarheid van bestuur; bestuursorganen zijn verplicht tegenover de burger
een zekere mate van openbaarheid te betrachten
 Burgers kunnen op die manier het bestuur controleren en beïnvloeden
 Specialiteit, rechtszekerheid, rechtsgelijkheid, stelselmatigheid en individuele
rechtsbedeling
o Specialiteitsbeginsel; overheid moet algemeen belang behartigen
 Uitwerking van legaliteit; begrenzing van bevoegdheden en rechten door
specifieke omschrijving en doelgebondenheid
 Art. 1:2 lid 2; bestuursorgaan heeft geen eigen belangen
 Art. 3:3; verbod van détournement de pouvoir, besluit niet voor
een ander doel dan waarvoor de bevoegdheid is verleend
 Art. 3:4 lid 1; afwegen van belangen die rechtstreeks bij de
belangen zijn betrokken
o Rechtszekerheidsbeginsel; medebepalend voor begrenzing van de inbreuken die
van overheidswege op de vrijheid van burgers orden gemaakt
 Wapen tegen overheidswillekeur
 Formeel; duidelijke begrenzing bevoegdheid en voorkomen
ondubbelzinnigheid
 Materieel; geldende recht vindt haar toepassing en kan niet met
terugwerkende kracht aan burgers worden toegeworpen
o Gelijkheidsbeginsel; gelijke gevallen moeten gelijk behandeld worden
 Bestuursorgaan moet inzicht geven in de beslissingscriteria die in het
algemeen bij de uitoefening van de bevoegdheid wordt gehanteerd
 Gelijke gevallen gelijk en ongelijke gevallen ongelijk behandelen
 Stelselmatigheid; bestuursorganen kunnen niet stuurloos beslissingen
gaan maken

,  Het gelijkheidsbeginsel vergt een consistent en doordacht bestuursbeleid
 Bestuursorgaan geeft welbewust richting en derhalve een
algemene gedragslijn volgt bij individuele gevallen
 Bestuursorgaan zal moeten komen tot algemene criteria en
aantonen dat die criteria consistent en consequent worden
toegepast
o Individuele rechtsbedeling; in het recht wordt acht geslagen op de bijzondere
omstandigheden van het individuele geval
 Burger is geen object van de bestuurszorg, maar kan als subject
aanspraak maken op de rechten en plichten bij de eigen belangen
 Zorgvuldigheidsplicht; overheid is er primair voor de burger

Hoofdstuk 3 – Verlening van een publiekrechtelijke bestuursbevoegdheid
Grondslag voor een publiekrechtelijke bestuursbevoegdheid
 Bevoegdheid ontleend aan een wettelijk voorschrift
o Bepalingen waarin de verleende bevoegdheid verscholen ligt
 Ruime formulering waardoor in concrete gevallen lastig is te bepalen of
een bevoegdheid voor handen is
o Uitdrukkelijke toerekening (attributie) bij bepalingen waar een orgaan een
handeling kan verrichten of dat hij bevoegd is iets te besluiten
 Een geïmpliceerde bevoegdheid tot intrekking of wijziging
o Bevoegdheid om een besluit te wijzigen ligt ingesloten in de bevoegdheid een
besluit te nemen of weigeren
o Een besluit tot intrekking wordt niet op andere gronden gebaseerd dan een
besluit tot weigering
o Een besluit tot wijziging of intrekking van een eerder besluit, dat bij wijze van
bestraffende bestuurlijke sanctie wordt genomen, een uitdrukkelijke wettelijke
grondslag heeft -> legaliteit
 Een bevoegdheid, ontleend aan een vergunningsvoorschrift
o Als in een vergunningsvoorschrift is bepaald dat de vergunninghouder moet
voldoen aan de eisen die een in dat voorschrift aangewezen bestuursorgaan kan
stellen
 Een bevoegdheid ontleend aan ongeschreven recht
o Van het legaliteitsbeginsel kan worden afgeweken op grond van een ander
beginsel waaraan meer gewicht wordt toegekend
 Bijv. onverschuldigde betaling of noodrecht

Attributie
 Attributie aan organen met een (politieke) verantwoordingsplicht
o Attributie is het scheppen van een nieuwe bevoegdheid
 Dient op een wettelijk voorschrift gebaseerd te zijn -> legaliteit
 Negatief overheidsoptreden – gebod of verbod
 Daad van wetgeving
o Bij formele wet of lagere wetgeving voor Staat, provincies en gemeenten
 Deze organen kunnen ter verantwoording geroepen worden bij bijv. de
TK
 Dan wel via formele wet dan wel via provinciale of gemeentelijke
verordening
 Respecteren van de bevoegdheidsregelingen in de Provw / Gemw

,  Attributie aan zelfstandige bestuursorganen
o Bestuursorganen die geen verantwoording verschuldigd zijn aan de
vertegenwoordigende organen van de Staat, gemeente of provincie
 Ook geen hiërarchische ondergeschiktheid aan verantwoordende
organen
 DENK AAN; Nederlandsche Bank / Rijksdienst voor het Wegverkeer
o Geen ministeriële verantwoordelijkheid gezien er geen minister is met een
bevoegdheid binnen zelfstandige organen
 Kaderwet zelfstandige bestuursorganen; ministers worden binnen
bepaalde zbo’s bevoegdheden toegekend
 Minister nu wel ter verantwoording bij het parlement
 Attributie aan ambtenaren
o Redenen voor attribueren aan ambtenaren;
 Bij een groot aantal te nemen besluiten is het niet redelijk dat één
bestuursorgaan of minister dit doet
 Voor vaktechnische deskundigheid bij een beschikking
 Voor de praktische noodzaak om direct op te kunnen treden
o Ambtenaar wordt een a-orgaan omdat hem een exclusieve bevoegdheid wordt
toegekend
 Enerzijds dus eigen bevoegdheid
 Anderzijds blijft hij ondergeschikt aan het bestuursorgaan onder
verantwoordelijkheid waar hij werkzaam voor is
o Attributie van een bestuurlijke bevoegdheid aan een ambtenaar doorbreekt niet
de hiërarchische bevoegdheid tot het geven van algemene en bijzondere
aanwijzingen
Delegatie
 Kenmerken
o Het door een orgaan overdragen van een al bestaande bevoegdheid aan een
ander die deze bevoegdheid op eigen naam en onder eigen verantwoordelijkheid
gaat uitoefenen
 Art. 10:13 Awb; overdragen van een bevoegdheid van een
bestuursorgaan tot het nemen van besluiten
o Bij het oneens zijn van een besluit van de delegataris moet aan die commissie het
bezwaarschrift worden verstuurd en niet aan degene bij wie de bevoegdheid ten
grondslag lag -> art. 83 Gemw
o Bestuursorgaan kan de delegatie te allen tijde beëindigen -> art. 10:18 Awb
o De delegans kan beleidsregels m.b.t. de bevoegdheid vaststellen -> art. 4:81 Awb
 Bevoegdheid tot delegatie
o Delegatie is slechts toegestaan indien in de bevoegdheid daartoe bij wettelijk
voorschrift is voorzien -> art. 10:15 Awb
 Bevoegdheid vaak te vinden in Gemw / Provw
o Geen delegatie aan ondergeschikten -> art 10:14 Awb
o Het delegatiebesluit; of en in hoeverre er een bevoegdheid gedelegeerd moet
worden -> 10:19 Awb
 Verhouding delegans-delegataris
o Beleidsregels van de delegans voor de bevoegdheidsuitoefening van de
delegataris
 Delegans kan via beleidsregels de bevoegdheidsuitoefening sturen ->
10:16 Awb
 Niet absoluut; delegataris moet bij de uitoefening van zijn bevoegdheid
bepalen of hij op grond van de 4:84 gestelde beleidsregels moet afwijken

, o Verhouding beleidsregels delegataris tot delegans
 Delegataris kan ook op zijn eigen bevoegdheid beleidsregels vaststellen
-> 4:81
 Bij botsing met beleidsregels van delegans gaat hogere rang (delegans)
voor de lagere rangs beleidsregels (delegataris)
o Onderdelegatie; delegataris delegeert zijn bevoegdheid met de
verantwoordelijkheid daarover weer aan een ander orgaan
 Behoeft een wettelijke grondslag

Overdracht
 Een bestuursorgaan kan een aan een ander bestuursorgaan toekomende bevoegdheid
verplaatsen naar een door hem aan te wijzen bestuursorgaan -> art. 10:20 Awb
o Geen zelf toekomende bevoegdheid overgedragen

Mandaat
 Kenmerken
De bevoegdheid om in naam van het bestuursorgaan besluiten te nemen -> 10:1
 Kan beperkt blijven tot het ondertekenen van een besluit die door het
orgaan zelf zijn genomen -> art. 10:11
 Verrichten van privaatrechtelijke en feitelijke handelingen -> 10:12
o Geen verschuiving van de verantwoordelijkheid, want geen doorbreking van
bevoegdheidsverdeling -> 10:2
 Bevoegdheid tot mandatering
o Geen wettelijke grondslag vereist want geen verschuiving van
verantwoordelijkheden -> 10:3
o Twee uitzonderingen;
 Het wettelijke voorschrift kan een verbod van mandtering inhouden
 De aard van de bevoegdheid kan zich tegen mandaatverlening verzetten
o Ongeoorloofde mandaatverlening;
 Wettelijk beletsel; bepaald in wettelijk voorschrift dat er niet
gemandateerd mag worden
 Aard van de bevoegdheid verzet zich tegen mandatering;
 Bevoegdheid als zodanig; bij ingrijpende bevoegdheden
mandatering uitgesloten
 Persoon aan wie gemandateerd wordt; in de sfeer van de normale
bevoegdheidsuitoefening
 Naar mate een bevoegdheid ingrijpender is, zal men deze aan een
hogere ambtenaar moeten mandateren
 Expliciete mandaatverboden van art. 10:3 lid 2;
 Mandaat kan niet bij het vaststellen van avv’s
 Besluiten die met een versterkte meerderheid of via een
bijzondere besluitvormingsprocedure moeten worden genomen
 Vernietigen en goedkeuren van besluiten
 Relatieve mandaatverbod van art. 10:3 lid 3 en 4;
 Degene die een besluit in mandaat neemt mag niet dezelfde
persoon zijn die het primaire besluit heeft genomen
 Degene die een boete oplegt van meer dan €340 mag niet
dezelfde persoon zijn die het p-v heeft opgemaakt
o Het mandaatbesluit; nodige duidelijkheid geven over omvang en reikwijdte van
het verleende mandaat