Psychopathologie Samenvatting

Psychopathologie Samenvatting

Bijeenkomst 1: Persoonlijkheidsstoornissen en comorbiditeit
Cluster A, B en C (m.u.v. borderline en antisociaal)
Leerboek psychiatrie: Hoofdstuk 22 blz. 525-544
Artikel (brightspace)
1. De verschijnselen en DSM-diagnose uitleggen en de overeenkomsten en verschillen
noemen voor de volgende persoonlijkheidsstoornissen: paranoïde, schizotypische,
schizoïde, histrionische, narcistische, afhankelijke, vermijdende en dwangmatige
persoonlijkheidsstoornis
- DSM-5 diagnose
o Classificatie van het syndroom volgens DSM-5
 Kernsymptomen: moeten aanwezig
 Facultatieve symptomen: patiënt heeft er meestal aan paar
o Betekenis die de symptomen hebben voor de patiënt
o Fase van ontwikkeling, de ernst, de complicaties en de uitbreiding van het
ziektebeeld
o Predisponerende, luxerende en onderhoudende somatische psychische en
sociale ethiopathologische factoren
o Functionele beperkingen
o Factoren die van invloed zijn op het beloop en de behandeling
- Verschijnselen




o Cluster A
 Algemeen
 Vreemd, excentriek en zonderling
 Vaak cognitieve en perceptuele stoornissen
 Terugtrekken uit sociale contacten
 Sociaal vaak onhandig en overgevoelig
 Geen helder zelfbeeld/doel
 Paranoïde
 Wantrouwen en achterdocht staat op de voorgrond
 Interpreteren anderen als kwaadwillend
 Vastomlijnde, rigide manier van denken
 Komt emotieloos of boos/vijandig over, maar dat komt voort
uit angst en kwetsbaar voelen
 Schizoïde
 Voorkeur voor solistische bezigheden
 Weinig plezier beleven aan activiteiten
 Geen verlangen naar intieme (en seksuele) relaties
 Ongevoelig voor lof of kritiek
 Gevoelsarmoede (beperkte expressie)

1

,  Komt kil en afstandelijk over
 Egosyntoon: wordt ervaren als bij persoon passend
 Geen hulpvraag, redelijk functioneren, weinig in GGZ
 Schizotypisch
 “Vreemd’ en excentriek gedrag (vanuit eigenaardige
overtuigingen/waarnemingen)
 Vaak paranoïde en wantrouwend in contact met anderen
 Buitensporige sociale angst, ook in vertrouwde omgeving
 Verminderd vermogen om (intieme) relaties met anderen aan
te gaan
 Inadequaat of beperkt affect
 Egodystoon: zich anders voelen, gevoel niet erbij te horen
 Lijkt op schizofrenie, maar minder ernstige symptomen
o Cluster B
 Algemeen
 Duidelijk zichtbaar gedrag: dramatisch, emotioneel, impulsief,
extravert
 Conflicten met anderen
 Anderen als oorzaak van eigen problemen zien
 Histrionisch
 Excessief emotioneel en aandacht vragen
 Voelt zich ongemakkelijk als hij niet in het middelpunt van de
belangstelling staat
 Vaak ongepast seksueel verleidelijk of uitdagend in contact
 Snel wisselende, oppervlakkige emotionele uitingen
 Voortdurend gebruik van uiterlijk om de aandacht te trekken
 Vage manier van spreken zonder details (impressionistisch)
 Zelfdramatiserend
 Suggestibel: gemakkelijk beïnvloedbaar
 Beschouwt relaties als intiemer dan ze zijn
 Narcistische
 Grootheidsgevoelens (grandiositeit)
 Zichzelf belangrijk vinden (overdrijven prestaties/ talenten/
macht en erkenning ervoor verwachten), arrogant
 Geloven ‘speciaal’ en ‘uniek’ te zijn
 Behoefte aan buitensporige bewondering
 Gebrek aan empathie voor anderen
 Afgunstig naar anderen (of denken dat de ander dit is)
 Gevoel bijzondere rechten te hebben
 Exploiteert anderen
o Cluster C
 Algemeen
 Angst staat centraal
 Geen opvallend gedrag, introvert
 Oorzaak van problemen bij zichzelf zoeken (slachtofferrol)
 In staat tot zelfreflectie
 Vermijdend

2

,  Voortdurende angst om bekritiseerd of afgewezen te worden
 Vermijding van intermenselijke contacten (ook op werk), maar
er wel naar verlangen
 Geremd in gezelschap
 Gereserveerd opstellen in intieme relaties
 Onwil om bij mensen betrokken te raken
 Minderwaardig voelen, gevoel tekort te schieten in contacten
 Geen persoonlijke risico’s willen nemen
 Afhankelijk
 Gaat tot het uiterste voor verzorging en steun
 Overdreven veel advies/geruststelling nodig bij alledaagse
beslissingen
 Anderen nodig voor overnemen belangrijke
verantwoordelijkheden
 Moeite met het uiten van mening, uit angst voor afkeuring
 Moeite ergens alleen aan te beginnen, door gebrek aan
zelfvertrouwen
 Voelt zich hulpeloos als zij alleen is
 Zoekt hardnekkig naar nieuwe relatie als bron van steun, bij
beëindiging van intieme relatie
 Continue onrealistische angst aan zichzelf te worden
overgelaten
 Dwangmatig
 Preoccupatie met details, regels of ordening/ ordelijkheid
 Perfectionisme (ten koste van efficiëntie)
 Star en koppig
 Onvermogen voorwerpen (zonder waarde) weg te gooien
 Niet kunnen delegeren of samenwerken
 Overmatig toegewijd aan werk/productiviteit, waardoor
ontspanning en vriendschappen in de knel komen
 Gierigheid/vrekkigheid
 Overmatig gewetensvol, rigide en inflexibel in morele of
ethische zaken

- Conceptual framework




3

, - Differentiële diagnoses
o Voor de toets: ook voor stoornissen uit andere clusters overeenkomsten
en verschillen weten met andere (persoonlijkheids)stoornissen:
o Obsessief compulsieve stoornis versus dwangmatige
persoonlijkheidsstoornis
o Histrionische en afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
o Narcistische en histrionische persoonlijkheidsstoornis
o Sociale fobie en vermijdende persoonlijkheidsstoornis
o Paranoïde:




o Schizoïde:




o Schizotypisch:




- Veel voorkomende comorbiditeiten
o Stemmingsstoornissen met vermijdende en borderline
persoonlijkheidsstoornis
o Psychotische stoornissen met schizotypische, paranoïde en borderline
persoonlijkheidsstoornis
o Verslaving met antisociale en borderline persoonlijkheidsstoornis
o Angststoornissen met vermijdende, schizotypische en borderline
persoonlijkheidsstoornis



4