Kindertandheelkunde
1
,Inhoudsopgave
Kindertandheelkunde.................................................................................................................................... 1
1. De ontwikkeling van het kind...........................................................................................................................3
Ontwikkelingspsychologie...............................................................................................................................3
Ontwikkelstadia kind en benadering...............................................................................................................6
Ontwikkelingsstadium adolescenten en benadering......................................................................................8
Ontwikkelingsstoornissen..............................................................................................................................11
2. Kindermishandeling........................................................................................................................................17
3. Gebitsmorfologie en klinische mondafwijkingen bij kinderen........................................................................23
Determineren, wisseling en verschil in anatomie.........................................................................................23
Glazuurafwijkingen en erosieve gebitsslijtage..............................................................................................26
Verkeerde mondgewoonten.........................................................................................................................30
Parodontologie in de kindertandheelkunde..................................................................................................32
4. Gewoon Gaaf..................................................................................................................................................37
Gewoon Gaaf.................................................................................................................................................37
Fasen van gedragsverandering en motiverende gespreksvoering................................................................40
5. Onderzoek en diagnostiek..............................................................................................................................43
Diagnostiek en indicatie.................................................................................................................................43
Radiologie......................................................................................................................................................45
Cariës en fluoride...........................................................................................................................................47
Mondgezondheid en voeding........................................................................................................................49
Tanderosie bij kinderen.................................................................................................................................50
Behandeling van verkleurde pits en fissuren................................................................................................52
Verkleuringen van gebitselementen.............................................................................................................52
Cariësrisico.....................................................................................................................................................53
6. Behandelstrategieën.......................................................................................................................................57
7. Behavioural management en communicatie, gedrag en angst.....................................................................62
Gedrag van kinderen tijdens de tandheelkundige behandeling...................................................................62
Communicatie met kinderen tijdens de tandheelkundige behandeling.......................................................64
Angst bij kinderen tijdens de tandheelkundige behandeling........................................................................66
8. Hoofdstukken boek kindertandheelkunde 1...................................................................................................69
2
, 1. De ontwikkeling van het kind
Ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie: hiermee wordt bedoeld het bestuderen van het gedrag, denken
en beleven van mensen en verschillende leeftijdsfasen, van geboorte tot het einde van het
leven. Met behulp van iemands zijn voorgeschiedenis kun je soms het gedrag van iemand
verklaren.
Ontwikkelingstheorieën veronderstellen dat het proces van ontwikkeling leidt tot
gedragsveranderingen. Dit proces treedt op in een vaste volgorde en is onomkeerbaar. De
gedragsveranderingen zijn cumulatief, ervaringen voortborduren op eerdere ervaringen die
steeds complexer worden. Er zijn drie niveaus:
Klein naar groot (zoals de groeiontwikkeling);
Differentiatie (verschillende gedragingen zoals het leren lopen);
Specialisatie (het gedrag wordt steeds specifieker zoals voeding uit fles tot het
zelfstandig verwerken van voedsel door te slikken met de tong).
Waarom ontwikkelt een mens zich zoals hij zich ontwikkelt?
Vroeger:
Veel onderzoek of de ontwikkeling ontstaat door nature of nurture (omgeving/ opvoeding).
Tegenwoordig:
Nadruk op het verband en hoe ze elkaar beïnvloeden.
Nature genetisch
De nadruk op het ontdekken van erfelijke eigenschappen en vermogens.
Nurture omgeving
De nadruk op de invloeden van de omgeving op iemands ontwikkeling.
Als we ten slotte toch tot een uitspraak willen komen wat betreft de hamvraag over de
bijdrage van ‘nature’ dan wel ‘nurture’ aan de ontwikkeling van het kind, kunnen we stellen
dat de genen de limiet bepalen van onze prestaties, maar dat de omgeving bepaalt of we die
prestaties ooit zullen leveren.
Ontwikkelingen:
Fysieke ontwikkeling;
Cognitieve ontwikkeling (intellectuele vermogen);
Sociale ontwikkeling (ontwikkeling in sociale situaties);
Persoonlijkheidsontwikkeling (eigenschappen van de ene en andere persoon).
Rijping versus leren
Leren wordt heel breed gezien als het opdoen van ervaringen. Rijping verwijst naar de
biologische rijping. De geleidelijke rijping van het neurologisch, biochemisch en motorisch
systeem is een voorwaarde voor het optreden van nieuwe gedragsvormen.
3
, De spiegel theorie van Pavlov of Skinner
Het leren van een nieuwe vaardigheid is het resultaat van een gevolg van een opgedane
ervaring. Volgens de theorie van Pavlov is het innerlijk van de mens een ‘Black box’, hierin
komen prikkels binnen die leiden tot een bepaald respons. Sommige van de responsen zijn
aangeboren (bijvoorbeeld het ontwikkelen van speeksel bij het denken aan voedsel) en
andere responsen zijn ontstaan door associatief leren andere responsen ontwikkelen,
conditioneren. Klassieke conditionering speelt een rol bij het leren van gedrag bij kinderen.
Experiment Watson: Little Albert
Watson was ervan overtuigd dat het gedraag aangeleerd kan worden. Volgens hem zijn
kinderen in eerste instantie nergens bang voor (het kind is een ‘black box/ leeg vat’), maar
kan de angst (het gedrag) aangeleerd worden.
Kleine albert was eerst niet bang voor verschillende dieren, later objectiveerde Watson een
luid geluid wanneer Kleine Albert het dierenobject te zien kreeg, kleine Albert schrok van dit
geluid en associeerde het met het zien van het dierenobject en daarna schrok kleine Albert
alleen al van het zien van het dierenobject (zonder het luide geluid).
Kopieer gedrag
Observationeel leren: het kind ziet het gedrag van anderen en imiteert dit. Hierbij spelen
spiegelneuronen een grote rol, dit zijn specifieke cellen in de hersenen die oplichten en
actief worden wanneer we het gedrag van iemand anders imiteren. De cellen spelen een
belangrijke rol bij het aanleren van nieuw gedrag, het kind spiegelt het gedrag wat hij ziet.
Piaget
De leertheorie van Piaget geeft een verklaring voor de cognitieve ontwikkeling van een kind.
Cognitieve ontwikkeling heeft te maken met het denken, taal en andere functies zoals
aandacht en geheugen. Piaget bestudeerde de ontwikkeling van het denken van gezonde
kinderen. Piaget verondersteld dat het kind geboren wordt met aangeboren reflexen. Een
aangeboren neiging om actief met de omgeving mee om te gaan. Door actief om te gaan
met de omgeving ontstaan eerste reflexen en cognitieve vaardigheden. Piaget verondersteld
dat het handelen van een baby gebaseerd is op verschillende strategieën, waarmee het kind
de buiten wereld exploreert. Freud kwam tot de beschrijving van vier kwalitatief
verschillende ontwikkelingsfasen:
De sensomotorische fase (0 – 2 jaar)(in contact met de omgeving door zijn zintuigen
te gebruiken en de dingen te betasten);
De preoperationele fase (2 – 7 jaar) (mentale symbolen);
De fase van concrete operaties (8 – 12/13 jaar) (aspecten van situaties in verband
leggen);
De fase van de formeel logische operaties (12 jaar en ouder) (denken over dingen die
niet waarneembaar zijn en gebeurtenissen die niet rechtstreeks worden ervaren).
Het centraal principe is adapteren, adapteren is het proces waarmee kinderen veranderen in
hun gedrag of denken om effectiever te kunnen functioneren (bijvoorbeeld: kind die eerst
uit fles voeding krijgt, vervolgens eerste vaste voedsel waardoor het kind leert om met
mondbewegingen het voedsel te eten, deze verandering zorgt voor effectievere
functioneren).
Objectpermanentie: het begrip dat voorwerpen aanwezig blijven ook al zijn ze uit het zicht
verdwenen (sluit nauw aan bij de verschillende cognitieve ontwikkelingsstadia).
4
1
,Inhoudsopgave
Kindertandheelkunde.................................................................................................................................... 1
1. De ontwikkeling van het kind...........................................................................................................................3
Ontwikkelingspsychologie...............................................................................................................................3
Ontwikkelstadia kind en benadering...............................................................................................................6
Ontwikkelingsstadium adolescenten en benadering......................................................................................8
Ontwikkelingsstoornissen..............................................................................................................................11
2. Kindermishandeling........................................................................................................................................17
3. Gebitsmorfologie en klinische mondafwijkingen bij kinderen........................................................................23
Determineren, wisseling en verschil in anatomie.........................................................................................23
Glazuurafwijkingen en erosieve gebitsslijtage..............................................................................................26
Verkeerde mondgewoonten.........................................................................................................................30
Parodontologie in de kindertandheelkunde..................................................................................................32
4. Gewoon Gaaf..................................................................................................................................................37
Gewoon Gaaf.................................................................................................................................................37
Fasen van gedragsverandering en motiverende gespreksvoering................................................................40
5. Onderzoek en diagnostiek..............................................................................................................................43
Diagnostiek en indicatie.................................................................................................................................43
Radiologie......................................................................................................................................................45
Cariës en fluoride...........................................................................................................................................47
Mondgezondheid en voeding........................................................................................................................49
Tanderosie bij kinderen.................................................................................................................................50
Behandeling van verkleurde pits en fissuren................................................................................................52
Verkleuringen van gebitselementen.............................................................................................................52
Cariësrisico.....................................................................................................................................................53
6. Behandelstrategieën.......................................................................................................................................57
7. Behavioural management en communicatie, gedrag en angst.....................................................................62
Gedrag van kinderen tijdens de tandheelkundige behandeling...................................................................62
Communicatie met kinderen tijdens de tandheelkundige behandeling.......................................................64
Angst bij kinderen tijdens de tandheelkundige behandeling........................................................................66
8. Hoofdstukken boek kindertandheelkunde 1...................................................................................................69
2
, 1. De ontwikkeling van het kind
Ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie: hiermee wordt bedoeld het bestuderen van het gedrag, denken
en beleven van mensen en verschillende leeftijdsfasen, van geboorte tot het einde van het
leven. Met behulp van iemands zijn voorgeschiedenis kun je soms het gedrag van iemand
verklaren.
Ontwikkelingstheorieën veronderstellen dat het proces van ontwikkeling leidt tot
gedragsveranderingen. Dit proces treedt op in een vaste volgorde en is onomkeerbaar. De
gedragsveranderingen zijn cumulatief, ervaringen voortborduren op eerdere ervaringen die
steeds complexer worden. Er zijn drie niveaus:
Klein naar groot (zoals de groeiontwikkeling);
Differentiatie (verschillende gedragingen zoals het leren lopen);
Specialisatie (het gedrag wordt steeds specifieker zoals voeding uit fles tot het
zelfstandig verwerken van voedsel door te slikken met de tong).
Waarom ontwikkelt een mens zich zoals hij zich ontwikkelt?
Vroeger:
Veel onderzoek of de ontwikkeling ontstaat door nature of nurture (omgeving/ opvoeding).
Tegenwoordig:
Nadruk op het verband en hoe ze elkaar beïnvloeden.
Nature genetisch
De nadruk op het ontdekken van erfelijke eigenschappen en vermogens.
Nurture omgeving
De nadruk op de invloeden van de omgeving op iemands ontwikkeling.
Als we ten slotte toch tot een uitspraak willen komen wat betreft de hamvraag over de
bijdrage van ‘nature’ dan wel ‘nurture’ aan de ontwikkeling van het kind, kunnen we stellen
dat de genen de limiet bepalen van onze prestaties, maar dat de omgeving bepaalt of we die
prestaties ooit zullen leveren.
Ontwikkelingen:
Fysieke ontwikkeling;
Cognitieve ontwikkeling (intellectuele vermogen);
Sociale ontwikkeling (ontwikkeling in sociale situaties);
Persoonlijkheidsontwikkeling (eigenschappen van de ene en andere persoon).
Rijping versus leren
Leren wordt heel breed gezien als het opdoen van ervaringen. Rijping verwijst naar de
biologische rijping. De geleidelijke rijping van het neurologisch, biochemisch en motorisch
systeem is een voorwaarde voor het optreden van nieuwe gedragsvormen.
3
, De spiegel theorie van Pavlov of Skinner
Het leren van een nieuwe vaardigheid is het resultaat van een gevolg van een opgedane
ervaring. Volgens de theorie van Pavlov is het innerlijk van de mens een ‘Black box’, hierin
komen prikkels binnen die leiden tot een bepaald respons. Sommige van de responsen zijn
aangeboren (bijvoorbeeld het ontwikkelen van speeksel bij het denken aan voedsel) en
andere responsen zijn ontstaan door associatief leren andere responsen ontwikkelen,
conditioneren. Klassieke conditionering speelt een rol bij het leren van gedrag bij kinderen.
Experiment Watson: Little Albert
Watson was ervan overtuigd dat het gedraag aangeleerd kan worden. Volgens hem zijn
kinderen in eerste instantie nergens bang voor (het kind is een ‘black box/ leeg vat’), maar
kan de angst (het gedrag) aangeleerd worden.
Kleine albert was eerst niet bang voor verschillende dieren, later objectiveerde Watson een
luid geluid wanneer Kleine Albert het dierenobject te zien kreeg, kleine Albert schrok van dit
geluid en associeerde het met het zien van het dierenobject en daarna schrok kleine Albert
alleen al van het zien van het dierenobject (zonder het luide geluid).
Kopieer gedrag
Observationeel leren: het kind ziet het gedrag van anderen en imiteert dit. Hierbij spelen
spiegelneuronen een grote rol, dit zijn specifieke cellen in de hersenen die oplichten en
actief worden wanneer we het gedrag van iemand anders imiteren. De cellen spelen een
belangrijke rol bij het aanleren van nieuw gedrag, het kind spiegelt het gedrag wat hij ziet.
Piaget
De leertheorie van Piaget geeft een verklaring voor de cognitieve ontwikkeling van een kind.
Cognitieve ontwikkeling heeft te maken met het denken, taal en andere functies zoals
aandacht en geheugen. Piaget bestudeerde de ontwikkeling van het denken van gezonde
kinderen. Piaget verondersteld dat het kind geboren wordt met aangeboren reflexen. Een
aangeboren neiging om actief met de omgeving mee om te gaan. Door actief om te gaan
met de omgeving ontstaan eerste reflexen en cognitieve vaardigheden. Piaget verondersteld
dat het handelen van een baby gebaseerd is op verschillende strategieën, waarmee het kind
de buiten wereld exploreert. Freud kwam tot de beschrijving van vier kwalitatief
verschillende ontwikkelingsfasen:
De sensomotorische fase (0 – 2 jaar)(in contact met de omgeving door zijn zintuigen
te gebruiken en de dingen te betasten);
De preoperationele fase (2 – 7 jaar) (mentale symbolen);
De fase van concrete operaties (8 – 12/13 jaar) (aspecten van situaties in verband
leggen);
De fase van de formeel logische operaties (12 jaar en ouder) (denken over dingen die
niet waarneembaar zijn en gebeurtenissen die niet rechtstreeks worden ervaren).
Het centraal principe is adapteren, adapteren is het proces waarmee kinderen veranderen in
hun gedrag of denken om effectiever te kunnen functioneren (bijvoorbeeld: kind die eerst
uit fles voeding krijgt, vervolgens eerste vaste voedsel waardoor het kind leert om met
mondbewegingen het voedsel te eten, deze verandering zorgt voor effectievere
functioneren).
Objectpermanentie: het begrip dat voorwerpen aanwezig blijven ook al zijn ze uit het zicht
verdwenen (sluit nauw aan bij de verschillende cognitieve ontwikkelingsstadia).
4
