Probleem 7
Leerdoelen:
Hoe ontwikkelt het verouderende brein zich?
Hoe verminderen verschillende cognitieve vaardigheden en waarom ontwikkelen zich
anders?
Welke factoren zijn van invloed op de snelheid van cognitieve achteruitgang?
Verbetert hersentraining het cognitief functioneren van ouderen?
Contemporary Review 2009: Cognitieve veroudering
Biologische veranderingen
Normale veroudering gaat gepaard met veel fysiologische veranderingen in de
hersenen, zowel structureel als functioneel.
Structureel neemt het volumen van de verouderende hersenen af, hoewel niet
gelijkmatig over de regio’s
o De frontale cortex wordt het meest getroffen en neemt sneller af dan de
temporale, partiele of occipitale cortex. Op volume gebaseerde
beeldvormingsstudies hebben ook aangetoond dat een leeftijd gerelateerde
afname van grijze stof ook het grootst is in frontale regio’s.
o Afgezien van de frontale kwabben is de hippocampus een ander goed
bestudeerd gebied dat structurele veranderingen vertoont bij normale
veroudering. De hippocampus is betrokken bij geheugenprocessen en cross-
sectional studies hebben hippocampus atrofie geassocieerd met
geheugenverlies bij normale veroudering.
o Naast deze structurele veranderingen verandert ook het cerebrovasculaire
systeem in de loop van de tijd. Normale veroudering gaat gepaard met een
afname van de bloedstroom in rust, de stoofwisseling van het zuurstofverbruik
en de vasculaire reactiviteit van hersenvaten op verschillende chemische
modulatoren.
Compensatietheorie: Er is een theorie van functionele compensatie voorgesteld om
rekening te houden met deze leeftijd gerelateerde veranderingen in functionele
activering. Deze opvatting suggereert dat deze activeringspatronen de rekrutering van
, alternatieve hersenregio’s weerspiegelen om neurocognitieve achteruitgang tegen ta
gaan.
Scaffolding theorie: stelt dat toenames in functionele hersenactiviteit, met name in de
frontale cortex, ‘compenserende scaffolding’. Ze definiëren scaffolding als de
‘rekrutering van extra circuits die afnemende structuren ondersteunen waarvan het
functioneren luidruchtig, inefficiënt of beide is geworden.
Naast leeftijd gerelateerde toenames in activering zijn functionele activeringspatronen
ook vaak minder specifiek op oudere leeftijd, en er is ook gesuggereerd dat afname
van neurale integriteit leidt tot verminderende specialisatie of differentiatie van taak
specifiek gedrag.
De theorie van differentiatie stelt voor dat veroudering wordt geassocieerd met
afname van neurale specifieert als gevolg van het moeilijk aangaan van
gespecialiseerde neurale mechanismen. Volgens deze opvatting leiden leeftijd
gerelateerde dalingen in neuromodulatie tot minder nauwkeurige
informatieoverdracht, hogere niveaus van willekeurige variabiliteit en minder
duidelijke mentale representatie van informatie.
Variabelen bij cognitieve veroudering modereren
Er is voorgesteld dat opleidingsniveaus een significant deel van de cognitieve
variantie kunnen verklaren die gepaard gaat met normale veroudering. Studies hebben
positieve relaties gevonden tussen opleidingsniveaus en prestaties op cognitieve
taken, waaronder blokontwerp, verbale vloeiendheid en digit span. Jaren van
opleiding zijn ook in verband gebracht met lagere percentages cognitieve
achteruitgang in de loop van tijd. Onderwijs kan een indicatie zijn van cognitieve
reserve.
o Ook toonden onderzoeken aan dat visuele en auditieve scherpte een groot
percentage van de leeftijd gerelateerde variantie kan verklaren tussen
cognitieve tests, inclusief test die de verwerkingssnelheid, redenering,
geheugen en vloeiendheid beoordelen.
Cognitieve reserve wordt gezien als een passief (de capaciteit van neuronen) of actief
(het vermogen om prestaties te optimaliseren door alternatieve hersennetwerken te
rekruteren) waardoor een individu beter kan omgaan met leeftijd gerelateerde
hersenenverandering. Vergelijkbaar met de Scaffolding theorie, hoe meer reserve (of
Leerdoelen:
Hoe ontwikkelt het verouderende brein zich?
Hoe verminderen verschillende cognitieve vaardigheden en waarom ontwikkelen zich
anders?
Welke factoren zijn van invloed op de snelheid van cognitieve achteruitgang?
Verbetert hersentraining het cognitief functioneren van ouderen?
Contemporary Review 2009: Cognitieve veroudering
Biologische veranderingen
Normale veroudering gaat gepaard met veel fysiologische veranderingen in de
hersenen, zowel structureel als functioneel.
Structureel neemt het volumen van de verouderende hersenen af, hoewel niet
gelijkmatig over de regio’s
o De frontale cortex wordt het meest getroffen en neemt sneller af dan de
temporale, partiele of occipitale cortex. Op volume gebaseerde
beeldvormingsstudies hebben ook aangetoond dat een leeftijd gerelateerde
afname van grijze stof ook het grootst is in frontale regio’s.
o Afgezien van de frontale kwabben is de hippocampus een ander goed
bestudeerd gebied dat structurele veranderingen vertoont bij normale
veroudering. De hippocampus is betrokken bij geheugenprocessen en cross-
sectional studies hebben hippocampus atrofie geassocieerd met
geheugenverlies bij normale veroudering.
o Naast deze structurele veranderingen verandert ook het cerebrovasculaire
systeem in de loop van de tijd. Normale veroudering gaat gepaard met een
afname van de bloedstroom in rust, de stoofwisseling van het zuurstofverbruik
en de vasculaire reactiviteit van hersenvaten op verschillende chemische
modulatoren.
Compensatietheorie: Er is een theorie van functionele compensatie voorgesteld om
rekening te houden met deze leeftijd gerelateerde veranderingen in functionele
activering. Deze opvatting suggereert dat deze activeringspatronen de rekrutering van
, alternatieve hersenregio’s weerspiegelen om neurocognitieve achteruitgang tegen ta
gaan.
Scaffolding theorie: stelt dat toenames in functionele hersenactiviteit, met name in de
frontale cortex, ‘compenserende scaffolding’. Ze definiëren scaffolding als de
‘rekrutering van extra circuits die afnemende structuren ondersteunen waarvan het
functioneren luidruchtig, inefficiënt of beide is geworden.
Naast leeftijd gerelateerde toenames in activering zijn functionele activeringspatronen
ook vaak minder specifiek op oudere leeftijd, en er is ook gesuggereerd dat afname
van neurale integriteit leidt tot verminderende specialisatie of differentiatie van taak
specifiek gedrag.
De theorie van differentiatie stelt voor dat veroudering wordt geassocieerd met
afname van neurale specifieert als gevolg van het moeilijk aangaan van
gespecialiseerde neurale mechanismen. Volgens deze opvatting leiden leeftijd
gerelateerde dalingen in neuromodulatie tot minder nauwkeurige
informatieoverdracht, hogere niveaus van willekeurige variabiliteit en minder
duidelijke mentale representatie van informatie.
Variabelen bij cognitieve veroudering modereren
Er is voorgesteld dat opleidingsniveaus een significant deel van de cognitieve
variantie kunnen verklaren die gepaard gaat met normale veroudering. Studies hebben
positieve relaties gevonden tussen opleidingsniveaus en prestaties op cognitieve
taken, waaronder blokontwerp, verbale vloeiendheid en digit span. Jaren van
opleiding zijn ook in verband gebracht met lagere percentages cognitieve
achteruitgang in de loop van tijd. Onderwijs kan een indicatie zijn van cognitieve
reserve.
o Ook toonden onderzoeken aan dat visuele en auditieve scherpte een groot
percentage van de leeftijd gerelateerde variantie kan verklaren tussen
cognitieve tests, inclusief test die de verwerkingssnelheid, redenering,
geheugen en vloeiendheid beoordelen.
Cognitieve reserve wordt gezien als een passief (de capaciteit van neuronen) of actief
(het vermogen om prestaties te optimaliseren door alternatieve hersennetwerken te
rekruteren) waardoor een individu beter kan omgaan met leeftijd gerelateerde
hersenenverandering. Vergelijkbaar met de Scaffolding theorie, hoe meer reserve (of
