Hoofdstuk 1
Paragraaf 1.2; Schaarste
● Er is sprake van schaarste als er productiemiddelen moeten worden opgeofferd om
het product voort te brengen
● Schaarste ontstaat doordat we aan de ene kant oneindig veel behoeften hebben,
maar slechts beperkte hoeveelheid productiemiddelen hebben om in die behoeften
te voorzien
● De productiemiddelen kunnen we voor elke behoeften inzetten; productiemiddelen
zijn alternatief aanwendbaar
● Schaarste dwingt ons tot afwegen wat we het belangrijkste vinden. Het dwingt om
prioriteiten te stellen en keuzes te maken, om zo te bepalen voor welke behoeften
we de beperkte productiemiddelen inzetten
● Omdat voor het gebruik van productiemiddelen meestal betaald moet worden,
wordt ook gezegd dat goederen schaars zijn als voor goederen betaald moet
worden
● Tijd is ook schaars. Wanneer je een dagje op het strand gaat liggen, kun je niet
gelijktijdig werken. Je offert een productiefactor (arbeid) op. Een dagje strand ‘kost’
dus een dag productief werken
● Vrijwel alle goederen zijn schaars. Slechts enkele zaken zijn dat niet. Dit zijn vrije
goederen. Te denken aan bijvoorbeeld zonlicht en regenwater
● Opofferingskosten zijn de gederfde netto baten van het beste, niet gekozen,
alternatief.
Paragraaf 1.3; Ruil
● Transactiekosten zijn alle kosten die in het economisch verkeer moeten worden
gemaakt dat er voor zorgt dat de transactie slaagt. Het gaat hierbij om de kosten die
bovenop de kosten van het product komen
● Marktsector → Het geheel van aangeboden producten door producenten
en de vraag van de consumenten
● Niet-marktsector → De activiteiten van de overheid en de non-
profitsector. Bijvoorbeeld ruilen in natura
Hoofdstuk 2
Paragraaf 2.1; Welvaartstheorie
● Welvaart is de mate waarin iemand in staat is zijn/haar behoeften te voorzien met
schaarse middelen. Hierbij onderscheiden we:
, ○ Welvaart in enge zin → Waarbij we alleen kijken naar de
behoeftebevrediging met koopkracht (reële inkomen). Wordt
vaak uitgedrukt in BBP
○ Welvaart in ruime zin → Waarbij we ook kijken naar de
behoeftebevrediging met andere schaarse middelen, zoals de
hoeveelheid vrije tijd of een gezond milieu
● Een marktuitkomst is pareto-optimaal wanneer niemand zijn positie kan verbeteren
zonder dat dit ten koste gaat van de ander
● Consumentensurplus → Het individuele consumentensurplus is het
verschil tussen de betalingsbereidheid en de prijs die hij moet
betalen
● Producentensurplus → Het individuele producentensurplus is het
verschil tussen de prijs en de leveringsbereidheid (marginale kosten)
● Totale surplus = de welvaartswinst
Paragraaf 2.3; Prijsveranderingen en surplus
● Een perfect werkende markt levert een evenwichtsprijs op waarbij de som van de
producenten- en consumentensurplus maximaal is
● Omdat elk surplus gezien kan worden als een maatstaf voor ‘welvaart’ van deze
groep, levert een evenwichtsprijs dus maximale welvaart op
● Wanneer de prijs hoger is dan de evenwichtsprijs is het producentensurplus
gestegen. Er wordt meer geproduceerd dan gekocht wordt
● Wanneer de prijs lager is dan de evenwichtsprijs, is het consumentensurplus
gestegen. Er wordt niet voldoende aangeboden
Hoofdstuk 3
Paragraaf 3.1; Ingrijpen in de prijsvorming
● Verschillende manieren van ingrijpen door de overheid zijn:
○ Maximumprijs → Het product moet betaalbaar blijven voor
iedereen. De producent mag het product dan niet boven de
maximumprijs verkopen
○ Minimumprijs → Bescherming voor de producenten. Hierdoor
ontstaat wel een overschot aan producten
○ Minimumloon → Bruto Loon dat werknemers verplicht zijn te
betalen aan hun werknemers van 23 jaar en ouder
○ Subsidie
○ Accijns
○ Product verbieden
Paragraaf 1.2; Schaarste
● Er is sprake van schaarste als er productiemiddelen moeten worden opgeofferd om
het product voort te brengen
● Schaarste ontstaat doordat we aan de ene kant oneindig veel behoeften hebben,
maar slechts beperkte hoeveelheid productiemiddelen hebben om in die behoeften
te voorzien
● De productiemiddelen kunnen we voor elke behoeften inzetten; productiemiddelen
zijn alternatief aanwendbaar
● Schaarste dwingt ons tot afwegen wat we het belangrijkste vinden. Het dwingt om
prioriteiten te stellen en keuzes te maken, om zo te bepalen voor welke behoeften
we de beperkte productiemiddelen inzetten
● Omdat voor het gebruik van productiemiddelen meestal betaald moet worden,
wordt ook gezegd dat goederen schaars zijn als voor goederen betaald moet
worden
● Tijd is ook schaars. Wanneer je een dagje op het strand gaat liggen, kun je niet
gelijktijdig werken. Je offert een productiefactor (arbeid) op. Een dagje strand ‘kost’
dus een dag productief werken
● Vrijwel alle goederen zijn schaars. Slechts enkele zaken zijn dat niet. Dit zijn vrije
goederen. Te denken aan bijvoorbeeld zonlicht en regenwater
● Opofferingskosten zijn de gederfde netto baten van het beste, niet gekozen,
alternatief.
Paragraaf 1.3; Ruil
● Transactiekosten zijn alle kosten die in het economisch verkeer moeten worden
gemaakt dat er voor zorgt dat de transactie slaagt. Het gaat hierbij om de kosten die
bovenop de kosten van het product komen
● Marktsector → Het geheel van aangeboden producten door producenten
en de vraag van de consumenten
● Niet-marktsector → De activiteiten van de overheid en de non-
profitsector. Bijvoorbeeld ruilen in natura
Hoofdstuk 2
Paragraaf 2.1; Welvaartstheorie
● Welvaart is de mate waarin iemand in staat is zijn/haar behoeften te voorzien met
schaarse middelen. Hierbij onderscheiden we:
, ○ Welvaart in enge zin → Waarbij we alleen kijken naar de
behoeftebevrediging met koopkracht (reële inkomen). Wordt
vaak uitgedrukt in BBP
○ Welvaart in ruime zin → Waarbij we ook kijken naar de
behoeftebevrediging met andere schaarse middelen, zoals de
hoeveelheid vrije tijd of een gezond milieu
● Een marktuitkomst is pareto-optimaal wanneer niemand zijn positie kan verbeteren
zonder dat dit ten koste gaat van de ander
● Consumentensurplus → Het individuele consumentensurplus is het
verschil tussen de betalingsbereidheid en de prijs die hij moet
betalen
● Producentensurplus → Het individuele producentensurplus is het
verschil tussen de prijs en de leveringsbereidheid (marginale kosten)
● Totale surplus = de welvaartswinst
Paragraaf 2.3; Prijsveranderingen en surplus
● Een perfect werkende markt levert een evenwichtsprijs op waarbij de som van de
producenten- en consumentensurplus maximaal is
● Omdat elk surplus gezien kan worden als een maatstaf voor ‘welvaart’ van deze
groep, levert een evenwichtsprijs dus maximale welvaart op
● Wanneer de prijs hoger is dan de evenwichtsprijs is het producentensurplus
gestegen. Er wordt meer geproduceerd dan gekocht wordt
● Wanneer de prijs lager is dan de evenwichtsprijs, is het consumentensurplus
gestegen. Er wordt niet voldoende aangeboden
Hoofdstuk 3
Paragraaf 3.1; Ingrijpen in de prijsvorming
● Verschillende manieren van ingrijpen door de overheid zijn:
○ Maximumprijs → Het product moet betaalbaar blijven voor
iedereen. De producent mag het product dan niet boven de
maximumprijs verkopen
○ Minimumprijs → Bescherming voor de producenten. Hierdoor
ontstaat wel een overschot aan producten
○ Minimumloon → Bruto Loon dat werknemers verplicht zijn te
betalen aan hun werknemers van 23 jaar en ouder
○ Subsidie
○ Accijns
○ Product verbieden
