Filosofie en Religie
Les 1
Termen Onderwerpen
filosofie “filosofie” en “religie” in China
religie raadpleging van het orakel
drakenbotten godenwereld in de Shang-dynastie
orakelbotten (godheden als bepalers van orde/wanorde)
oppergod (Di) heerser als religieus leider
lagere godheden oude vormen van voorspellen
yin en yang (om antwoorden te krijgen op prangende
hexagram vragen)
Yijing (I Ching)
Filosofie = Theoretische discipline die het verlangen en streven uitdrukt naar wijsheid en kennis.
o Filosofie in China: geen streven naar kennis en wijsheid, maar orde scheppen in de
werkelijkheid.
Godsdienst = een van de vele vormen van zingeving, zoeken naar betekenisvolle verbindingen,
verstaan, waarbij meestal een hogere macht, opperwezen of God centraal staat.
o Godsdienst in China: Niet één god/geloof, maar tal van goden en (bij)geloven.
Shang Dynastie (1550-1045)
- Orakelbotten
- Drakenbotten
- Oppergod Di
o Bepaalt voor- en tegenspoed
o Gaat over belangrijke zaken (zoals oorlog)
- Lagere Godheden
o Zielen van koninklijke voorouders
o Natuurkrachten
o Helpen bij regeren en dagelijks leven
- Koning 王intermediaire, politieke en religieus leider
Zhou Dynastie (1045-256)
- Stengels van duizendblad
- Lange Stengel = hele lijn = yang/actief, korte = onderbroken = yin/passief
- 3 muntjes, oneven aantal kop is yang, even is yin
o Lijn hexagrammen waar je de combinaties van kan aflezen; Yijing/Boek der
Veranderingen
Naam
Voorspellende formule
Beknopte tekst
Teksten bij afzonderlijke lijnen
, Les 2
Termen Termen
spiltijdperk Onderwerpen
meesters (⼦zi) opkomst van de ‘meesters’
Meester Kong (Confucius 孔子) werkwijze van Confucius
Meester Mo (Mozi 墨子) Confucius als “filosoof”
medemenselijkheid (仁ren) Confucius' visie op het ware mens-zijn.
plaatsbesef (義yi) het belang van leren bij Confucius
rituelen (禮li) muziek (樂yue) meester <> boek (‘Mozi zegt’ ≠ ‘in de
hoogstaand mens (君子junzi) Mozi staat’)
zorg voor elkeen (兼愛jian’ai) nadruk op bewijsvoering bij Mozi
wederzijds belang tegenover algemeen
belang
Spiltijdperk
He argued that during the Axial Age, "the spiritual foundations of humanity were laid simultaneously and
independently in China, India, Persia, Judea, and Greece. And these are the foundations upon which
humanity still subsists today" According to Jaspers, the period between 800 to 200 B.C.E. was the time
in which all foundations that underlie current civilization came into being. Many of the great
philosophers and religious leaders including Confucius, Buddha, Lao Tzu, and Zarathustra flourished
at roughly the same time, a period called the Axial Age by Karl Jaspers.
Meesters (⼦)
- Specialisten op politiek, filosofisch en militair gebied.
o Steun van en aan heersers
o Politiek en bestuurlijk advies
o Als symbool gebruikt zodat de heerser er verstandig uitziet
- Overleveringen
o Mondeling, schrift (teksten), opgravingen (bamboestokjes)
Meester Kong (Confucius 孔子) 552-479BC
- Komt uit Lu
- Lage ambtelijke afkomst, door wrijving ontslag genomen van en werd privé-leraar
- Werkwijze
o Voerde gesprekken met leerlingen, heersers, etc.
o Uitspraken en gesprekken zijn later opgeschreven (geheugensteuntjes)
o Heeft zelf niks geschreven
o Later samengevoegd tot boek
Gesprekken (Analecten)
Samengesteld 150BC
Oudste manuscript: 550BC,
klein stokje die Els heeft
vastgehouden.
,Confucius' visie op het ware mens-zijn.
Er is geen ware ik volwaardig mens word je door omgang met anderen ( ⼈, 仁) Medemenselijkheid en
inleving in anderen zijn een van de belangrijkste deugden.
Rollen/plaatsbesef (義)
- Elk mens heeft tal van rollen; zoon/moeder/vriendin/werknemer/onderdaan
- Volgens confucius is het probleem dat de rollen zijn verwaterd; orde komt tot stand wanneer
de rollen helder zijn.
o Hierin zijn wederzijdse banden belangrijk beide hebben verplichtingen naar elkaar
o Men moet hun rol kennen en ernaar handelen
Rituelen(禮)
Plechtige bevestiging van rollen, omgangsvormen.
- wij u zeggen, geven cadeaus, schudden de hand
- Confucius mat recht leggen, buigen bij boodschap versturen, kleding, manier om huis te
betreden, rouwperiode.
muziek (樂)
Sprekend met de hofkapelmeester van Lu, zei de Meester: ‘Dit is wat men van de muziek kan
weten: Het begin is krachtig en eenstemmig. Vervolgens horen we de pure tonen van de
helderklinkende instrumenten in allerlei variaties. Alles tezamen vormt het een volmaakt geheel.’
hoogstaand mens (君子)
Confucius: iedereen kan een hoogstaand mens worden,
“Confucius eerde niet de adel van het bloed, maar de adel van het gemoed” (K. Schipper).
Sterke nadruk op leren en studie: “Leren zonder na te denken maakt verward, maar nadenken
zonder daarbij ook te leren, dat is gevaarlijk” (2.15).’’
- Om een beter mens te worden
- Leren van het verleden, maar ook van anderen
- Zelfs van mensen die lager staan, maakt men een Junzi
- Om het geleerde door te geven.
Meester Mo (Mozi 墨子) 479BC-381BC
- Weinig over bekend
- Schooltradities van Confucius les in gehad
- Is in 3 groepen uiteengevallen, waaronder confucianisten en mohisten
- Heeft net als Confucius niks opgeschreven, wel optekeningen
van volgelingen.
o 1e eeuw BC samengevoegd tot heterogeen boek
- Leerstellingen:
o Zorg voor elkaar
, o Tegen aanvalsoorlogen
o Besparen op uitgaven/begrafenissen
o Tegen muziek
o Tegen geloof in het lot
o Tegen confucianisme///?
Een opvatting moet met behulp van drie toetsen
worden beoordeeld. Wat zijn die drie toetsen? De
oorsprong, de geldigheid en de toepasbaarheid
ervan. Hoe beoordelen we de oorsprong? We
beoordelen die door vergelijking met de daden van
de koningen van de oudheid. Hoe beoordelen we de
geldigheid? We beoordelen die door vergelijking met
de aanwijzingen die mensen via hun ogen en oren
krijgen. Hoe beoordelen we de toepasbaarheid? We
beoordelen die door na te gaan of de opvatting,
wanneer ze in praktijk wordt gebracht, aan staat en
volk voordeel brengt. (Mozi 35)
Dus een voorstel is goed wanneer:
1. Als de oude koningen het ook zo deden
2. Als het klopt met wat wij waarnemen
3. Als het voor een grote groep van nut is (utilitarist).
Wederzijdse belang tegenover algemeen belang
Mo is ook voor familie en staat, maar zag een probleem; teveel nadruk op het eigene benadeelt de
ander (een dief zorgt toch ook voor zijn familie?).
Algemeen belang: Als iedereen zorg draagt voor de ander als voor zichzelf, dan is er geen wanorde
meer. ‘’Universele liefde’’(兼愛) jian’ai.
- Algemeen belang gaat vóór eigen belang
- Tegen handelingen die weinig bijdragen aan het algemene belang, zoals:
o Aanvalsoorlogen
Ethisch, economisch en religieus gezien niet voordelig
o Rituelen
Mencius: Buitensporige uitgaves zonder nut voor het volk
Confucius: de wederzijdse verbanden bevestigen met rituelen.
o Muziek
Confucius: harmonie tot stand gebracht door muziek
Mencius: buitensporige uitgaven zonder nut van het volk (hofmuziek vooral).
Les 1
Termen Onderwerpen
filosofie “filosofie” en “religie” in China
religie raadpleging van het orakel
drakenbotten godenwereld in de Shang-dynastie
orakelbotten (godheden als bepalers van orde/wanorde)
oppergod (Di) heerser als religieus leider
lagere godheden oude vormen van voorspellen
yin en yang (om antwoorden te krijgen op prangende
hexagram vragen)
Yijing (I Ching)
Filosofie = Theoretische discipline die het verlangen en streven uitdrukt naar wijsheid en kennis.
o Filosofie in China: geen streven naar kennis en wijsheid, maar orde scheppen in de
werkelijkheid.
Godsdienst = een van de vele vormen van zingeving, zoeken naar betekenisvolle verbindingen,
verstaan, waarbij meestal een hogere macht, opperwezen of God centraal staat.
o Godsdienst in China: Niet één god/geloof, maar tal van goden en (bij)geloven.
Shang Dynastie (1550-1045)
- Orakelbotten
- Drakenbotten
- Oppergod Di
o Bepaalt voor- en tegenspoed
o Gaat over belangrijke zaken (zoals oorlog)
- Lagere Godheden
o Zielen van koninklijke voorouders
o Natuurkrachten
o Helpen bij regeren en dagelijks leven
- Koning 王intermediaire, politieke en religieus leider
Zhou Dynastie (1045-256)
- Stengels van duizendblad
- Lange Stengel = hele lijn = yang/actief, korte = onderbroken = yin/passief
- 3 muntjes, oneven aantal kop is yang, even is yin
o Lijn hexagrammen waar je de combinaties van kan aflezen; Yijing/Boek der
Veranderingen
Naam
Voorspellende formule
Beknopte tekst
Teksten bij afzonderlijke lijnen
, Les 2
Termen Termen
spiltijdperk Onderwerpen
meesters (⼦zi) opkomst van de ‘meesters’
Meester Kong (Confucius 孔子) werkwijze van Confucius
Meester Mo (Mozi 墨子) Confucius als “filosoof”
medemenselijkheid (仁ren) Confucius' visie op het ware mens-zijn.
plaatsbesef (義yi) het belang van leren bij Confucius
rituelen (禮li) muziek (樂yue) meester <> boek (‘Mozi zegt’ ≠ ‘in de
hoogstaand mens (君子junzi) Mozi staat’)
zorg voor elkeen (兼愛jian’ai) nadruk op bewijsvoering bij Mozi
wederzijds belang tegenover algemeen
belang
Spiltijdperk
He argued that during the Axial Age, "the spiritual foundations of humanity were laid simultaneously and
independently in China, India, Persia, Judea, and Greece. And these are the foundations upon which
humanity still subsists today" According to Jaspers, the period between 800 to 200 B.C.E. was the time
in which all foundations that underlie current civilization came into being. Many of the great
philosophers and religious leaders including Confucius, Buddha, Lao Tzu, and Zarathustra flourished
at roughly the same time, a period called the Axial Age by Karl Jaspers.
Meesters (⼦)
- Specialisten op politiek, filosofisch en militair gebied.
o Steun van en aan heersers
o Politiek en bestuurlijk advies
o Als symbool gebruikt zodat de heerser er verstandig uitziet
- Overleveringen
o Mondeling, schrift (teksten), opgravingen (bamboestokjes)
Meester Kong (Confucius 孔子) 552-479BC
- Komt uit Lu
- Lage ambtelijke afkomst, door wrijving ontslag genomen van en werd privé-leraar
- Werkwijze
o Voerde gesprekken met leerlingen, heersers, etc.
o Uitspraken en gesprekken zijn later opgeschreven (geheugensteuntjes)
o Heeft zelf niks geschreven
o Later samengevoegd tot boek
Gesprekken (Analecten)
Samengesteld 150BC
Oudste manuscript: 550BC,
klein stokje die Els heeft
vastgehouden.
,Confucius' visie op het ware mens-zijn.
Er is geen ware ik volwaardig mens word je door omgang met anderen ( ⼈, 仁) Medemenselijkheid en
inleving in anderen zijn een van de belangrijkste deugden.
Rollen/plaatsbesef (義)
- Elk mens heeft tal van rollen; zoon/moeder/vriendin/werknemer/onderdaan
- Volgens confucius is het probleem dat de rollen zijn verwaterd; orde komt tot stand wanneer
de rollen helder zijn.
o Hierin zijn wederzijdse banden belangrijk beide hebben verplichtingen naar elkaar
o Men moet hun rol kennen en ernaar handelen
Rituelen(禮)
Plechtige bevestiging van rollen, omgangsvormen.
- wij u zeggen, geven cadeaus, schudden de hand
- Confucius mat recht leggen, buigen bij boodschap versturen, kleding, manier om huis te
betreden, rouwperiode.
muziek (樂)
Sprekend met de hofkapelmeester van Lu, zei de Meester: ‘Dit is wat men van de muziek kan
weten: Het begin is krachtig en eenstemmig. Vervolgens horen we de pure tonen van de
helderklinkende instrumenten in allerlei variaties. Alles tezamen vormt het een volmaakt geheel.’
hoogstaand mens (君子)
Confucius: iedereen kan een hoogstaand mens worden,
“Confucius eerde niet de adel van het bloed, maar de adel van het gemoed” (K. Schipper).
Sterke nadruk op leren en studie: “Leren zonder na te denken maakt verward, maar nadenken
zonder daarbij ook te leren, dat is gevaarlijk” (2.15).’’
- Om een beter mens te worden
- Leren van het verleden, maar ook van anderen
- Zelfs van mensen die lager staan, maakt men een Junzi
- Om het geleerde door te geven.
Meester Mo (Mozi 墨子) 479BC-381BC
- Weinig over bekend
- Schooltradities van Confucius les in gehad
- Is in 3 groepen uiteengevallen, waaronder confucianisten en mohisten
- Heeft net als Confucius niks opgeschreven, wel optekeningen
van volgelingen.
o 1e eeuw BC samengevoegd tot heterogeen boek
- Leerstellingen:
o Zorg voor elkaar
, o Tegen aanvalsoorlogen
o Besparen op uitgaven/begrafenissen
o Tegen muziek
o Tegen geloof in het lot
o Tegen confucianisme///?
Een opvatting moet met behulp van drie toetsen
worden beoordeeld. Wat zijn die drie toetsen? De
oorsprong, de geldigheid en de toepasbaarheid
ervan. Hoe beoordelen we de oorsprong? We
beoordelen die door vergelijking met de daden van
de koningen van de oudheid. Hoe beoordelen we de
geldigheid? We beoordelen die door vergelijking met
de aanwijzingen die mensen via hun ogen en oren
krijgen. Hoe beoordelen we de toepasbaarheid? We
beoordelen die door na te gaan of de opvatting,
wanneer ze in praktijk wordt gebracht, aan staat en
volk voordeel brengt. (Mozi 35)
Dus een voorstel is goed wanneer:
1. Als de oude koningen het ook zo deden
2. Als het klopt met wat wij waarnemen
3. Als het voor een grote groep van nut is (utilitarist).
Wederzijdse belang tegenover algemeen belang
Mo is ook voor familie en staat, maar zag een probleem; teveel nadruk op het eigene benadeelt de
ander (een dief zorgt toch ook voor zijn familie?).
Algemeen belang: Als iedereen zorg draagt voor de ander als voor zichzelf, dan is er geen wanorde
meer. ‘’Universele liefde’’(兼愛) jian’ai.
- Algemeen belang gaat vóór eigen belang
- Tegen handelingen die weinig bijdragen aan het algemene belang, zoals:
o Aanvalsoorlogen
Ethisch, economisch en religieus gezien niet voordelig
o Rituelen
Mencius: Buitensporige uitgaves zonder nut voor het volk
Confucius: de wederzijdse verbanden bevestigen met rituelen.
o Muziek
Confucius: harmonie tot stand gebracht door muziek
Mencius: buitensporige uitgaven zonder nut van het volk (hofmuziek vooral).
