Samenvatting theorie TV3

Verpleegkundige aandachtspunten- Oncologie

1. Epidemiologie :
 Oncologie= leer van de tumoren
 Meer bij mannen dan vrouwen
 Minder 1% bij kinderen
 Kanker 2e doodsoorzaak voor hele popuatie
 1e doodsoorzaak bij 40-60 jaar
 Top 3 kankers mannen
o Prostaat-
o Long-
o Colonrectale-
 Top 3 kankers vrouwen
o Borst-
o Colonrectale-
o Long-
 Overlevingscijfers
o Meeste gevallen na 5 jaar van diagnose nog in leven
o Overleving sterk afhankelijk van :
 Type kanker
 Stadium van kanker bij diagnose
o Kanker beste overlevingskans :
 Borst-
 Prostaat-
 Teelbal-
 Schildklier-
 Maligne melanoom
o Prognose afhankelijk van ziektestadium
 Hoe vroeger behandeld  hoe hoger kans op
overleving

Beïnvloedende factoren – risicofactoren
 Onvermijdbare risicofactoren :
o Leeftijd
o Geslacht
o Familiale ziektegeschiedenis
 Vermijdbare risicofactoren :
o Omgevingsfactoren
o Levensstijl :
 Roken
 Alcohol
 Voeding
 Blootstelling aan zonlicht
 Meerdere risicofactoren  grotere kans op kanker
 Soms meerdere risicofactoren  geen kanker



1

,  Geen risicofactoren  wel kanker

2. Kankerpreventie
 Preventieve gezondheidszorg = deel van gezondheidszorg
maatregelen + acties omvat tot doel gezondheid bevorderen,
beschermen en behouden.
 Screening
= Bevolkingsonderzoek gezonde groep mensen onderzocht
worden op aanwezigheid van kanker
o Doel :
 Aandoening in vroeg stadium ontdekken
 Minder agressief behandelen
 Behandeling meer kans op slagen
o Belangrijke problemen :
 Lage respons op uitnodiging
 Screeningsonderzoek : duur + bescheiden
opbrengst
 Grote groep vals- positieve
 Gesplitste bevoegdheid van gezondheidszorg
o België organiseerd screening naar :
 Borstkanker
 Baarmoederhalskanker
 Darmkanker


Soorten preventie :
 Primaire preventie
o Voorkomen ziek worden of aandoening ontwikkelen
o Vb vaccins, rookstopconsultaties
 Secundaire preventie
o Ziekte vroegtijdig opsporen
o Vb borstkankerscreening 50-69j
 Tertiaire preventie
o Voorkomen aanwezige ziekte opnieuw manifecteert/
leiden zwaardere complicaties
o Vb stoppen roken & alcohol na behandeling KNO tumor

3. Behandelingsmodaliteiten
 Heelkunde  Lokaal
 Radiotherapie  Lokaal
 Antitumorale middelen  Algemene werking
o Anti-hormonale behandeling
o Cytostatica
o Doelgerichte therapie
o Immunotherapie
 Elke behandeling omvat :

2

, o Meerdere toepassingen
o Diverse toedingsvormen
o Uiteenlopende bijwerkingen
 Elke behandeling individueel of gecombineerd
 Welke behandeling afhankelijk van :
o Ziektestadium
o Type tumor

4. Chemotherapie – cytostica
 Richt op kankercellen die in hele lichaam kunnen verspreiden
 Cytostatica via bloedbaan  hele lichaam
 Remmen celdeling
 Iedere cytostatica eigen werking op bepaalde cellen
 Soms combinatie therapie  werking versterken

Verschilende toedingsvormen
 Intraveneus
o PAC : poortkatheter
o PICC : Periphere inserted central catheter
o CVK : getunnelde/ acute centraal veneuze katheter
o Geen klassieke infuustrousse voor cytostatica 
speciaal cytstatica infuustrousse
o Gesloten systeem
 Spoelvloeistof
 Hoofdleiding
 Cytostaticum
 Luwer lock aansluiting
 One lock adaptor : Niet meer
losgekoppelt worden
 Morsen voorkomen
 1 of 4 luwer lock aansluitingen
 Randmedicatie
 Vb tegen misselijkheid
 Gewone trousse op driewegkraan
o Kan ook met elastomeerpomp
 Kan hiermee naar huis
 Draagbare infuuspomp
 Gebasseerd op principe elastisch materiaal na
uitrekking terugveren
 Bevat soort ballon gevuld met medicatie
 Door toediningslijn duwt als open is
 Aan einde toediningslijn : kunststof gedeelte 
Lowrestrictor
 Regelt hoe snel medicatie inloopt  Juiste +
constante snelheid inloopt
 Oraal


3

, o Tabletten niet openbreken of vermalen
o Manipulatie met handschoenen
o Bij voorkeur zv zelf tablet in handen nemen + nadien
handen wassen
 Dermaal
o Gebruik van spatel
o Dikke handschoenen of 2 paar hs
 Intrathecaal - intraperitoneaal
o Via lumbaal punctie
o Spinaal of epiduraal
o Medische handeling  assistentie verpleegkundige
 Intraperitoneaal
 Blaasinstillatie
 Subcutaan

Veilig werken
 Voor patiënten behandeling
 Voor vpl  schade geven aan gezondheid
 Aard schade afhankelijk duur + intensiteit van blootstelling
 Sommige ziekenhuis pactosafe : apart verpakt  in gele
container
 Calamiteiten
= Gebeurtenisen waarbij cytostatica vrijkomen  besmetting
kan gebeuren
o Bij bv morsen  morskit
o Rubbere hs
o Berschermingsmasker
o Schort
o Instructies noodgevallen
o Waarschuwingsboren
o Vergaarbak
o Afvalzak

 ALARA-principes
o As Low As Reasonable Achievable
o Vallen onder gevaarlijke stoffen
o Zorgvuldig handelen
o Streven nulblootstelling
o In zh patiënt ook bron verontreiniging en blootstelling
 nulblootstelling niet mogelijk
o Zh plicht blootstelling laag mogelijk houden
o Blootstelling via
 Toedienen cytostatica
 Afvalverwerking
 Vpk besmet worden door :
o Handen


4