Samenvatting Basisboek Sociaal Werk

Kennismaken met sociaal werk
Om sociaal werk goed te kunnen begrijpen is het nodig om te kijken naar veranderingen in onze
samenleving en vooral in het sociaal beleid.


2.1 Van verzorgingsstaat naar activeringsstaat
Individueler, socialer en complexer
Het dagelijks leven wordt steeds complexer. Terwijl de twijfel aan waarheid en vooruitgang
toeneemt, nemen de vastigheden in ons bestaan af. In onze tijd moet je je sociaal gemakkelijk
kunnen aanpassen, moet je sociaal competent zijn, anders val je erbuiten.
Het aantal mensen dat beroep doet op geestelijke gezondheidszorg of jeugdzorg of Wajong stijgt in
Nederland jaarlijks met 10%.
We denken dat deze toename voor een aanzienlijk deel verklaard kan worden doordat het leven
gewoon een stuk ingewikkelder is en je sociaal handig moet zijn, en dat is niet iedereen.

Sociaal werk is mensen in hun eigen omgeving ondersteunen en mensen te leren beter met zichzelf
en die omgeving om te gaan.

De transformatie naar een activeringsstaat
De voor sociaal werk belangrijkste internationale en nationale beleidstrend is de omvorming van de
verzorgingsstaat in een activeringsstaat.
In de verzorgingsstaat was de belangrijkste insteek dat iedere burger beschermd was tegen een hele
reeks risico’s, zoals werkloosheid, ziekte, handicap en kwetsbare ouderdom. We bouwden nationale
systemen om de armoede en ongeletterdheid te bestrijden. We spreken wel over ‘de grote vijf
sociale systemen: onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting, arbeidsmarkt, en sociale zekerheid
waaronder zorg en welzijnsvoorzieningen.

De belangrijkste beleidstrends die de omslag van verzorgingsstaat naar activeringsstaat moeten
waarmaken:
1. Privatisering.
2. Versterking burgerschap en civil society
3. Van universeel naar contextueel
4. De-institutionalisering
5. Minder dingen door de staat laten regelen en meer door de gemeentes.

Sociaal werkers zijn e mensen die het sociale weefsel in de samenleving helpen versterken en die
inspringen as anderen het laten afweten of het niet meer aankunnen.
De bedoeling is dat sociaal werkers vooral aan de frontlinie, op wijk- en buurtniveau actief zijn.


2.2 Wat is sociaal werk?
De term ‘Social work’ duidt du op de internationale dimensie en op het familiebewustzijn van alle
beroepen in zorg en welzijn.

2.2.1 verschillende betekenissen van sociaal werk
We zien ‘sociaal werk’ op zijn minst in vier verschillende betekenissen voorkomen:
1. Sociaal werk staat voor alle beroepen en functies in de sector zorg en welzijn.
2. Sociaal werk staat voor een sector, in dit geval ‘zorg en welzijn’.

, 3. Sociaal werk staat voor een specifiek beroep. De sociaal werker beoordeelde wie in
aanmerking kwam voor bijstand en hielp mensen volwaardig aan de samenleving deel te
nemen.
4. Sociaal werk staat voor een kennisdomein. Sociaal werk als kennisdomein omvat allereerst
de theorie, methodiek en praktijk van de beroepsuitoefening in zorg en welzijn.
2.2.2 Definities van sociaal werk
Social work gaat om de volgende doelen:
 Het bevorderen van maatschappelijke veranderingen
 Het bevorderen van het probleemoplossende vermogen van mensen
 Mensen bevrijden uit vastgelopen patronen en uit onderdrukking

Social work gaat om de volgende kennis:
 Het benutten van theorieën over het menselijke gedrag
 Het benutten van theorieën over sociale systemen
 Met name waar de mens in directe relatie treedt met zijn directe omgeving

Social work is gebaseerd op de volgende fundamentele principes:
 Mensenrechten
 Sociale rechtvaardigheid

Sociale rechten gaan hoofdzakelijk over het recht op toegang tot onderwijs, arbeidsmarkt,
woningbouw gezondheidszorg, maatschappelijke dienstverlening en sociale zekerheid.
Om deze rechten ook te realiseren, is het zaak dat mensen de daarmee verbonden verplichtingen
nakomen.

2.2.3 De ethiek van sociaal werk
Het handelen van een sociaal werker is nooit waardevrij. Daarom zeggen we ook wel dat sociaal werk
een normatief beroep is: een beroep waarin je vanuit bepaalde waarden moet werken.

Ethiek van een social worker:
 Mensen helpen verantwoordelijk te zijn voor hun leven en samenleven
 Mensen helpen met het realiseren van hun sociale rechten, die rechten die toegang geven
tot onderwijs, sociale zekerheid, huisvesting, inkomen en hulp.
 Mensen helpen met rechten die beschermen tegen mishandeling, discriminatie en misbruik.
 Zelfbeschikkingsrecht van ieder mens.

Een weg vinden tussen verschillende personen of partijen
Vaak zit je als sociaal werker tussen mensen in die tegengestelde belangen hebben. Meestal zoek je
een oplossing die voor die verschillende mensen op zijn minst acceptabel is. Soms echter kies je
zonder meer partij, bijvoorbeeld bij mishandeling.
Je kiest dan voor de beschermende rol.

Een weg vinden tussen mens en systeem of samenleving
Conflicten bestaan ook tussen mensen en een wet, instelling, de hele wereld om hen heen.
Als sociaal werker zal je een weg moeten kiezen tussen conflicterende belangen.
Je kiest dan voor een intermediaire rol.

Ingrijpen of niet?
Een probleem dat de directe omgeving of jij zelf vindt dat er ingegrepen moet worden. Bijvoorbeeld
als iemand heel depressief is. Behalve een ethisch probleem kan dit ook een professioneel probleem
worden.