Samenvatting I-INT7A – GL
Toetsdoel: De student heeft zicht op het belang van symbolen, rituelen en
verhalen in impliciete en expliciete levensbeschouwelijke communicatie.
In de psychologie wordt er onderscheidt gemaakt tussen impliciete en expliciete kennis. Impliciete
kennis gaat om kennis die wordt verkregen door middel van socialisatie, door het imiteren en
kopiëren van het gedrag van anderen. Deze kennis komt onbewust, indirect en via ervaring tot stand.
Voorbeeld: Het kind weet waar de glijbaan staat en hoeft niet eerst de plattegrond te bekijken.
Expliciete kennis gaat om kennis die wordt verkregen door middel van (zelf) studie, door overdracht
via het onderwijs. Het is kennis die bewust wordt verkregen of verzameld. Voorbeeld: het kind weet
niet alleen de speeltuin te vinden, maar kan ook uitleggen wat een speeltuin is en waar het zich
bevindt.
Bij levensbeschouwing is er eenzelfde soort ontwikkeling. Bij kleine kinderen vindt de vorming van de
impliciete levensbeschouwing plaats zonder dat ze zich daar bewust van zijn. Ze komen niet of
nauwelijks in aanraking met de officiële godsdiensten, maar er komt toch iets tot stand door het
sociale contact met hun omgeving. Ze ‘leren’ spelenderwijs dat er regels zijn waar ze zich aan moeten
houden. Dat er waarden en normen zijn waar mensen zich door laten leiden.
Expliciete levensbeschouwing sluit hierbij aan en bouwt dit uit. De leerkracht verklaart de normen en
waarden vanuit verschillende stromingen en verschaft informatie over het ontstaan, de betekenis en
het doel. Hij ontsluit eerst de impliciete levensbeschouwing van kinderen (stil staan bij ervaringen),
om vervolgens door middel van kennis en informatie uit te diepen en de verrijken.
Opgroeien gaat niet altijd zonder problemen. Tijdens het leven van een kind kunnen er zich situaties
voordoen waardoor het voor kortere of langere tijd uit balans raakt. De school heeft de taak om deze
probleemsituaties te herkennen en bespreekbaar te maken. De leerkracht dient een open, prettige
sfeer in zijn klas te creëren zodat het kind het gevoel krijgt dat er ruimte is om de dingen die hem
bezig houden te uiten.
Gelukkig zijn er ook positieve ervaringen die van invloed zijn op de ontwikkeling van een kind.
Wanneer iemand zich bewust is van zijn eigen impliciete levensbeschouwing, dan kan de
communicatie met andere makkelijker verlopen. Je kunt dit bekijken vanuit 2 invalshoeken.
1. Eigen zelfreflectie (zelf, identiteit I); de vragen gaan hier over de eigen persoonlijkheid, de
bevestiging van zichzelf, de eigen identiteit.
2. De relatie met de wereld om je heen (ander, gemeenschap G); de vragen gaan over eenheid
en verbondenheid.
Wanneer iemand uit I handelt, dan gaat hij uit van zijn eigen kracht en zelfstandigheid. Men kan een
andere mening hebben dan iemand anders. Ze verharden zich tegenover de ander om zijn eigen
positie te handhaven.
Wanneer iemand uit G handelt, dan gaat hij uit van een gevoel van betrokkenheid en bewogenheid.
Men zoekt naar een deelgenootschap met de ander en voelt zich dan ook een deel van een groter
geheel.
Waardegebieden I:
- Hoop, zelfvertrouwen: dit komt tot ontwikkeling in een veilige omgeving.
, - Kracht: dit komt tot ontwikkeling in een gezonde, rechtvaardige omgeving. Je weet dat je
een situatie kunt beïnvloeden.
- Doelgerichtheid: dit komt tot ontwikkeling in een gezonde omgeving. Je weet dat je een
situatie aan kunt.
- Bekwaamheid: dit komt tot ontwikkeling in een veilige omgeving. Men geeft
complimenten.
Waardegebieden G:
- Trouw, betrokkenheid: gevoel van affectie met de ander, de natuur en zijn omgeving.
- Liefde: je kunt intiem en verbonden zijn met een ander.
- Zorgzaam: klaar staan voor een ander.
- Wijsheid: je gaat integer met anderen om.
De functies van rituelen:
De ervaring van een ritueel is subjectief. Iedereen beleeft het anders.
Functies:
- Ze leggen een verband met het verleden; het herdenken van bepaalde gebeurtenissen,
bijvoorbeeld de dodenherdenking op 4 mei.
- Ze formaliseren; het groeten van mensen
- Ze kanaliseren; de emoties bij een sterftegeval worden in ‘goede’ banen geleid.
- Ze zijn van therapeutische waarde; praten over je gevoelens naar aanleiding van
ingrijpende gebeurtenissen.
- Ze zijn waardevol op het gebied van de expressie; jezelf uiten via bijvoorbeeld zang.
Soorten rituelen:
- Crisisrituelen: bijvoorbeeld een stille tocht naar aanleiding van zinloos geweld.
- Cyclische rituelen: deze rituelen zijn bepalend voor de kringloop van het jaar, waarbij
onderscheid kan worden gemaakt tussen dagelijkse rituelen (opstaan) en
seizoensrituelen (verjaardagen)
- Overgangsrituelen: het gaat om de rituelen die te maken hebben met de overgang van
de ene naar de andere levensfase. (bijvoorbeeld huwelijk)
Rituelen kunnen een godsdienstige betekenis hebben, maar ook sociaal en ethisch.
Vanuit officiële godsdienstige levensbeschouwing
Wordt bepaald door de identiteit van die levensbeschouwing
klassikaal bidden
Sluit alleen aan bij kinderen die binnen die levensbeschouwing
opgroeien.
De laag “identiteit” (zie schema) wordt niet door alle leerlingen en
leerkrachten gedeeld en herkend.
Vanuit individuele of persoonlijke levensbeschouwing
School heeft oog voor de gevoelens en opvattingen van
alle leerlingen en leerkrachten
vertrekpunt vanuit “intellect en ratio” en “emoties en
stemmingen”
Op deze manier worden ook leerlingen bereikt die een
andere levensbeschouwelijke identiteit hebben.
Toetsdoel: De student heeft zicht op het belang van symbolen, rituelen en
verhalen in impliciete en expliciete levensbeschouwelijke communicatie.
In de psychologie wordt er onderscheidt gemaakt tussen impliciete en expliciete kennis. Impliciete
kennis gaat om kennis die wordt verkregen door middel van socialisatie, door het imiteren en
kopiëren van het gedrag van anderen. Deze kennis komt onbewust, indirect en via ervaring tot stand.
Voorbeeld: Het kind weet waar de glijbaan staat en hoeft niet eerst de plattegrond te bekijken.
Expliciete kennis gaat om kennis die wordt verkregen door middel van (zelf) studie, door overdracht
via het onderwijs. Het is kennis die bewust wordt verkregen of verzameld. Voorbeeld: het kind weet
niet alleen de speeltuin te vinden, maar kan ook uitleggen wat een speeltuin is en waar het zich
bevindt.
Bij levensbeschouwing is er eenzelfde soort ontwikkeling. Bij kleine kinderen vindt de vorming van de
impliciete levensbeschouwing plaats zonder dat ze zich daar bewust van zijn. Ze komen niet of
nauwelijks in aanraking met de officiële godsdiensten, maar er komt toch iets tot stand door het
sociale contact met hun omgeving. Ze ‘leren’ spelenderwijs dat er regels zijn waar ze zich aan moeten
houden. Dat er waarden en normen zijn waar mensen zich door laten leiden.
Expliciete levensbeschouwing sluit hierbij aan en bouwt dit uit. De leerkracht verklaart de normen en
waarden vanuit verschillende stromingen en verschaft informatie over het ontstaan, de betekenis en
het doel. Hij ontsluit eerst de impliciete levensbeschouwing van kinderen (stil staan bij ervaringen),
om vervolgens door middel van kennis en informatie uit te diepen en de verrijken.
Opgroeien gaat niet altijd zonder problemen. Tijdens het leven van een kind kunnen er zich situaties
voordoen waardoor het voor kortere of langere tijd uit balans raakt. De school heeft de taak om deze
probleemsituaties te herkennen en bespreekbaar te maken. De leerkracht dient een open, prettige
sfeer in zijn klas te creëren zodat het kind het gevoel krijgt dat er ruimte is om de dingen die hem
bezig houden te uiten.
Gelukkig zijn er ook positieve ervaringen die van invloed zijn op de ontwikkeling van een kind.
Wanneer iemand zich bewust is van zijn eigen impliciete levensbeschouwing, dan kan de
communicatie met andere makkelijker verlopen. Je kunt dit bekijken vanuit 2 invalshoeken.
1. Eigen zelfreflectie (zelf, identiteit I); de vragen gaan hier over de eigen persoonlijkheid, de
bevestiging van zichzelf, de eigen identiteit.
2. De relatie met de wereld om je heen (ander, gemeenschap G); de vragen gaan over eenheid
en verbondenheid.
Wanneer iemand uit I handelt, dan gaat hij uit van zijn eigen kracht en zelfstandigheid. Men kan een
andere mening hebben dan iemand anders. Ze verharden zich tegenover de ander om zijn eigen
positie te handhaven.
Wanneer iemand uit G handelt, dan gaat hij uit van een gevoel van betrokkenheid en bewogenheid.
Men zoekt naar een deelgenootschap met de ander en voelt zich dan ook een deel van een groter
geheel.
Waardegebieden I:
- Hoop, zelfvertrouwen: dit komt tot ontwikkeling in een veilige omgeving.
, - Kracht: dit komt tot ontwikkeling in een gezonde, rechtvaardige omgeving. Je weet dat je
een situatie kunt beïnvloeden.
- Doelgerichtheid: dit komt tot ontwikkeling in een gezonde omgeving. Je weet dat je een
situatie aan kunt.
- Bekwaamheid: dit komt tot ontwikkeling in een veilige omgeving. Men geeft
complimenten.
Waardegebieden G:
- Trouw, betrokkenheid: gevoel van affectie met de ander, de natuur en zijn omgeving.
- Liefde: je kunt intiem en verbonden zijn met een ander.
- Zorgzaam: klaar staan voor een ander.
- Wijsheid: je gaat integer met anderen om.
De functies van rituelen:
De ervaring van een ritueel is subjectief. Iedereen beleeft het anders.
Functies:
- Ze leggen een verband met het verleden; het herdenken van bepaalde gebeurtenissen,
bijvoorbeeld de dodenherdenking op 4 mei.
- Ze formaliseren; het groeten van mensen
- Ze kanaliseren; de emoties bij een sterftegeval worden in ‘goede’ banen geleid.
- Ze zijn van therapeutische waarde; praten over je gevoelens naar aanleiding van
ingrijpende gebeurtenissen.
- Ze zijn waardevol op het gebied van de expressie; jezelf uiten via bijvoorbeeld zang.
Soorten rituelen:
- Crisisrituelen: bijvoorbeeld een stille tocht naar aanleiding van zinloos geweld.
- Cyclische rituelen: deze rituelen zijn bepalend voor de kringloop van het jaar, waarbij
onderscheid kan worden gemaakt tussen dagelijkse rituelen (opstaan) en
seizoensrituelen (verjaardagen)
- Overgangsrituelen: het gaat om de rituelen die te maken hebben met de overgang van
de ene naar de andere levensfase. (bijvoorbeeld huwelijk)
Rituelen kunnen een godsdienstige betekenis hebben, maar ook sociaal en ethisch.
Vanuit officiële godsdienstige levensbeschouwing
Wordt bepaald door de identiteit van die levensbeschouwing
klassikaal bidden
Sluit alleen aan bij kinderen die binnen die levensbeschouwing
opgroeien.
De laag “identiteit” (zie schema) wordt niet door alle leerlingen en
leerkrachten gedeeld en herkend.
Vanuit individuele of persoonlijke levensbeschouwing
School heeft oog voor de gevoelens en opvattingen van
alle leerlingen en leerkrachten
vertrekpunt vanuit “intellect en ratio” en “emoties en
stemmingen”
Op deze manier worden ook leerlingen bereikt die een
andere levensbeschouwelijke identiteit hebben.
