Hoorcollege 1:
Wat is ethiek en wat wordt verstaan onder normatieve professionaliteit?
Moraal: geheel van normen en waarden waaraan wij ons gebonden achten.
Waarde: wat wij belangrijk achten.
Norm: regel om de waarde te realiseren.
Ethiek: studie van situaties aan de moraal waaraan we ons gebonden achten.
Welke waarden zijn voor het beroep sociaal werker belangrijk?
Veiligheid
Zelfbeschikking
Vertrouwen
Privacy
Transparantie
Waardigheid van de mens
Figuur 1 Driewereldenmodel
De normatieve professional en zijn denkgereedschap:
Herkennen moreel Wegen moreel In dialoog over moreel
relevante situatie relevante situatie relevante situatie
Normatieve professionaliteit: herkennen, wegen en verantwoorden van morele keuzes en
dialoog.
, Rechtsnormen
Participatie
Symmetrie Liberaal democratische
Breedte basisrechten
Kwaliteit
Morele normen
Figuur 2 'Mindmap' ten aanzien van het gehele vak
Het belang van normatieve professionaliteit (Lisa van Doorn):
Verbetering door:
Aandacht moraal in supervisie/intervisie.
‘Moresprudentie’.
Maatschappelijke betrokkenheid van hulpverleningsinstellingen en beroepsgroep.
Victor van Bersselaar:
Hulpverleners moeten stilstaan bij eigen ideeën over het goede leven.
, Het driewereldenmodel:
Middel om zorgvuldig een standpunt in te nemen bij een gebeurtenis, door:
Te voorkomen dat je te snel en eenzijdig over een gebeurtenis oordeelt.
Inzicht te geven over wat voor soort kwestie het gaat (en wat voor soort argumentatie
vereist is).
Wereld Onderwerp Geldigheidsclaim Soorten
beweringen
Cognitief Feiten Waarheid Feitelijke bewering
Je beschrijft de Je doet een beroep op waarheid. Mensen kunnen dit
werkelijkheid. bijstellen, bijv.
Voor iedereen toegankelijk reconstructie in een
strafzaak.
Normatief Normen en waarden Juistheid Normatieve
Niet voor iedereen We beschrijven niet alleen de bewering
toegankelijk, waarden werkelijkheid, maar we schrijven voor.
kunnen tussen mensen We oordelen. We betrekken waarden
verschillen. op de werkelijkheid.
I.p.v. kind wordt geslagen; een kind
slaan is niet goed.
Subjectief Gevoelens Waarachtigheid Expressieve
Alleen voor onszelf bewering
toegankelijk. Hoe ervaren
wij de situatie. We zijn
boos, verdrietig of
verbaasd.
Belang van cognitieve en subjectieve perspectief voor onderzoek naar het normatieve.
Belang van het subjectieve perspectief naar het morele:
Basale primaire signalen: je krijgt een signaal dat er iets moreels aan de hand is en
je weet dat je daarover moet beslissen. Er klopt iets niet, maar je weet nog niet aan
welke kant je staat.
Specifieke primaire signalen: gevoel wat wijst op een beslissing/besluit. Je bent
boos of bezorgd.
Secundaire signalen: gevoel wat je krijgt nadat je een besluit hebt genomen.
Te veel invloed van subjectieve en normatieve perspectief of cognitieve perspectief kan
leiden tot cognitieve verstarring. Belang van cognitieve flexibiliteit.
Cognitieve flexibiliteit: dat je bereid bent om je inzichten bij te stellen op grond van nieuwe
feiten. Tegenovergestelde van cognitieve verstarring of tunnelvisie.
De drie werelden in taal: drie betekenissen:
‘Therapie moet kinderen van ouders in vechtscheiding vooropstellen!’ (Margreet Visser)
normatieve wereld.
‘Hulpverleners hebben ‘religieus analfabetisme’, en dat is lastig rond sexting’ (Jacqueline
Kleijer) cognitieve wereld.
Wereld Onderwerp Competentie Reductie Soort vergissing
morele analyse
Cognitief Feiten Methodisch Verzakelijking Naturalisme
Instrumentele
Professionaliteit
Wat is ethiek en wat wordt verstaan onder normatieve professionaliteit?
Moraal: geheel van normen en waarden waaraan wij ons gebonden achten.
Waarde: wat wij belangrijk achten.
Norm: regel om de waarde te realiseren.
Ethiek: studie van situaties aan de moraal waaraan we ons gebonden achten.
Welke waarden zijn voor het beroep sociaal werker belangrijk?
Veiligheid
Zelfbeschikking
Vertrouwen
Privacy
Transparantie
Waardigheid van de mens
Figuur 1 Driewereldenmodel
De normatieve professional en zijn denkgereedschap:
Herkennen moreel Wegen moreel In dialoog over moreel
relevante situatie relevante situatie relevante situatie
Normatieve professionaliteit: herkennen, wegen en verantwoorden van morele keuzes en
dialoog.
, Rechtsnormen
Participatie
Symmetrie Liberaal democratische
Breedte basisrechten
Kwaliteit
Morele normen
Figuur 2 'Mindmap' ten aanzien van het gehele vak
Het belang van normatieve professionaliteit (Lisa van Doorn):
Verbetering door:
Aandacht moraal in supervisie/intervisie.
‘Moresprudentie’.
Maatschappelijke betrokkenheid van hulpverleningsinstellingen en beroepsgroep.
Victor van Bersselaar:
Hulpverleners moeten stilstaan bij eigen ideeën over het goede leven.
, Het driewereldenmodel:
Middel om zorgvuldig een standpunt in te nemen bij een gebeurtenis, door:
Te voorkomen dat je te snel en eenzijdig over een gebeurtenis oordeelt.
Inzicht te geven over wat voor soort kwestie het gaat (en wat voor soort argumentatie
vereist is).
Wereld Onderwerp Geldigheidsclaim Soorten
beweringen
Cognitief Feiten Waarheid Feitelijke bewering
Je beschrijft de Je doet een beroep op waarheid. Mensen kunnen dit
werkelijkheid. bijstellen, bijv.
Voor iedereen toegankelijk reconstructie in een
strafzaak.
Normatief Normen en waarden Juistheid Normatieve
Niet voor iedereen We beschrijven niet alleen de bewering
toegankelijk, waarden werkelijkheid, maar we schrijven voor.
kunnen tussen mensen We oordelen. We betrekken waarden
verschillen. op de werkelijkheid.
I.p.v. kind wordt geslagen; een kind
slaan is niet goed.
Subjectief Gevoelens Waarachtigheid Expressieve
Alleen voor onszelf bewering
toegankelijk. Hoe ervaren
wij de situatie. We zijn
boos, verdrietig of
verbaasd.
Belang van cognitieve en subjectieve perspectief voor onderzoek naar het normatieve.
Belang van het subjectieve perspectief naar het morele:
Basale primaire signalen: je krijgt een signaal dat er iets moreels aan de hand is en
je weet dat je daarover moet beslissen. Er klopt iets niet, maar je weet nog niet aan
welke kant je staat.
Specifieke primaire signalen: gevoel wat wijst op een beslissing/besluit. Je bent
boos of bezorgd.
Secundaire signalen: gevoel wat je krijgt nadat je een besluit hebt genomen.
Te veel invloed van subjectieve en normatieve perspectief of cognitieve perspectief kan
leiden tot cognitieve verstarring. Belang van cognitieve flexibiliteit.
Cognitieve flexibiliteit: dat je bereid bent om je inzichten bij te stellen op grond van nieuwe
feiten. Tegenovergestelde van cognitieve verstarring of tunnelvisie.
De drie werelden in taal: drie betekenissen:
‘Therapie moet kinderen van ouders in vechtscheiding vooropstellen!’ (Margreet Visser)
normatieve wereld.
‘Hulpverleners hebben ‘religieus analfabetisme’, en dat is lastig rond sexting’ (Jacqueline
Kleijer) cognitieve wereld.
Wereld Onderwerp Competentie Reductie Soort vergissing
morele analyse
Cognitief Feiten Methodisch Verzakelijking Naturalisme
Instrumentele
Professionaliteit
