Samenvatting Aardrijkskunde
Zuid-Amerika
Hoofdstuk 1.1: Ligging
Kennismaking
Zuid-Amerika ligt tussen 12 N.B. en 60 Z.B. en tussen
80 W.L. en 22 W.L. Bestaat uit dertien zelfstandige
staten. Zuidpunt heet Cono Sur (Argentinië, Uruguay,
chili en Paraguay). In de buurt van Zuid-Amerika liggen
een aantal Engelse eilanden.
Zuid-Amerika in delen
Verschillende hoogtezones; uitgestrekt gebied met
dezelfde maximale hoogte.
● Het Andesgebergte ligt aan de westkant, meer dan 4000 meter. De
Aconcagua is hoogste bergtop. Er zijn veel vulkanen, waaronder de Cotopaxi.
● Hoogvlakte/hoogland (De Altiplano) ligt in Andesgebergte bij Chili, Bolivia en
Peru. Vlak of golvend gebied met hoogte van meer dan 500 meter.
● Het tropische laagland ten oosten van Andesgebergte, tot 200 meter met
tropisch regenwoud. De rivieren de Orinoco, de Amazone en de Parana
stromen er doorheen.
● Hooglandgebieden in het noorden (Hoogland van Guyana) en in het oosten
(Hoogland van Brazilië).
● Plateau van Patagonia, in de Cono Sur. Hoogvlakte die van oost naar west
oploopt van 500 naar 1500 meter.
Ook ligt er ten westen van het continent de Atacama Trog.
Beeldvorming
Veel mensen hebben van Zuid-Amerika een stereotype beeld; vastliggend,
algemeen beeld over een groep mensen, een gebied of een groep verschijnselen of
gebeurtenissen. Een mental map (kaart in je hoofd die een uitdrukking is van
subjectieve beelden van een gebied) ontstaat door percepties; manier waarop
iemand de werkelijkheid waarneemt en een beeld vormt. Er ontstaat een
geografische beeld (ligging, landschap, bevolking en interne/externe relaties).
Hoofdstuk 1.2: Ongekende natuur
Klimaat in de tropen
Klimaat wordt bepaalt door breedteligging, zeestromen, drukgebieden, windpatronen
en ligging van bergen. Een groot deel ligt in een lagedrukgebied en de ITCZ speelt
ook een rol. Hierdoor is er een of twee natte en een droge perioden in een jaar.
,Invloed van passaten en oceanen
● In het oosten is er een vochtige aanlandige wind. Er ontstaat bij het
kustgebergte dus stuwingsneerslag. Iets zuidelijker is er een stuk geen
gebergte, waardoor de vochtige lucht doorstroomt en het bij de oostkant van
het Andesgebergte vochtiger is.
● De zuid-Equatoriale Stroom splitst in tweeën door uitstekend Brazilië. De
Brazilie stroom gaat naar het zuiden en de rest naar de evenaar. Door Kaap
Frio wordt Brazilie Stroom naar zuidoosten afgebogen, waardoor koude
Falklandstroom kan doordringen tot Kaap Frio.
● Door aflandige wind en andesgebergte heeft de grote oceaan minder invloed.
Het is kouder in het westen door de de koude Peru- of Humboldtstroom. Door
de koude stroomt, valt er ook weinig neerslag. Hierdoor ligt er ook de
Atacamaoewstijn, waar het soms erg mistig is.
Klimaat en weer in het zuiden
In het zuiden is er een Cf-klimaat, door aanlandige winden en stuwingsneerslag.
Patagonia ligt op dezelfde hoogte als zuid-scandinavië, maar is veel kouder. Dit komt
door koude poolwind (pamperos) uit Antarctica. De winden dringen soms zelfs door
tot Sao Paulo in Brazilië.
Koud, opwellend water
Aan de westkant is er een koude zeestroom, die stroomt naar Indonesië en Australië
en warmt langzaam op. Hierdoor hebben deze gebieden veel neerslag. Het koude
opwellende water van de koude zeestroom bevat veel voedingsstoffen en dus ook
vissen, waardoor visserij daar erg belangrijk is.
El Nino
Een keer in de 3 tot 8 jaar, vaak rond december, 2 a 3 maanden lang:
- De passaatwind boven de grote oceaan neemt van kracht af, doordat de
hogedrukgebieden afzwakken
- Er welt geen koud water meer op
- Er gaat een westelijke wind waaien
- Westkust wordt warm oppervlaktewater aangevoerd
Gevolgen:
- Regengebied boven Zuidoost-Azië trekt
naar grote oceaan/Zuid-Amerika →
Heftige regenbuien in woestijn →
Ontstaan overstromingen,
aardverschuivingen en modderstromen
- Nu warm water en dus minder vissen →
gevolgen voor visserij
- In andesgebergte, peru, bolivia en
noordoost-brazilie is het juist droog →
bosbranden en veesterfte
, - Indonesië en Filipijnen juist geen neerslag
- Rest wereld worden sommige gebieden juist droger en andere natter
Tropische plantengroei
Groot deel zuid-amerika bestaat uit tropischregenwoud/selva: Amazoneregenwoud.
De bodem hier heeft een dunne humuslaag die het dode bladafval omzetten in
mineralen bij warm weer. Door vele regen blijft er maar weinig van dit achter en is
het hier dus niet vruchtbaar. De rode bodem heet latosol. Bij vulkanen en rivieren is
de grond in Brazilië wel vruchtbaar.
Mangrove/vloedbos: plantensoort in brak water in rivierdelta’s en aan de kust. Door
getijdenwerking worden ze vaak overspoeld en de grond is hierdoor zout. Doordat
de wortels boven het water uitsteken, krijgen ze toch zuurstof. Ze voorkomen erosie
en stormschade. De bossen worden bedreigd door garnalenkwekerijen.
Van savanne tot woestijn
Savanne: tropisch grasland met groepen bomen en struiken. Drie soorten:
1. Cerrado: boomsavanne
2. Ilanos: grassavanne met soms wat bomen
3. Caatinga: savannes met doornachtige struiken
- Pampa: vochtige vruchtbare grassteppe. Er wordt tarwe, soja en
zonnebloemen verbouwd. Oosten van Argentinië.
- Steppen: droog gebied waar net genoeg regen valt voor groei van gras en
lage struikjes. Zuiden van Patagonia.
- In het westen ligt van noord naar zuid veel woestijnen, woestijnsteppe,
mediterrane vegetatie en zomergroen loofwoud.
- De klimaten veranderen ook op basis van hoogte.
Zuid-Amerika
Hoofdstuk 1.1: Ligging
Kennismaking
Zuid-Amerika ligt tussen 12 N.B. en 60 Z.B. en tussen
80 W.L. en 22 W.L. Bestaat uit dertien zelfstandige
staten. Zuidpunt heet Cono Sur (Argentinië, Uruguay,
chili en Paraguay). In de buurt van Zuid-Amerika liggen
een aantal Engelse eilanden.
Zuid-Amerika in delen
Verschillende hoogtezones; uitgestrekt gebied met
dezelfde maximale hoogte.
● Het Andesgebergte ligt aan de westkant, meer dan 4000 meter. De
Aconcagua is hoogste bergtop. Er zijn veel vulkanen, waaronder de Cotopaxi.
● Hoogvlakte/hoogland (De Altiplano) ligt in Andesgebergte bij Chili, Bolivia en
Peru. Vlak of golvend gebied met hoogte van meer dan 500 meter.
● Het tropische laagland ten oosten van Andesgebergte, tot 200 meter met
tropisch regenwoud. De rivieren de Orinoco, de Amazone en de Parana
stromen er doorheen.
● Hooglandgebieden in het noorden (Hoogland van Guyana) en in het oosten
(Hoogland van Brazilië).
● Plateau van Patagonia, in de Cono Sur. Hoogvlakte die van oost naar west
oploopt van 500 naar 1500 meter.
Ook ligt er ten westen van het continent de Atacama Trog.
Beeldvorming
Veel mensen hebben van Zuid-Amerika een stereotype beeld; vastliggend,
algemeen beeld over een groep mensen, een gebied of een groep verschijnselen of
gebeurtenissen. Een mental map (kaart in je hoofd die een uitdrukking is van
subjectieve beelden van een gebied) ontstaat door percepties; manier waarop
iemand de werkelijkheid waarneemt en een beeld vormt. Er ontstaat een
geografische beeld (ligging, landschap, bevolking en interne/externe relaties).
Hoofdstuk 1.2: Ongekende natuur
Klimaat in de tropen
Klimaat wordt bepaalt door breedteligging, zeestromen, drukgebieden, windpatronen
en ligging van bergen. Een groot deel ligt in een lagedrukgebied en de ITCZ speelt
ook een rol. Hierdoor is er een of twee natte en een droge perioden in een jaar.
,Invloed van passaten en oceanen
● In het oosten is er een vochtige aanlandige wind. Er ontstaat bij het
kustgebergte dus stuwingsneerslag. Iets zuidelijker is er een stuk geen
gebergte, waardoor de vochtige lucht doorstroomt en het bij de oostkant van
het Andesgebergte vochtiger is.
● De zuid-Equatoriale Stroom splitst in tweeën door uitstekend Brazilië. De
Brazilie stroom gaat naar het zuiden en de rest naar de evenaar. Door Kaap
Frio wordt Brazilie Stroom naar zuidoosten afgebogen, waardoor koude
Falklandstroom kan doordringen tot Kaap Frio.
● Door aflandige wind en andesgebergte heeft de grote oceaan minder invloed.
Het is kouder in het westen door de de koude Peru- of Humboldtstroom. Door
de koude stroomt, valt er ook weinig neerslag. Hierdoor ligt er ook de
Atacamaoewstijn, waar het soms erg mistig is.
Klimaat en weer in het zuiden
In het zuiden is er een Cf-klimaat, door aanlandige winden en stuwingsneerslag.
Patagonia ligt op dezelfde hoogte als zuid-scandinavië, maar is veel kouder. Dit komt
door koude poolwind (pamperos) uit Antarctica. De winden dringen soms zelfs door
tot Sao Paulo in Brazilië.
Koud, opwellend water
Aan de westkant is er een koude zeestroom, die stroomt naar Indonesië en Australië
en warmt langzaam op. Hierdoor hebben deze gebieden veel neerslag. Het koude
opwellende water van de koude zeestroom bevat veel voedingsstoffen en dus ook
vissen, waardoor visserij daar erg belangrijk is.
El Nino
Een keer in de 3 tot 8 jaar, vaak rond december, 2 a 3 maanden lang:
- De passaatwind boven de grote oceaan neemt van kracht af, doordat de
hogedrukgebieden afzwakken
- Er welt geen koud water meer op
- Er gaat een westelijke wind waaien
- Westkust wordt warm oppervlaktewater aangevoerd
Gevolgen:
- Regengebied boven Zuidoost-Azië trekt
naar grote oceaan/Zuid-Amerika →
Heftige regenbuien in woestijn →
Ontstaan overstromingen,
aardverschuivingen en modderstromen
- Nu warm water en dus minder vissen →
gevolgen voor visserij
- In andesgebergte, peru, bolivia en
noordoost-brazilie is het juist droog →
bosbranden en veesterfte
, - Indonesië en Filipijnen juist geen neerslag
- Rest wereld worden sommige gebieden juist droger en andere natter
Tropische plantengroei
Groot deel zuid-amerika bestaat uit tropischregenwoud/selva: Amazoneregenwoud.
De bodem hier heeft een dunne humuslaag die het dode bladafval omzetten in
mineralen bij warm weer. Door vele regen blijft er maar weinig van dit achter en is
het hier dus niet vruchtbaar. De rode bodem heet latosol. Bij vulkanen en rivieren is
de grond in Brazilië wel vruchtbaar.
Mangrove/vloedbos: plantensoort in brak water in rivierdelta’s en aan de kust. Door
getijdenwerking worden ze vaak overspoeld en de grond is hierdoor zout. Doordat
de wortels boven het water uitsteken, krijgen ze toch zuurstof. Ze voorkomen erosie
en stormschade. De bossen worden bedreigd door garnalenkwekerijen.
Van savanne tot woestijn
Savanne: tropisch grasland met groepen bomen en struiken. Drie soorten:
1. Cerrado: boomsavanne
2. Ilanos: grassavanne met soms wat bomen
3. Caatinga: savannes met doornachtige struiken
- Pampa: vochtige vruchtbare grassteppe. Er wordt tarwe, soja en
zonnebloemen verbouwd. Oosten van Argentinië.
- Steppen: droog gebied waar net genoeg regen valt voor groei van gras en
lage struikjes. Zuiden van Patagonia.
- In het westen ligt van noord naar zuid veel woestijnen, woestijnsteppe,
mediterrane vegetatie en zomergroen loofwoud.
- De klimaten veranderen ook op basis van hoogte.
