HOGENDOORN -
COMMUNICATIEONDERZOEK
Pagina | 1
SAMENVATTING – HOGENDOORN - COMMUNICATIEONDERZOEK – DOOR LOES VAN MONTFORT
, INHOUD
H1 Communicatie als onderwerp van onderzoek .................................................................................... 3
H2 De relatie tussen communicatie en onderzoek .................................................................................. 7
H3 Communicatieonderzoeksbeleid ...................................................................................................... 11
H4 Doelen, doelstellingen en effecten van communicatie .................................................................... 16
H5 Indelingen van communicatieonderzoek ......................................................................................... 25
H6 Het onderzoeksprincipe: een proces van systematisch handelen.................................................... 33
H7 Het onderzoeksproces ...................................................................................................................... 38
H8 Uitvoeren van onderzoek ................................................................................................................. 48
H9 Vormen van communicatieonderzoek ............................................................................................. 57
Pagina | 2
SAMENVATTING – HOGENDOORN - COMMUNICATIEONDERZOEK – DOOR LOES VAN MONTFORT
, H1 COMMUNICATIE ALS ONDERWERP VAN ONDERZOEK
1.1 Inleiding
1.2 Communicatie als fenomeen
Persoonlijke communicatie heeft in principe vier psychologische aspecten: de aspecten zijn niet van
elkaar te scheiden en komen bij organisaties het best tot uitdrukking in de interne communicatie. Bij
externe communicatie vaak bewuste, intentionele en doelgerichte communicatieprocessen met een
gestructureerd plan.
o Zakelijke aspecten; informatie overdragen
o Expressieve aspecten; gevoelens uitdrukken
o Relationele aspecten; emotioneel contact tot stand brengen
o Appellerende aspecten; overtuigen
1.3 Het belang van communicatie voor organisaties
Missie; het leveren van een bijdrage aan het gemeenschappelijke doel dat wordt nagestreefd. Vanuit
de optiek van organisaties de belangrijkste functie van communicatie.
Visies op de oorzaken van de steeds groter wordende rol van communicatie:
o Realisten; functionele en zakelijke motieven, men is gedwongen om te communiceren als
men nog gezien of gehoord (en dus gekocht) wil worden.
o Ethici; er is meer ‘tweezijdige communicatie’ nodig; ene kant marketingcommunicatie en aan
de andere kant via activiteiten op het gebied van interne communicatie zoals public relations.
Effectiviteit communicatie: neemt af. Organisaties moeten steeds harder roepen om nog aandacht te
krijgen voor hun boodschap en moet steeds beter geïnformeerd zijn over de wensen van de
doelgroep.
Communicatie voor organisaties:
o Als instrument (gereedschap): waarmee organisaties iets kunnen bewerkstelligen.
o Voor passieve of anticiperende communicatieve situaties; door de informatieoverload en
door de toenemende snelheid van communicatieprocessen (door de digitalisering en de
online ontwikkelingen). Hierdoor neemt het belang van de luisterende rol van de
communicatiefunctie toe.
1.4 Twee werelden van communicatie: offline en online
Hypertext Markup Language (HTML): In de ‘gewone wereld’ bestaan er tussen de 3000 en 6000
talen, in de digitale wereld is er maar één taal echt belangrijk en dat is HTML. Bedacht door Tim
Berners-Lee in 1989.
o Text encoding systems; hele series afspraken (onder de HTML-presentatielaag) over de
manieren waarop alle (letter)tekens uit verschillende schriftsystemen worden opgeslagen en
getransporteerd in computerbestanden. Meest bekende en meest gebruikte is de Unicode
met 109.000 tekens.
Belangrijkste betekenis is dat hiermee taal en dus menselijke betekenissen geheel
opgenomen is in en verwerkt kan worden door computers. Dit heeft grote gevolgen gehad
voor de intensiteit waarmee we met elkaar communiceren doordat alle computers met
elkaar verbonden zijn.
Social media: De opkomst van internet gaf vooral aan boost aan veel zendergestuurde
communicatieactiviteiten. Deze situatie veranderde drastische door de opkomst van social media; de
mogelijkheid van mensen om over alles wat hen bezighoudt met elkaar in groepsverband te
communiceren. Vroeger was dit alleen bij de drie K’s; kerk, kroeg, kapper.
o Doordat alles wordt vastgelegd in datacentra (Twitter, Facebook), is alles nog lang door
allerlei belangstellenden op te vragen en te analyseren.
o Voor organisaties: men was zich al bewust geworden van de snelheid waarmee
gecommuniceerd wordt, maar kan nu ook te weten komen hóé er over de organisatie wordt
gesproken.
Pagina | 3
SAMENVATTING – HOGENDOORN - COMMUNICATIEONDERZOEK – DOOR LOES VAN MONTFORT
COMMUNICATIEONDERZOEK
Pagina | 1
SAMENVATTING – HOGENDOORN - COMMUNICATIEONDERZOEK – DOOR LOES VAN MONTFORT
, INHOUD
H1 Communicatie als onderwerp van onderzoek .................................................................................... 3
H2 De relatie tussen communicatie en onderzoek .................................................................................. 7
H3 Communicatieonderzoeksbeleid ...................................................................................................... 11
H4 Doelen, doelstellingen en effecten van communicatie .................................................................... 16
H5 Indelingen van communicatieonderzoek ......................................................................................... 25
H6 Het onderzoeksprincipe: een proces van systematisch handelen.................................................... 33
H7 Het onderzoeksproces ...................................................................................................................... 38
H8 Uitvoeren van onderzoek ................................................................................................................. 48
H9 Vormen van communicatieonderzoek ............................................................................................. 57
Pagina | 2
SAMENVATTING – HOGENDOORN - COMMUNICATIEONDERZOEK – DOOR LOES VAN MONTFORT
, H1 COMMUNICATIE ALS ONDERWERP VAN ONDERZOEK
1.1 Inleiding
1.2 Communicatie als fenomeen
Persoonlijke communicatie heeft in principe vier psychologische aspecten: de aspecten zijn niet van
elkaar te scheiden en komen bij organisaties het best tot uitdrukking in de interne communicatie. Bij
externe communicatie vaak bewuste, intentionele en doelgerichte communicatieprocessen met een
gestructureerd plan.
o Zakelijke aspecten; informatie overdragen
o Expressieve aspecten; gevoelens uitdrukken
o Relationele aspecten; emotioneel contact tot stand brengen
o Appellerende aspecten; overtuigen
1.3 Het belang van communicatie voor organisaties
Missie; het leveren van een bijdrage aan het gemeenschappelijke doel dat wordt nagestreefd. Vanuit
de optiek van organisaties de belangrijkste functie van communicatie.
Visies op de oorzaken van de steeds groter wordende rol van communicatie:
o Realisten; functionele en zakelijke motieven, men is gedwongen om te communiceren als
men nog gezien of gehoord (en dus gekocht) wil worden.
o Ethici; er is meer ‘tweezijdige communicatie’ nodig; ene kant marketingcommunicatie en aan
de andere kant via activiteiten op het gebied van interne communicatie zoals public relations.
Effectiviteit communicatie: neemt af. Organisaties moeten steeds harder roepen om nog aandacht te
krijgen voor hun boodschap en moet steeds beter geïnformeerd zijn over de wensen van de
doelgroep.
Communicatie voor organisaties:
o Als instrument (gereedschap): waarmee organisaties iets kunnen bewerkstelligen.
o Voor passieve of anticiperende communicatieve situaties; door de informatieoverload en
door de toenemende snelheid van communicatieprocessen (door de digitalisering en de
online ontwikkelingen). Hierdoor neemt het belang van de luisterende rol van de
communicatiefunctie toe.
1.4 Twee werelden van communicatie: offline en online
Hypertext Markup Language (HTML): In de ‘gewone wereld’ bestaan er tussen de 3000 en 6000
talen, in de digitale wereld is er maar één taal echt belangrijk en dat is HTML. Bedacht door Tim
Berners-Lee in 1989.
o Text encoding systems; hele series afspraken (onder de HTML-presentatielaag) over de
manieren waarop alle (letter)tekens uit verschillende schriftsystemen worden opgeslagen en
getransporteerd in computerbestanden. Meest bekende en meest gebruikte is de Unicode
met 109.000 tekens.
Belangrijkste betekenis is dat hiermee taal en dus menselijke betekenissen geheel
opgenomen is in en verwerkt kan worden door computers. Dit heeft grote gevolgen gehad
voor de intensiteit waarmee we met elkaar communiceren doordat alle computers met
elkaar verbonden zijn.
Social media: De opkomst van internet gaf vooral aan boost aan veel zendergestuurde
communicatieactiviteiten. Deze situatie veranderde drastische door de opkomst van social media; de
mogelijkheid van mensen om over alles wat hen bezighoudt met elkaar in groepsverband te
communiceren. Vroeger was dit alleen bij de drie K’s; kerk, kroeg, kapper.
o Doordat alles wordt vastgelegd in datacentra (Twitter, Facebook), is alles nog lang door
allerlei belangstellenden op te vragen en te analyseren.
o Voor organisaties: men was zich al bewust geworden van de snelheid waarmee
gecommuniceerd wordt, maar kan nu ook te weten komen hóé er over de organisatie wordt
gesproken.
Pagina | 3
SAMENVATTING – HOGENDOORN - COMMUNICATIEONDERZOEK – DOOR LOES VAN MONTFORT
