Casus 1: Bezint eer ge begint
Anatomie van vrouwelijk geslachtsorgaan
, Casus 1: Bezint eer ge begint
Eierstokken (ovaria: kiemcellen + hormonen)
Primaire geslachtsorganen of vrouwelijke gonaden: 3-4 cm lang en 1,5-2 cm dik.
o Lig. Ovarium (proprium): richting uterus.
o Suspersory ligament: aan buikwand richting caudaal.
o Mesovarium: eileider – ovaria.
De ovaria liggen dorsaal van lig. latum.
Arteria ovarica ontspringt uit de aorta en bereikt het ovarium
via het lig. suspensorium ovarii. De takken hebben
anastomosomen met de takken van de a. uterina.
In de buitenste cortex vormen zich gameten. In de cortex
liggen follikels die ieder een onrijp eitje bevatten (oocyt). De
omliggende cellen heten follikelcellen indien 1 laag en
granulosacellen bij meerdere lagen. De binnenste medulla
bevat bloedvaten en zenuwen.
Het ovarium is omgeven door het peritoneum viscerale.
Oestrogeen: wisselende hoeveelheden gedurende de cyclus.
Progesteron: na eisprong door follikel/gele lichaam/corpus
luteum.
Eileiders (tuba uterina: plaats conceptie en transport)
Eileiders ontvangen de geovuleerde oocyt en de ampulla is meestal de plek van
bevruchting. 10 cm lang: fimibria → infundibulum (trechter) → ampulla (wijd) → isthmus
(nauw) → pars intramuralis (wand uterus).
Gevoed door ramus tubarius, zijtak van a. uterina.
Bedekt met peritoneum en ondersteund door het mesosalpinx (kort ligament).
Opgebouwd uit serosa, muscularis, mucosa met trilharen en longitudinale plooien
(transportfunctie). De lamina propria bestaat uit bindweefsel.
De spierweefsellaag heeft vooral een dikke binnenste circulaire spierlaag en dunnere
longitudinale buitenste spierlaag. Dit zorgt voor peristaltiek (ovum, spermatozoa, zygot,
morula, blastocyste) + sfincterfunctie.
Baarmoeder (uterus: geboorteorgaan)
Ligt op de blaas. De fundus en corpus zijn bedekt met
peritoneum urogenitale dat ook plooit over de blaas en
het rectum waardoor er ruimtes ontstaan.
• Excavatio vescio-uterina: anterior van de uterus.
• Excavatio recto-uterina (cavum Dougasi):
posterior van de uterus, anterior van de rectus.
, Casus 1: Bezint eer ge begint
De uturus is met de vagina verbonden via het canalis cervicus dat twee kanten heeft:
ostium uteri externum/portio vaginalis (richting vagina) en ostium uteri internum
(richting uterus).
De wand van de uturus bestaat uit:
• Perimetrium: buitenste sereuze laag.
• Myometrium: dikke middelste laag, spierweefsel (functie bij bevalling) in drie
onduidelijk te scheiden lagen in longitudinale richting.
• Endometrium: mucosale laag, bij bevruchting
gaat het embryo hierin zitten.
o Stratum functionalis: structurele
veranderingen als respons op
hormonen. Bevatten spiraalarteriën en
klieren met secretoire cellen.
o Stratum basalis: vormt nieuw stratum
functionalis aan het einde van de
cyclus.
Voorafgaand aan de menstruatie (desquamatie-fase) wordt door constrictie van
spiraalarterien ischemie veroorzaakt waardoor de functionele laag afgestoten wordt. De
restanten van de. Klieren groeien weer uit gedurende de proliferatiefase.
Eerst zijn ze nauw en recht maar tijdens de secretiefase (na ovulatie) krijgen de een
‘zaagtand’ vorm.
De uterus verbonden met de zijkant van de bekkenwand via het lig. latum uteria.
Hierdoor lopen ook de uteriene zenuwen en bloedvaten.
Ondersteuning:
• Lateraal wordt het door mesometrium
• Inferieur door cardinale ligamenten
• Posterieur door uterosacrale ligamenten
• Anterieur door ronde ligamenten
Vagina (copulatieorgaan, geboorteorgaan)
Dunwandige 10-12 cm lange buis tussen baas en rectum. Aan de bovenkant begrensd
door de portio vaginalis. De vagina vormt bij de cervix een kleine holte genaamd de
fornix vaginae.
Bestaat uit drie lagen:
• Adventitia: fibroelastisch bindweefsel
• Tunica muscularis: longitudinaal glad spierweefsel.
, Casus 1: Bezint eer ge begint
• Tunica mucosa: met rugae (groeven). Bevat dendritische cellen en lymfocyten die
infecties en virussen doden. De mucosa bevat geen klieren en wordt door de
mucosale kliertjes van de cervix voorzien, transsudatie vanuit de lamina propria
of vestibulaire klieren. Epitheelcellen produceren glycogeen (afscheiding) wat
bacteriën omzet in lacaatzuur (vandaar lage pH). Dit neemt tijdens ovulatie of
opwinding toe.
Bescherming: uterusgerichte peristaltiek en trilhaarslag, cervix uteri slijmprop, lage pH.
Externe genitalia (copulatieorgaan)
Worden ook wel vulva of pudemdum genoemd. Bevat de mons pubis, labia en clitoris.
De labia majora bestaan uit normale huid met beharing. De labia minora hebben een wat
dunnere huid en roder aspect. Na de puberteit zijn de minora bij de helft groter dan de
majora. Links en rechts zitten kliertje die de schaamlippen bevochtigd.
Vestibulum tussen binnenste en buitenste schaamlippen.
Mannelijk Vrouwelijk
Inwendig Testis Ovarium
Epididymis Uterus
Ductus deferens Tuba uterina (eileider)
Prostaat Vagina (bovenste gedeelte)
Gl. Vesiculosa
Gl. Bulbourethralis
Uitwending Penis met urethra Vagina (vestibulum= gebied tussen labia minora)
Scrotum met balzak Labia majora/minora pudendi
Mons pubis
Gl. Vestibularis major/minor
Clitoris
De bekkenbodem
De buikholte wordt naar caudaal afgesloten door de
bekkenbodem. Hierdoor kan de urine, feces en foetus het
lichaam niet verlaten (en de organen ook iet). Het is
opgebouwd uit:
• Diafragma pelvis: m. levator ani en m coccygeus.
• Diafragma urogenitale
Posities van de uterus
• Versio: hoek van cervix in bekkenruimte, cervicale as
en longitudinale as van het lichaam (fysiologisch:
anteversio jonge vrouwen, retroversio oude vrouwen).
• Flexio: hoek van baarmoederlichaam ten opzichte van
de cervix (fysiologisch: anteflexio).
• Positio: vanuit ventraal normaal in mediaanlijn, kan
links of rechts liggen (sinistro- of dextropositio) of
boven/onder spinae ischadicae (elevato of descensus).
Anatomie van vrouwelijk geslachtsorgaan
, Casus 1: Bezint eer ge begint
Eierstokken (ovaria: kiemcellen + hormonen)
Primaire geslachtsorganen of vrouwelijke gonaden: 3-4 cm lang en 1,5-2 cm dik.
o Lig. Ovarium (proprium): richting uterus.
o Suspersory ligament: aan buikwand richting caudaal.
o Mesovarium: eileider – ovaria.
De ovaria liggen dorsaal van lig. latum.
Arteria ovarica ontspringt uit de aorta en bereikt het ovarium
via het lig. suspensorium ovarii. De takken hebben
anastomosomen met de takken van de a. uterina.
In de buitenste cortex vormen zich gameten. In de cortex
liggen follikels die ieder een onrijp eitje bevatten (oocyt). De
omliggende cellen heten follikelcellen indien 1 laag en
granulosacellen bij meerdere lagen. De binnenste medulla
bevat bloedvaten en zenuwen.
Het ovarium is omgeven door het peritoneum viscerale.
Oestrogeen: wisselende hoeveelheden gedurende de cyclus.
Progesteron: na eisprong door follikel/gele lichaam/corpus
luteum.
Eileiders (tuba uterina: plaats conceptie en transport)
Eileiders ontvangen de geovuleerde oocyt en de ampulla is meestal de plek van
bevruchting. 10 cm lang: fimibria → infundibulum (trechter) → ampulla (wijd) → isthmus
(nauw) → pars intramuralis (wand uterus).
Gevoed door ramus tubarius, zijtak van a. uterina.
Bedekt met peritoneum en ondersteund door het mesosalpinx (kort ligament).
Opgebouwd uit serosa, muscularis, mucosa met trilharen en longitudinale plooien
(transportfunctie). De lamina propria bestaat uit bindweefsel.
De spierweefsellaag heeft vooral een dikke binnenste circulaire spierlaag en dunnere
longitudinale buitenste spierlaag. Dit zorgt voor peristaltiek (ovum, spermatozoa, zygot,
morula, blastocyste) + sfincterfunctie.
Baarmoeder (uterus: geboorteorgaan)
Ligt op de blaas. De fundus en corpus zijn bedekt met
peritoneum urogenitale dat ook plooit over de blaas en
het rectum waardoor er ruimtes ontstaan.
• Excavatio vescio-uterina: anterior van de uterus.
• Excavatio recto-uterina (cavum Dougasi):
posterior van de uterus, anterior van de rectus.
, Casus 1: Bezint eer ge begint
De uturus is met de vagina verbonden via het canalis cervicus dat twee kanten heeft:
ostium uteri externum/portio vaginalis (richting vagina) en ostium uteri internum
(richting uterus).
De wand van de uturus bestaat uit:
• Perimetrium: buitenste sereuze laag.
• Myometrium: dikke middelste laag, spierweefsel (functie bij bevalling) in drie
onduidelijk te scheiden lagen in longitudinale richting.
• Endometrium: mucosale laag, bij bevruchting
gaat het embryo hierin zitten.
o Stratum functionalis: structurele
veranderingen als respons op
hormonen. Bevatten spiraalarteriën en
klieren met secretoire cellen.
o Stratum basalis: vormt nieuw stratum
functionalis aan het einde van de
cyclus.
Voorafgaand aan de menstruatie (desquamatie-fase) wordt door constrictie van
spiraalarterien ischemie veroorzaakt waardoor de functionele laag afgestoten wordt. De
restanten van de. Klieren groeien weer uit gedurende de proliferatiefase.
Eerst zijn ze nauw en recht maar tijdens de secretiefase (na ovulatie) krijgen de een
‘zaagtand’ vorm.
De uterus verbonden met de zijkant van de bekkenwand via het lig. latum uteria.
Hierdoor lopen ook de uteriene zenuwen en bloedvaten.
Ondersteuning:
• Lateraal wordt het door mesometrium
• Inferieur door cardinale ligamenten
• Posterieur door uterosacrale ligamenten
• Anterieur door ronde ligamenten
Vagina (copulatieorgaan, geboorteorgaan)
Dunwandige 10-12 cm lange buis tussen baas en rectum. Aan de bovenkant begrensd
door de portio vaginalis. De vagina vormt bij de cervix een kleine holte genaamd de
fornix vaginae.
Bestaat uit drie lagen:
• Adventitia: fibroelastisch bindweefsel
• Tunica muscularis: longitudinaal glad spierweefsel.
, Casus 1: Bezint eer ge begint
• Tunica mucosa: met rugae (groeven). Bevat dendritische cellen en lymfocyten die
infecties en virussen doden. De mucosa bevat geen klieren en wordt door de
mucosale kliertjes van de cervix voorzien, transsudatie vanuit de lamina propria
of vestibulaire klieren. Epitheelcellen produceren glycogeen (afscheiding) wat
bacteriën omzet in lacaatzuur (vandaar lage pH). Dit neemt tijdens ovulatie of
opwinding toe.
Bescherming: uterusgerichte peristaltiek en trilhaarslag, cervix uteri slijmprop, lage pH.
Externe genitalia (copulatieorgaan)
Worden ook wel vulva of pudemdum genoemd. Bevat de mons pubis, labia en clitoris.
De labia majora bestaan uit normale huid met beharing. De labia minora hebben een wat
dunnere huid en roder aspect. Na de puberteit zijn de minora bij de helft groter dan de
majora. Links en rechts zitten kliertje die de schaamlippen bevochtigd.
Vestibulum tussen binnenste en buitenste schaamlippen.
Mannelijk Vrouwelijk
Inwendig Testis Ovarium
Epididymis Uterus
Ductus deferens Tuba uterina (eileider)
Prostaat Vagina (bovenste gedeelte)
Gl. Vesiculosa
Gl. Bulbourethralis
Uitwending Penis met urethra Vagina (vestibulum= gebied tussen labia minora)
Scrotum met balzak Labia majora/minora pudendi
Mons pubis
Gl. Vestibularis major/minor
Clitoris
De bekkenbodem
De buikholte wordt naar caudaal afgesloten door de
bekkenbodem. Hierdoor kan de urine, feces en foetus het
lichaam niet verlaten (en de organen ook iet). Het is
opgebouwd uit:
• Diafragma pelvis: m. levator ani en m coccygeus.
• Diafragma urogenitale
Posities van de uterus
• Versio: hoek van cervix in bekkenruimte, cervicale as
en longitudinale as van het lichaam (fysiologisch:
anteversio jonge vrouwen, retroversio oude vrouwen).
• Flexio: hoek van baarmoederlichaam ten opzichte van
de cervix (fysiologisch: anteflexio).
• Positio: vanuit ventraal normaal in mediaanlijn, kan
links of rechts liggen (sinistro- of dextropositio) of
boven/onder spinae ischadicae (elevato of descensus).
