Samenvatting Orthopedagogiek
H1, §3.4, H7, H8, H9, H10, H11, H12
1
, ALS OPVOEDEN NIET VANZELF GAAT
Inhoudsopgave
1. Hoofdstuk 1: Wat is orthopedagogiek? ..................................................................................... 5
1.1 Als opvoeden niet vanzelf gaat ................................................................................................................ 5
1.2 Opvoeden .................................................................................................................................................... 5
1.3 Pedagogiek ................................................................................................................................................. 6
1.4 Orthopedagogiek ....................................................................................................................................... 7
1.4.1 Het object van de orthopedagogiek als wetenschap ...................................................................... 8
1.4.2 Het object van de orthopedagogiek in de praktijk ...................................................................... 10
3. Hoofdstuk 3: De orthopedagogiek als wetenschap .................................................................. 14
3.4 De orthopedagogische theorie van Kok .............................................................................................. 14
3.4.1 De orthopedagogische vraagstelling ............................................................................................. 14
3.4.2 Het opvoedingsproces .................................................................................................................... 15
..................................................................................................................................................................... 16
3.4.3 Ontwikkelingsaspecten................................................................................................................... 16
3.4.4 Opvoedingsaspecten ....................................................................................................................... 20
3.4.5 Strategieën ....................................................................................................................................... 20
3.4.6 Orthopedagogiek en opvoedkundig handelen ............................................................................. 22
7. Hoofdstuk 7: Het analyseren van een problematische opvoedingssituatie ...................... 23
7.1 Typering van een problematische ontwikkeling ............................................................................ 23
7.2 Theoretisch kader ................................................................................................................................... 26
7.2.1 Ontwikkelingsopgaven en opvoedingsopgaven ........................................................................... 26
7.2.2 Het sociaalecologisch model en transactioneel model ............................................................... 27
7.2.3 Risicofactoren en beschermende factoren ................................................................................... 28
7.3 Integratie van modellen en classificatiesystemen ............................................................................. 32
8. Hoofdstuk 8: Gezinsproblemen ..................................................................................................... 33
8.1 Het gezin ................................................................................................................................................... 33
8.1.1 Systeemtheorie ................................................................................................................................. 33
8.1.2 Het gezin als systeem ...................................................................................................................... 34
8.1.3 De opvoedingstaak van het gezin .................................................................................................. 35
8.2 Ouderschap .............................................................................................................................................. 36
8.2.1 Illusies ............................................................................................................................................... 37
8.2.2 Pedagogisch besef ........................................................................................................................... 37
8.2.3 Ouderschap bij kinderen met een beperking of stoornis ........................................................... 38
8.2.4 Samenwerken met en begeleiden van ouders ............................................................................. 39
8.3 Gezinsproblemen .................................................................................................................................... 39
8.3.1 Kindermishandeling........................................................................................................................ 39
8.3.2 Kinderen van ouders met psychiatrische problemen ................................................................. 45
9. Hoofdstuk 9: Problemen in de baby-peutertijd ........................................................................ 47
9.1 Ontwikkelingsopgaven ........................................................................................................................... 47
9.2 Opvoedingsopgaven ............................................................................................................................... 48
9.3 Problemen bij de ontwikkeling en opvoeding .................................................................................... 48
9.4 Problemen op gebied van hechting ...................................................................................................... 49
9.5 Problemen met de voeding en het slapen in de vroege kinderjaren ............................................... 52
2
, ALS OPVOEDEN NIET VANZELF GAAT
9.5.1 Slaapproblemen en slaapstoornissen ............................................................................................ 53
9.5.2 Voedings-en eetstoornissen ........................................................................................................... 54
9.6 Autismespectrumstoornis ..................................................................................................................... 55
10. Hoofdstuk 10: Problemen in de peuter-kleutertijd ............................................................... 60
10.1 Onwikkelingsopgaven .......................................................................................................................... 60
10.2 Opvoedingsopgaven ............................................................................................................................. 60
10.3 Problemen bij de ontwikkeling en opvoeding .................................................................................. 60
10.4 Angst en angststoornissen .................................................................................................................. 60
10.4.1 Separatieangststoornis.................................................................................................................. 62
10.4.2 Specifieke fobieën ......................................................................................................................... 62
10.4.3 Posttraumatische stressstoornis ................................................................................................. 63
10.5 Ontwikkelingsbeperkingen ................................................................................................................. 63
10.5.1 Verstandelijke beperking .............................................................................................................. 64
10.5.2 Lichte verstandelijke beperking. ................................................................................................. 65
10.5.3 Matige, ernstige en diepe verstandelijke beperking ................................................................. 70
10.5.4 Ernstige meervoudige beperking ................................................................................................ 71
10.6 Chronisch zieke kinderen ..................................................................................................................... 72
10.7 Problemen in de spraak-taalontwikkeling ....................................................................................... 72
11. Hoofdstuk 11: Problemen bij basisschoolkinderen ................................................................ 76
11.1 Ontwikkelingsopgaven ......................................................................................................................... 76
11.2 Opvoedingsopgaven.............................................................................................................................. 76
11.3 Problemen bij de ontwikkeling en opvoeding ............................................................................ 76
11.4 Problemen bij het ontwikkelen van schoolse vaardigheden ........................................................... 76
11.5 Specifieke leerstoornis .......................................................................................................................... 77
11.5.1 Dyslexie ............................................................................................................................................ 77
11.5.2 Dyscalculie ...................................................................................................................................... 77
11.6 Problemen op het gebied van angst.................................................................................................... 77
11.6.1 Schoolweigering .............................................................................................................................. 77
11.6.2 Faalangst ......................................................................................................................................... 78
11.6.3 Sociale angst ................................................................................................................................... 78
11.6.4 Sociale angststoornis ..................................................................................................................... 78
11.6.5 Vasthouden aan rituelen ............................................................................................................... 78
11.6.6 Obsessief-compulsieve stoornis (OCS) ....................................................................................... 79
11.7 Externaliserende gedragsproblemen ................................................................................................. 79
11.7.1 Ruzies ............................................................................................................................................... 79
11.7.2 Het drukke kind ............................................................................................................................. 79
11.7.3 De aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) ........................................................ 79
11.7.4 Gedragsstoornissen........................................................................................................................ 81
12. Hoofdstuk 12: Problemen in de adolescentie........................................................................... 85
12.1 Puberteit en adolescentie ...................................................................................................................... 85
12.2 Ontwikkelingsopgaven ........................................................................................................................ 85
12.3 Opvoedingsopgaven ............................................................................................................................. 86
12.4 Problemen bij de ontwikkeling en opvoeding ................................................................................... 86
12.5 Persoonlijkheidsproblemen ................................................................................................................. 87
3
, ALS OPVOEDEN NIET VANZELF GAAT
12.5.1 Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) ................................................................................ 87
12.6 Stemmingsproblemen/ stemmingsstoornissen ................................................................................ 88
12.6.1 Unipolaire stoornissen .................................................................................................................. 88
12.6.2 Bipolaire stoornis .......................................................................................................................... 90
12.7 Middelenmisbruik ................................................................................................................................. 90
12.8 Eetproblemen ........................................................................................................................................ 91
12.9 Suïcidaal gedrag en suïcide ................................................................................................................. 93
4