Samenvatting Maatschappijleer Malmberg Dilemma 4+5+6 VWO hoofdstuk 1

Hoofdstuk 1: Parlementaire Democratie
§1: Wat als mensen er samen niet uitkomen?
Benoem de kenmerken van maatschappelijke problemen en licht toe waarom ze lastig zijn
op te lossen:
Bij een maatschappelijke probleem gaat het om probleem:

- Dat samenhangt met of het gevolg is van maatschappelijke veranderingen;
- Dat meerdere groepen mensen met verschillende belangen aangaat;
- Waarover verschillen van mening bestaan over de oorzaken en over de aanpak
- Dat vraagt om een gemeenschappelijke oplossing.

Het vinden van een gemeenschappelijke oplossing voor zo’n probleem is vaak lastig:

- Actoren hebben tegengestelde belangen;
- Er is sprake van een collectieve-actieprobleem;
- Actoren hebben verschillende waarden en normen.

Verklaar waardoor de overheid meer mogelijkheden heeft dan andere actoren om complexe
maatschappelijke problemen op te lossen:
Als de overheid het probleem oppakt, on wordt het maats. pr. ook een politiek probleem. De
overheid heeft macht: zij kan mensen in hun gedrag beïnvloeden, desnoods door dwang. De
overheid is namelijk de enige actor die, via de politie en het leger, geweld mag uitoefenen of hiermee
mag dreigen. Ook mag de overheid als enige belasting heffen. Ze heeft dus gewelds- en
belastingmonoplie.

Beargumenteer bij concrete maats. pr. in welke fase v/h proces van politieke besluitvorming
deze problemen zich bevinden en wat de rol v/d poortwachter is:
Concrete maats. pr. Vinden zich meestal plaats in de invoerfase. Er zijn namelijk wensen en eisen bij
de problemen betrokken, anders waren het geen problemen.

Poortwachters zijn belangrijke schakels tussen de samenleving en de politiek.




Begrippen:
Maatschappelijk probleem  probleem waarbij veel actoren betrokken zijn en waarover
meningsverschillen bestaan. (vraagt om gemeenschappelijke oplossing)

Belang  iets dat belangrijk wordt gevonden, omdat het voordeel oplevert.

, Collectieve-actieprobleem  samenwerking om problemen op te lossen kan belemmerd worden
door de angst dat anderen profiteren van die collectieve oplossing zonder daar zelf aan mee te
werken.

Waarden  idealen, principes of doelen binnen een samenleving of groep over wat goed is en
daarom moet worden nagestreefd.

Normen  verwachtingen binnen een groep of samenleving over hoe mensen zich behoren te
gedragen. Deze verwachtingen zijn vaak geformuleerd als leef- of gedragsregels.

Politiek probleem  maats. pr. waarbij de overheid betrokken is, of waarvan mensen vinden dat de
overheid erbij betrokken moet zijn.

Overheid  instantie die het soevereine gezag uitvoert.

Macht  vermogen om het gedrag van andere mensen te beïnvloeden.

Collectieve goederen  goederen of diensten waar iedereen gebruik van kan maken en die niet
makkelijk individueel leverbaar zijn.

Parlementaire democratie  burgers hebben via gekozen volksvertegenwoordigers in het
parlement invloed op wet- en regelgeving.


§2: Wat moet de overheid wel en niet doen?
Leg uit wat een ideologie is en welke waarden belangrijk zijn binnen verschillende
ideologische tradities:
Een ideologie is een samenhangend geheel van voorstellingen en beginselen, waarmee een persoon
of groepering zijn positie en zijn beleid bepaalt en rechtvaardigt.

- Liberalisme  vrijheid en eigen verantwoordelijkheid.
- Socialisme  gelijkheid en solidariteit.
- Communisme  staat- en klasseloos.
- Sociaaldemocratie  gelijkheid.
- Confessionalisme  naastenliefde en gemeenschapszin.

Leg uit waarom de termen ‘links’ en ‘rechts’ niet eenduidig zijn:
Politieke partijen die tot dezelfde ideologische traditie behoren, verschillen regelmatig van mening.
Daarnaast zijn ze niet allemaal in te delen in een v/d politieke stromingen.

Mensen maken nu vaker een keuze voor een politieke partij o.b.v. een linkse of een rechtse profiel.
tegenwoordig gaan discussies over links en rechts ook over morele vraagstukken of kwesties rondom
onze (nationale) identiteit.