Samenvatting Zintuigen

Zintuigen

Sensoriek = alle informatie die aan het zenuwstelsel wordt aangeboden
- informatie van binnen
- informatie van buiten

aankomen van een prikkel = gewaarwording

adaptie/gewenning > geen impulsen meer
 prikkeldrempel hoger

receptorveld = gebied dat informatie levert aan een zintuigcel

specifieke gevoeligheid
adequate prikkels :
- licht
- geluid
- geur
- smaak
- druk
- temperatuur
- lichte aanraking
- houding en beweging

specifieke gewaarwording :
- sensoren zijn via afferente zenuwen verbonden met specifiek deel
hersenschors

specifiek bereik :
- sensor zelf heeft grenzen
- beïnvloed door leeftijd, oefening, erfelijkheid
- bijvoorbeeld : het kunnen horen van hoge tonen

soorten sensoren :
indeling naar herkomst van de prikkel :
- exteroreceptoren, animale Sensoriek : prikkelverwerking uit de
buitenwereld
- interoreceptoren, vegetatieve sensoriek :
o proprioceptoren : geven informatie over de stand van het lichaam
o orgaanreceptoren : geven informatie over de organen

indeling naar aard van de prikkel :
- chemoreceptoren > chemische stoffen
- mechanoreceptoren > fysische vervorming ( aanraking, druk, houding )
- thermoreceptoren > temperatuur
- fotoreceptoren > licht
- nociceptoren > pijn

,soorten sensoren
indeling naar locatie :
- algemeen > door het hele lichaam
- gespecialiseerde organen
o olfactie/reukzin
o proeven/smaakzin
o gezichtsvermogen
o evenwicht en gehoorzin

algemene zintuigen :
- nociceptoren
- thermoreceptoren
- mechanoreceptoren
o tastreceptoren, baroreceptoren, proprioreceptoren
- chemoreceptoren

nocireceptoren
- groot receptorvel
o bron soms moeilijk te bepalen
- gevoelig voor :
o extreme temperatuur
o mechanische beschadiging
o chemische stoffen

pijnwaarneming
- snelle pjin/stekende pijn
o plaatselijk
o info snel naar CZS ( gemyeliniseerde zenuwen )
- trage pijn/brandende/schrijnende pijn
o gegeneraliseerd, algemeen
o info langzaam naar CZS ( ongemyelinisserde zenuwen )
- gerefereerde pijn
o pijnwaarneming in deel van het lichaam dat niet geprikkeld wordt


wat is pijn ?
- ( acute ) pijn heeft voor een mens duidelijke signaalfunctie >
waarschuwing voor dreiging van binnenuit of van buitenaf
- het zenuwstelsel geeft waarschuwende prikkels door, maar of dat leidt tot
een pijnervaring hangt van veel factoren af
- pijn is per definitie subjectief
- persoonlijke factoren spelen een belangrijke rol
- pijn is onaangenaam

pijnmodel van Loeser
1. nociceptie : zenuwsignalen
2. pijngewaarwording : signaal komt in de hersenen
3. pijnbeleving : invloed van emoties en cognities
4. pijngedrag : gedrag om pijn te uiten

, VAS scale : visual analogue scale
( met emotie gezichtjes ), patiënt moet aangeven hoeveel pijn iemand ervaart

Thermoreceptoren
- snelle adaptatie ( snelle aanpassing ), relatieve waarneming
- bijvoorbeeld in de koude zee springen :
o in het begin voelt het koud, later wen je hier aan

mechanoreceptoren
- gevoelig voor :
o uitrekking, samendrukking, draaiing
soorten :
- tastreceptoren
o aanraking, druk, trilling
- baroreceptoren
o druk ( bloeddruk, volume longen, blaas en darmen )
- proprioceptoren ( spierspoeltjes )
o positie, houding

chemoreceptoren
- gevoelig voor in water of in vet opgeloste stoffen



Algemene zintuigen




Nociceptoren Thermoreceptoren




Mechanoreceptoren Chemoreceptoren




Tastreceptoren Baroreceptoren




Proprioceptoren




speciale zintuigen
- smaak
- reuk
- gezichtsvermogen