Samenvatting aardrijkskunde systeem aarde de Geo h4

Samenvatting ak hoofdstuk 4 actieve aarde

4.1 Aardbevingen en vulkanen:

Ligging en topografie:
 Het Middellands zeegebied is de grootste binnenzee ter wereld.
- De zee heeft een aantal bekkens, zoals de Adriatische Zee en de Egeïsche Zee.
 Het omringende landschap is erg gevarieerd. Er is veel reliëf, er zijn olijf- en
sinaasappelbomen en kusten zijn vaak stijl.
- Er zijn weinig uitgestrekte stranden. Er zijn voornamelijk baaien, eilanden,
schiereilanden en kapen.

Op de grenzen van platen:
 Het gebied ligt op de grens van twee grote platen, de Euraziatische plaat en de
Afrikaanse plaat.
 Door deze plaatbewegingen zijn er kleinere platen ontstaan. Ze hebben elk hun eigen
bewegingsrichting → geologie in dit gebied is zeer complex.
 Door de botsing van de twee continentale platen zijn de Alpen en Pyreneeën
ontstaan.
- Door subductie in dit gebied zijn er op sommige plaatsen vulkanen.

Ontstaan van de alpiene bergen:
 Vroeger lag er tussen het Afrikaanse continent en Europa een zee. (Tethyzee)
- Op een mid-oceanische rug in deze zee vormde de magma een nieuwe oceaanbodem
→ de zee werd steeds breder (seafloor spreading)
- Op de nieuwe zeebodem werden langs de randen kalk en klei afgezet → door de druk
van de lagen werd dit verhard tot gesteenten.
 Vanaf het Krijt schoof Afrika weer naar het noorden → de Tehtyzee werd door de
convergente plaatbeweging steeds kleiner.
- De Afrikaanse plaat dook in het zuiden onder de Europese plaat → steeds meer
oceaanbodem verdween.
 In het noorden, bij de rand van het Europese continent, verdween door subductie
ook oceanische korst. → de Apulische plaat (kleine plaat tussen Afrika en Europa)
kwam steeds dichter bij de Europese plaat te liggen. → die kleinere plaat botste
tegen de Europese plaat → de gesteenten schoven honderden kilometers naar het
noorden en werden geplooid.
- Niet alleen basalt en de kalk- en kleilagen van de oceaanbodem schoven daarbij,
maar ook delen van de Apulische plaat en het Afrikaanse continent.
- Een deel van de Europese plaat schoof onder Afrika tot de oceaan was verdwenen →
de Alpen ontstonden.
 In dezelfde tijd verdween de zee tussen Spanje en Frankrijk. Hier botste de Iberische
plaat tegen de Euraziatische plaat → Pyreneeën gevormd. Deze bergen met de Alpe
en de Karpaten in Oost-EU worden het alpiene plooiingsgebied genoemd.

, Tektoniek in de Egeïsche Zee:
 Tussen Griekenland en Libië ligt een subductiezone. Afrika beweegt naar boven (1 cm
per jaar) en de Egeïsche plaat met 4 cm per jaar naar het zuiden. → de Afrikaanse
plaat duikt onder de Egeïsche plaat → de Egeïsche plaat krijgt meer ruimte en wordt
uitgerekt. → de plaat wordt dunner en komt steeds dieper te liggen (diepzeebekken
ontstaat)

Vulkanen:
 De vulkanen zijn te vinden rond de subductiezone en zijn dus meestal stratovulkanen.
 Bij de subductie van twee oceanische platen kunnen er eilanden in de vorm van
vulkaanbogen ontstaan.
 De Etna op Sicilië is bij subductie van de Afrikaanse plaat ontstaan. Hier zijn alle
breuken van de microplaten erg ingewikkeld → de aard van de uitbarstingen is over
het decennia veranderd.
- De Etna wordt minder explosief, maar de bevolking heeft door de regelmatige
uitbarstingen last van as.
 De Vesuvius heeft altijd zeer heftige uitbarstingen gehad. Het grote probleem is dat
Napels dicht bij de vulkaan ligt en veel inwoners heeft. Als er een uitbarsting zou
komen, zouden de gevolgen enorm zijn.

Aardbevingen:
 Het Arabische blok beweegt naar het noorden. → De Anatolische en de Egeïsche
plaat kunnen alleen nog maar naar het westen schuiven → Vooral Turkije komt klem
te zitten.
- De noordelijke transforme breuk loopt dicht langs de kust van de zwarte zee en heet
de Anatolische breuk.
- De zuidelijke breuk loopt zuidwestwaarts en verdwijnt aan de kust van Sicilië in zee.

Problemen bij natuurrampen:
 Natuurrampen zijn lastig te voorkomen. Bijvoorbeeld vulkaanuitbarstingen zijn lastig
te voorspellen.
- De vorm van de kegel van de Etna wordt in de gaten gehouden. Als deze
vervormingen, die kunnen leiden tot uitbarstingen, heeft, kan er
wordengeëvacueerd.
- De Vesuvius is moeilijker te voorspellen. Er moeten enorm veel mensen worden
geëvacueerd en dat is bijna onmogelijk.
- Aarbevingen zijn even lastig te voorspellen. Het is wel bekend welke gebieden
gevoelig zijn voor aardbevingen. Deze gebieden kunnen in de gaten worden
gehouden.


Maatregelen:
 Hazard management: alle maatregelen die worden genomen voor een natuurramp
(overheid maakt plannen en maatregelen om de gevolgen van ramp te beperken en
men probeert de natuurrampen te beheersen of te berekenen hoe groot de kans is
dat het gebied wordt getroffen door een ramp)