SOCIOLOGIE
SAMENVATTING
Grootmeesters van de sociologie +
The Precariat the new dangerous class
Social Work, leerjaar 2
Dit is een samenvatting voor het vak sociologie in periode 4.
,Inhoud
Hoofdstuk 2: Karl Marx............................................................................................................................ 2
2.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 2
2.4 Klassenstrijd als motor van de vooruitgang .................................................................................. 2
2.5 De rol van de staat na de revolutie ............................................................................................... 3
2.6 Marx’ visie op de mens en de vervreemding ................................................................................ 4
2.7 Marx’ bijdrage aan de kennissociologie: ideologie en vals bewustzijn ......................................... 4
2.8 Slot ................................................................................................................................................. 5
Hoofdstuk 3: Emile Durkheim ................................................................................................................. 5
3.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 5
3.4 Grondlegger van het klassieke functionalisme ............................................................................. 5
3.5 Solidariteit, specialisatie en sociale integratie .............................................................................. 6
3.6 De sociologische verklaring van zelfmoord ................................................................................... 8
3.8 Socialisatie en morele opvoeding.................................................................................................. 9
3.10 Slot ............................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 5: Max Weber ...................................................................................................................... 10
5.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 10
5.4 Rationalisering als leitmotiv ........................................................................................................ 10
5.5 Het moderne kapitalisme ............................................................................................................ 11
5.6 De protestantse ethiek en de geest van het kapitalisme ............................................................ 11
5.7 Rationalisering van bestuur ......................................................................................................... 13
5.10 Slot ............................................................................................................................................. 15
Hoofdstuk 11: Jürgen Habermas ........................................................................................................... 15
11.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 15
11.4 De risico’s en de kansen van de technische evolutie ................................................................ 16
11. 5 De theorie van het communicatieve handelen ........................................................................ 16
11.6 De utopie als redmiddel voor de verzorgingsstaat?.................................................................. 17
11.10 Slot ........................................................................................................................................... 18
Hoofdstuk 1: The Precariat .................................................................................................................... 19
Hoofdstuk 2: Why the Precariat Is Growing .......................................................................................... 21
, Hoofdstuk 2: Karl Marx
2.1 Inleiding
Marx komt uit zijn geschriften naar voren als een mengeling van geleerden, profeet en man van
actie. Als geleerde heeft hij knappe analyses gegeven van het kapitalistische systeem, als profeet
heeft hij de val van dat systeem voorspeld en als man van actie heeft hij getracht een politieke
beweging op poten te zetten die deze val zou kunnen versnellen.
2.4 Klassenstrijd als motor van de vooruitgang
De oorsprong van het vooruitgangsdenken
Volgens Immanuel Kant ontstaat vooruitgang door middel van conflicten tussen mensen. Hij zegt dat
mensen een natuurlijke neiging hebben om in groepsverbanden te leven, maar daarentegen ook
egocentrisch zijn. Doordat iedereen in die groep aan zichzelf denkt ontstaan er conflicten en door
deze conflicten vindt vooruitgang plaats.
Door de oplossing van conflicten neemt de perfectie van de mensheid toe. De vooruitgang is dus
geen gevolg van het handelen van individuen maar van het gedrag van mensen in groepen
gedurende de geschiedenis van de mensheid: een geschiedenis vol conflicten. Het is de oplossing van
die conflicten die tot vooruitgang kan leiden.
De arbeidsdeling als generator van klassen
Waar komt volgens Marx die strijd vandaan? De mens is een onverzadigbaar dier. Wanneer zijn
primaire levensbehoeften vervuld, dan ontstaan er altijd weer nieuwe behoeften. Telkens als de
middelen zijn gevonden om de oude behoeften te vervullen, worden er nieuwe behoeften
ontwikkeld. Om deze behoeften te kunnen blijven vervullen, werd het voor mensen nodig om samen
te werken. Doordat er telkens nieuwe behoeften komen, zijn er grotere samenwerkingsverbanden,
meer specialisatie en meer taakverdeling nodig. Zodra deze samenwerkingsverbanden structureel
worden, ontstaan er verschillende groepen die tegengestelde belangen hebben. Deze belangen
noemt Marx sociale klassen.
In de visie van Marx zijn er altijd maar twee groepen van betekenis, namelijk de groep die het huidige
systeem in stand wil houden en de groep die het huidige sociale systeem vanaf de basis wil
veranderen. Marx onderscheid sociale klassen op grond van objectieve en subjectieve criteria. Als
objectieve criteria benoemt hij de relatie tot de productiemiddelen: beschikken mensen wel of niet
over productiemiddelen? Subjectief gaat om dat men zich er bewust van wordt dat het objectief
vaststelbare onderscheid een belangrijke sociale tegenstelling voortbrengt. Pas wanneer de bezitloos
de arbeiders (proletariaat) beseffen dat ze worden uitgebuit door de klasse van de kapitalisten
(bourgeoisie) en zij dat bewustzijn gaan gebruiken om zich te organiseren, worden ze een echte
sociale klasse. Zolang dat bewustzijn en de organisatiegraad er nog niet zijn, is er sprake van een
Latente Klasse, een klasse an sich. Wanneer het besef van hun gezamenlijke lot er is en zij zich
bewust worden van hun gemeenschappelijke identiteit, ontstaat er een klasse für sich.
De historisch-materialistische analyse van het kapitalisme
Het hoofddoel van Marx is het begrijpen en fundamenteel veranderen van de kapitalistische
samenleving. Zijn uiteindelijke doel is de emancipatie van de uitgebuit een en onderdrukte
arbeidersklasse. Volgens zijn historisch-materialistische leer is de tegenstelling tussen kapitaal en
arbeid beslissend voor de moderne samenleving.
SAMENVATTING
Grootmeesters van de sociologie +
The Precariat the new dangerous class
Social Work, leerjaar 2
Dit is een samenvatting voor het vak sociologie in periode 4.
,Inhoud
Hoofdstuk 2: Karl Marx............................................................................................................................ 2
2.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 2
2.4 Klassenstrijd als motor van de vooruitgang .................................................................................. 2
2.5 De rol van de staat na de revolutie ............................................................................................... 3
2.6 Marx’ visie op de mens en de vervreemding ................................................................................ 4
2.7 Marx’ bijdrage aan de kennissociologie: ideologie en vals bewustzijn ......................................... 4
2.8 Slot ................................................................................................................................................. 5
Hoofdstuk 3: Emile Durkheim ................................................................................................................. 5
3.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 5
3.4 Grondlegger van het klassieke functionalisme ............................................................................. 5
3.5 Solidariteit, specialisatie en sociale integratie .............................................................................. 6
3.6 De sociologische verklaring van zelfmoord ................................................................................... 8
3.8 Socialisatie en morele opvoeding.................................................................................................. 9
3.10 Slot ............................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 5: Max Weber ...................................................................................................................... 10
5.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 10
5.4 Rationalisering als leitmotiv ........................................................................................................ 10
5.5 Het moderne kapitalisme ............................................................................................................ 11
5.6 De protestantse ethiek en de geest van het kapitalisme ............................................................ 11
5.7 Rationalisering van bestuur ......................................................................................................... 13
5.10 Slot ............................................................................................................................................. 15
Hoofdstuk 11: Jürgen Habermas ........................................................................................................... 15
11.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 15
11.4 De risico’s en de kansen van de technische evolutie ................................................................ 16
11. 5 De theorie van het communicatieve handelen ........................................................................ 16
11.6 De utopie als redmiddel voor de verzorgingsstaat?.................................................................. 17
11.10 Slot ........................................................................................................................................... 18
Hoofdstuk 1: The Precariat .................................................................................................................... 19
Hoofdstuk 2: Why the Precariat Is Growing .......................................................................................... 21
, Hoofdstuk 2: Karl Marx
2.1 Inleiding
Marx komt uit zijn geschriften naar voren als een mengeling van geleerden, profeet en man van
actie. Als geleerde heeft hij knappe analyses gegeven van het kapitalistische systeem, als profeet
heeft hij de val van dat systeem voorspeld en als man van actie heeft hij getracht een politieke
beweging op poten te zetten die deze val zou kunnen versnellen.
2.4 Klassenstrijd als motor van de vooruitgang
De oorsprong van het vooruitgangsdenken
Volgens Immanuel Kant ontstaat vooruitgang door middel van conflicten tussen mensen. Hij zegt dat
mensen een natuurlijke neiging hebben om in groepsverbanden te leven, maar daarentegen ook
egocentrisch zijn. Doordat iedereen in die groep aan zichzelf denkt ontstaan er conflicten en door
deze conflicten vindt vooruitgang plaats.
Door de oplossing van conflicten neemt de perfectie van de mensheid toe. De vooruitgang is dus
geen gevolg van het handelen van individuen maar van het gedrag van mensen in groepen
gedurende de geschiedenis van de mensheid: een geschiedenis vol conflicten. Het is de oplossing van
die conflicten die tot vooruitgang kan leiden.
De arbeidsdeling als generator van klassen
Waar komt volgens Marx die strijd vandaan? De mens is een onverzadigbaar dier. Wanneer zijn
primaire levensbehoeften vervuld, dan ontstaan er altijd weer nieuwe behoeften. Telkens als de
middelen zijn gevonden om de oude behoeften te vervullen, worden er nieuwe behoeften
ontwikkeld. Om deze behoeften te kunnen blijven vervullen, werd het voor mensen nodig om samen
te werken. Doordat er telkens nieuwe behoeften komen, zijn er grotere samenwerkingsverbanden,
meer specialisatie en meer taakverdeling nodig. Zodra deze samenwerkingsverbanden structureel
worden, ontstaan er verschillende groepen die tegengestelde belangen hebben. Deze belangen
noemt Marx sociale klassen.
In de visie van Marx zijn er altijd maar twee groepen van betekenis, namelijk de groep die het huidige
systeem in stand wil houden en de groep die het huidige sociale systeem vanaf de basis wil
veranderen. Marx onderscheid sociale klassen op grond van objectieve en subjectieve criteria. Als
objectieve criteria benoemt hij de relatie tot de productiemiddelen: beschikken mensen wel of niet
over productiemiddelen? Subjectief gaat om dat men zich er bewust van wordt dat het objectief
vaststelbare onderscheid een belangrijke sociale tegenstelling voortbrengt. Pas wanneer de bezitloos
de arbeiders (proletariaat) beseffen dat ze worden uitgebuit door de klasse van de kapitalisten
(bourgeoisie) en zij dat bewustzijn gaan gebruiken om zich te organiseren, worden ze een echte
sociale klasse. Zolang dat bewustzijn en de organisatiegraad er nog niet zijn, is er sprake van een
Latente Klasse, een klasse an sich. Wanneer het besef van hun gezamenlijke lot er is en zij zich
bewust worden van hun gemeenschappelijke identiteit, ontstaat er een klasse für sich.
De historisch-materialistische analyse van het kapitalisme
Het hoofddoel van Marx is het begrijpen en fundamenteel veranderen van de kapitalistische
samenleving. Zijn uiteindelijke doel is de emancipatie van de uitgebuit een en onderdrukte
arbeidersklasse. Volgens zijn historisch-materialistische leer is de tegenstelling tussen kapitaal en
arbeid beslissend voor de moderne samenleving.
