Samenvatting
Ontwikkelingspsychologie
Robert S. Feldman
Daphne van Loon, Laurent Voets, Greet van der Wielen
2020 8e editie
Lara Brugman
Inhoud
,Deel 1
- Hoofdstuk 1: een inleiding in de ontwikkeling van het kind
- Hoofdstuk 2.1: theoretische perspectieven en onderzoek
Deel 2
- Hoofdstuk 6.1: de cognitieve ontwikkeling in de babytijd
- Hoofdstuk 7:de sociaal-emotionele en persoonlijkheidsontwikkeling in de babytijd
Deel 3
- Hoofdstuk 8: de fysieke ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd
- Hoofdstuk 9.1: de cognitieve ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd
- Hoofdstuk 10: de sociaal-emotionele en persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter- en
kleutertijd
Deel 4
- Hoofdstuk 13: de sociaal-emotionele en de persoonlijkheidsontwikkeling in de schooltijd
Deel 5
- Hoofdstuk 14:de fysieke ontwikkeling in de adolescentie
- Hoofdstuk 15.2: de cognitieve ontwikkeling in de adolescentie
- Hoofdstuk 16: de sociaal-emotionele en de persoonlijkheidsontwikkeling in de adolescentie
Hoofdstuk 1 – een inleiding in de ontwikkeling van het kind
, 1.1 Ontwikkelingspsychologie is de wetenschappelijke studie naar patronen van groei, verandering
en stabiliteit bij mensen vanaf de conceptie helemaal tot aan de ouderdom, maar met een accent op
de jaren tot de volwassenheid, waarin veranderingen elkaar het snelst opvolgen.
De 4 centrale thematische gebieden zijn:
- Fysieke ontwikkeling (invloed van lichaam op ons gedrag)
- Cognitieve ontwikkeling (invloed verandering van intellectuele vermogen op ons gedrag)
- Sociaal-emotionele ontwikkeling (sociale relaties en omgaan met emoties)
- Persoonlijkheidsontwikkeling (karaktereigenschappen die individuen onderscheiden)
De volgende verdeling van leeftijdsgroepen wordt aangehouden:
- Prenatale periode (conceptie tot geboorte)
- Babytijd (geboorte tot 2e jaar)
- Peuter- en kleutertijd (2 tot 6 jaar)
- Schooltijd (6 tot 12 jaar)
- Adolescentie (12 tot 20 jaar)
De leeftijdsgroepen zijn sociale constructies, een idee over de realiteit dat weliswaar breed
geaccepteerd is, maar afhangt van de maatschappij en de cultuur op een bepaald moment. Het gaat
vaak over westerse gemiddelde.
Een specifiekere ontwikkelingsperiode is de prepuberteit: periode voorafgaand aan de puberteit,
waar al (hormonale) veranderingen in het lichaam optreden, maar deze nog niet van buitenaf
zichtbaar zijn.
Ieder mens behoort tot een specifiek cohort: een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde
plek zijn geboren. Invloeden van cohorten op de ontwikkeling, cohorteffecten, zijn de onderscheiden
in historisch bepaalde, leeftijdsgebonden en sociaal-culturele invloeden.
Andere factoren die de ontwikkeling kunnen beïnvloeden zijn normatieve en niet-normatieve
gebeurtenissen. Normatieve gebeurtenissen voltrekken zich voor de meeste individuen binnen een
groep op dezelfde manier. Niet-normatieve gebeurtenissen vinden plaats in het leven van een
bepaald persoon, terwijl de meeste andere mensen hier niet mee te maken krijgen.
1.2 In 1600 werd de kindertijd niet beschouwd als een stadium dat kwalitatief anders was dan de
volwassenheid, kinderen werden gezien als miniatuurvolwassenen. Eind 1700 werden kinderen voor
het eerst methodisch bestudeert door babybiografieën.
In de eerste helft van de 20ste eeuw ontstond een trend die een enorme invloed heeft gehad op ons
inzicht in de kinderlijke ontwikkeling. Er startten toen grootschalige, systematische en langdurige
onderzoeken naar kinderen en hun ontwikkeling tijdens de rest van hun leven.
Een belangrijke kwestie binnen de ontwikkelingspsychologie is de vraag of het op een continue of
discontinue manier gebeurt. Bij continue verandering is de ontwikkeling geleidelijk en vloeien
prestaties op een bepaald niveau voort uit de prestaties op de vorige niveaus. Het is kwantitatief,
oftewel heeft te maken met hoeveelheid. Bij discontinue verandering vindt de ontwikkeling plaats in
aparte stappen of stadia. Elk stadium levert gedrag dat kwalitatief, dus qua inhoud en hoedanigheid,
anders is dan gedrag in eerdere stadia.
Een kritieke periode is een specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de
grootste, en zelfs onomkeerbare, gevolgen heeft. Ze komen voor wanneer bepaalde soorten
omgevingsstimuli nodig zijn voor een normale ontwikkeling, of wanneer blootstelling aan bepaalde
stimuli (prikkels/veranderingen in de in- of uitwendige omgeving waarop een organisme reageert)
abnormale ontwikkeling tot gevolg heeft. De gevolgen zijn permanent en onomkeerbaar.
Op deze gebieden manifesteert zich een zekere plasticiteit: de mate waarin zich een ontwikkelend
gedragspatroon of fysieke structuur veranderlijk is. Het blijkt uit verschillende onderzoeken dat
Ontwikkelingspsychologie
Robert S. Feldman
Daphne van Loon, Laurent Voets, Greet van der Wielen
2020 8e editie
Lara Brugman
Inhoud
,Deel 1
- Hoofdstuk 1: een inleiding in de ontwikkeling van het kind
- Hoofdstuk 2.1: theoretische perspectieven en onderzoek
Deel 2
- Hoofdstuk 6.1: de cognitieve ontwikkeling in de babytijd
- Hoofdstuk 7:de sociaal-emotionele en persoonlijkheidsontwikkeling in de babytijd
Deel 3
- Hoofdstuk 8: de fysieke ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd
- Hoofdstuk 9.1: de cognitieve ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd
- Hoofdstuk 10: de sociaal-emotionele en persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter- en
kleutertijd
Deel 4
- Hoofdstuk 13: de sociaal-emotionele en de persoonlijkheidsontwikkeling in de schooltijd
Deel 5
- Hoofdstuk 14:de fysieke ontwikkeling in de adolescentie
- Hoofdstuk 15.2: de cognitieve ontwikkeling in de adolescentie
- Hoofdstuk 16: de sociaal-emotionele en de persoonlijkheidsontwikkeling in de adolescentie
Hoofdstuk 1 – een inleiding in de ontwikkeling van het kind
, 1.1 Ontwikkelingspsychologie is de wetenschappelijke studie naar patronen van groei, verandering
en stabiliteit bij mensen vanaf de conceptie helemaal tot aan de ouderdom, maar met een accent op
de jaren tot de volwassenheid, waarin veranderingen elkaar het snelst opvolgen.
De 4 centrale thematische gebieden zijn:
- Fysieke ontwikkeling (invloed van lichaam op ons gedrag)
- Cognitieve ontwikkeling (invloed verandering van intellectuele vermogen op ons gedrag)
- Sociaal-emotionele ontwikkeling (sociale relaties en omgaan met emoties)
- Persoonlijkheidsontwikkeling (karaktereigenschappen die individuen onderscheiden)
De volgende verdeling van leeftijdsgroepen wordt aangehouden:
- Prenatale periode (conceptie tot geboorte)
- Babytijd (geboorte tot 2e jaar)
- Peuter- en kleutertijd (2 tot 6 jaar)
- Schooltijd (6 tot 12 jaar)
- Adolescentie (12 tot 20 jaar)
De leeftijdsgroepen zijn sociale constructies, een idee over de realiteit dat weliswaar breed
geaccepteerd is, maar afhangt van de maatschappij en de cultuur op een bepaald moment. Het gaat
vaak over westerse gemiddelde.
Een specifiekere ontwikkelingsperiode is de prepuberteit: periode voorafgaand aan de puberteit,
waar al (hormonale) veranderingen in het lichaam optreden, maar deze nog niet van buitenaf
zichtbaar zijn.
Ieder mens behoort tot een specifiek cohort: een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde
plek zijn geboren. Invloeden van cohorten op de ontwikkeling, cohorteffecten, zijn de onderscheiden
in historisch bepaalde, leeftijdsgebonden en sociaal-culturele invloeden.
Andere factoren die de ontwikkeling kunnen beïnvloeden zijn normatieve en niet-normatieve
gebeurtenissen. Normatieve gebeurtenissen voltrekken zich voor de meeste individuen binnen een
groep op dezelfde manier. Niet-normatieve gebeurtenissen vinden plaats in het leven van een
bepaald persoon, terwijl de meeste andere mensen hier niet mee te maken krijgen.
1.2 In 1600 werd de kindertijd niet beschouwd als een stadium dat kwalitatief anders was dan de
volwassenheid, kinderen werden gezien als miniatuurvolwassenen. Eind 1700 werden kinderen voor
het eerst methodisch bestudeert door babybiografieën.
In de eerste helft van de 20ste eeuw ontstond een trend die een enorme invloed heeft gehad op ons
inzicht in de kinderlijke ontwikkeling. Er startten toen grootschalige, systematische en langdurige
onderzoeken naar kinderen en hun ontwikkeling tijdens de rest van hun leven.
Een belangrijke kwestie binnen de ontwikkelingspsychologie is de vraag of het op een continue of
discontinue manier gebeurt. Bij continue verandering is de ontwikkeling geleidelijk en vloeien
prestaties op een bepaald niveau voort uit de prestaties op de vorige niveaus. Het is kwantitatief,
oftewel heeft te maken met hoeveelheid. Bij discontinue verandering vindt de ontwikkeling plaats in
aparte stappen of stadia. Elk stadium levert gedrag dat kwalitatief, dus qua inhoud en hoedanigheid,
anders is dan gedrag in eerdere stadia.
Een kritieke periode is een specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de
grootste, en zelfs onomkeerbare, gevolgen heeft. Ze komen voor wanneer bepaalde soorten
omgevingsstimuli nodig zijn voor een normale ontwikkeling, of wanneer blootstelling aan bepaalde
stimuli (prikkels/veranderingen in de in- of uitwendige omgeving waarop een organisme reageert)
abnormale ontwikkeling tot gevolg heeft. De gevolgen zijn permanent en onomkeerbaar.
Op deze gebieden manifesteert zich een zekere plasticiteit: de mate waarin zich een ontwikkelend
gedragspatroon of fysieke structuur veranderlijk is. Het blijkt uit verschillende onderzoeken dat
