Omschrijving vakgebied Houdt zich bezig met gedrag dat afwijkt van de norm
Welke verschillende aspecten kunnen worden 1) Persoonlijk lijden
weergegeven bij beoordeling van pathologisch of 2) (dis)functionaliteit van gedrag
abnormaal gedrag? (1.2) 3) Irrationeel en onbegrijpelijk gedrag
4) Onvoorspelbaarheid en controleverlies
5) Opvallend en onconventioneel gedrag
6) Gedrag dat een ongemakkelijk gevoel bij een ander teweeg
brengt
7) Het overtreden van morele normen
Wat is de APA definitie van mentale stoornissen? Psychische stoornissen gaan gewoonlijk gepaard met significante
lijdensdruk of beperkingen in het functioneren op sociaal of beroepsmatig
gebied of bij andere belangrijke bezigheden
Hoe ziet het statistisch model eruit? Pag. 24
Welke bezwaren zijn er tegen dit model? Onduidelijk waar de grens tussen normaal en abnormaal getrokken moet
worden
Model specificeert niet hoe ongewoon gedrag moet zijn om abnormaal
genoemd te worden
Geen onderscheid tussen statische afwijkingen al dan niet veroorzaakt
door pathologie
Hoe ziet het medische model eruit? Abnormaliteit/ziekte -> Diagnose door therapeut -> Therapie gekozen en
uitgevoerd door therapeut -> Genezing patiënt
Veroorzaakt door onderliggende mechanismes met een somatogene of
psychogene oorsprong
Er wordt gesproken van ziekte en therapie
Welke bezwaren zijn er tegen dit model? 1) Werkt stigmatisering in de hand
2) Patiënt heeft een passieve en afhankelijke rol
3) Er is niet altijd een eenduidig onderliggend mechanisme
aangetoond, waardoor er niet gesproken kan worden van ‘ziekte’
Hoe ziet het leer- of onderwijsmodel eruit? Persoonlijk probleem -> bepaling leerdoel in overleg leraar/leerling ->
Uitvoering onderwijsprogramma, leerling is actief deelnemer ->
vermindering persoonlijk probleem
Er wordt gesproken van persoonlijke problemen, (vaardigheids)tekorten,
onderwijsprogramma’s en leraar/leerling
Wat zijn de verschillen met het medische model? ‘Patient” is leerling en is actief deelnemer – meer eigen
verantwoordelijkheid
Kans op stigmatisering is kleiner
Wanneer spreek je volgens het onderwijsmodel Wanneer de eigen verantwoordelijkheid voor het nemen van beslissingen
van ziekte? niet meer aanwezig is demarcatie-/afgrenzingscriterium
Wanneer wordt volgens het medische model Wanneer er sprake is van een organische oorzaak
gesproken van (geestes)ziekte?
Klinische Psychologie deel 1
Hoofdstuk 1: Over klinische psychologie en “abnormaal” gedrag
Basisdisciplines Toepassingsgerichte disciplines
Functieleer Klinische en gezondheidspsychologie
Ontwikkelingspsychologie Arbeids- en organisatiepsychologie
Sociale psychologie Onderwijspsychologie
Persoonlijkheidspsychologie
Methodenleer
1
,Hoofdstuk 2: neurobiologische benaderingen van psychopathologie
Hoe wordt pathologisch gedrag verklaard? We zijn gepredispositioneerd met bepaalde gevoeligheden en lopen het
risico om pathologie te ontwikkelen, maar alleen onder stresserende
omstandigheden (nature-nurture)
Wat is reductionisme? Het terugbrengen van ons begrip van een bepaald fenomeen tot een
specifiek type van verklaringen
De samenhang tussen psychische processen en Internaliserende stoornissen: wordt gekenmerkt door emotionele
neurobiologische functies speelt een instabiliteit en een verstoord affect en is met name een probleem voor
onderliggende rol bij internaliserende en de persoon zelf.
externaliserende stoornissen. Wat zijn dit? Externaliserende stoornissen: wordt vooral gekenmerkt door
gedragsproblemen, veroorzaakt door ondercontrole en is vooral storend
voor de omgeving
Overactiviteit van het autonome zenuwstelsel vs onderactiviteit
Bij genetisch onderzoek wordt gebruik gemaakt 1) Familiestudies
van een drietal bronnen. Welke zijn dit? 2) Tweelingstudies- de mate waarin eenzelfde eigenschap bij twee
familieleden voorkomt, noemen we de concordantie, die wordt
uitgedrukt in de concordantieëfficiënt
3) Adoptiestudies
Wanneer suggereert concordantie al dan niet van Als deze bij een-eiige tweelingen duidelijk hoger is, dan bij twee-eiige
een genetische invloed? tweelingen, suggereert dit genetische invloed. Ligt de concordantie bij
beide type tweelingen in dezelfde orde van grootte, dan pleit dit TEGEN
genetische invloed
Er bestaat geen overkoepelende theorie over de Psychopathologie is het gevolg van interactie tussen een predispositie,
neurobiologische determinanten van genetisch bepaalde overgevoeligheid en een stressverhogende
stoornissen. Welke opvatting domineert omgeving.
momenteel?
Wat zegt het Diathese-stress model? Vatbare personen hebben meer kan op e ontwikkeling van een
NEGATIEVE uitkomst, wanneer ze opgroeien in een NEGATIEVE omgeving
Wat zegt de Differential Susceptability Theory Vatbare personen worden meer beinvloed door zowel een POSITIEVE als
een NEGATIEVE omgeving
Bij welke vormen van pathologie speelt Depressieve, bipolaire, angst stoornissen zijn voorbeelden waarbij
erfelijkheid een rol? interactie tussen genen en omgeving aanwezig is. De genen wekken niet
een specifieke stoornis op, maar brengen een algemene neurotische
aanleg aan in het individu die tot uiting kan komen in een specifieke
stoornis
Waaruit bestaat het limbisch systeem oa? Amygdale, hippocampus en hypothalamus
Wat is de functie van het limbisch systeem en Het limbisch systeem speet een belangrijke rol bij onze emoties, bij onze
hoe is deze betrokken bij psychopathologie? basale motivaties en bij de emotionele lading van herinneringen. Het is
een soort bemiddelaar tussen de cortex en de hersenstam.
Overactiviteit kan gevoelig maken voor angst en depressie, terwijl
onderactiviteit juist ongevoelig kan maken voor angst en straf, waardoor
probleemgedrag kan ontstaan (agressie)
Waar is de prefrontale cortex bij betrokken? Hogere cognitieve functies, zoals abstractie, aandacht en verbaal
geheugen, maar vooral ook regulering van emoties en planning van
doelgericht gedrag.
Hoe is de prefrontrale cortex betrokken bij Door beschadiging kan er sprake zijn van gedesintegreerd, onaangepast
psychopathologie? gedrag en slechte regulatie van emoties. Bij depressie wordt er verlaagde
activiteit gezien, of zelfs een afname van volume in specifieke delen
Wat is het pseudopsychopatisch syndroom? Door een laesie in de prefrontale cortex kan het vermogen tot
zelfevaluatie en -correctie zijn aangetast
Problemen in de emotieregulatie kunnen worden Externaliserend: gebrek aan controle van emoties, wat kan leiden tot
opgedeeld in internaliserende en delinquentie, agressie en hyperactiviteit
externaliserende stoornissen. Met welke vormen Internaliserend: overcontrole van emoties, wat kan leiden tot angst,
van psychopathologie hangt dit samen? depressiviteit en psychosomatische klachten
2
, Er zijn 5 emotieregulatie strategieën. Welke zijn Veranderen van stimulusinput door:
dit? -selectie van de situatie (situatie vermijden)
- modificatie van de situatie (omgeving aanpassen)
Veranderen van de aandacht die je aan een stimulus geeft
Herwaardering van de betekenis van een stimulus (cognitieve
herwaardering/reappraisal)
Veranderen van de emotionele gedragsuiting door onderdrukken
Wat is homotypische en heterotypische Homotypisch: internaliserende stoornis voorspelt het voortbestaan van
continuïteit? dezelfde stoornis
Heterotypisch: bepaalde stoornis voorspelt een andere stoornis
Hoe komt het dat herwaardering van een emotie Mensen met antisociale externaliserende gedragsproblemen hebben de
opwekkende situatie vooral moeilijk is bij neiging om situaties als vijandig of negatief te interpreteren, waardoor zij
externaliserend gedrag? met agressie reageren op de situatie. Deze interpretatie lijkt een geheel
onbewust mechanisme te zijn dat wordt aangestuurd door de amygdala.
De techniek om situaties te kunnen herbeoordelen doet een beroep op
de prefrontale cortex, die nu juist onderactief is.
Early starters/ life course persistent type Gedragsstoornissen ontstaan voor het 10e jaar (slechtere prognose).
Biologische factoren spelen een grotere rol
Late onset / adolescent-limited type Gedragsstoornissen ontstaan op latere leeftijd. (betere prognose)
3
Welke verschillende aspecten kunnen worden 1) Persoonlijk lijden
weergegeven bij beoordeling van pathologisch of 2) (dis)functionaliteit van gedrag
abnormaal gedrag? (1.2) 3) Irrationeel en onbegrijpelijk gedrag
4) Onvoorspelbaarheid en controleverlies
5) Opvallend en onconventioneel gedrag
6) Gedrag dat een ongemakkelijk gevoel bij een ander teweeg
brengt
7) Het overtreden van morele normen
Wat is de APA definitie van mentale stoornissen? Psychische stoornissen gaan gewoonlijk gepaard met significante
lijdensdruk of beperkingen in het functioneren op sociaal of beroepsmatig
gebied of bij andere belangrijke bezigheden
Hoe ziet het statistisch model eruit? Pag. 24
Welke bezwaren zijn er tegen dit model? Onduidelijk waar de grens tussen normaal en abnormaal getrokken moet
worden
Model specificeert niet hoe ongewoon gedrag moet zijn om abnormaal
genoemd te worden
Geen onderscheid tussen statische afwijkingen al dan niet veroorzaakt
door pathologie
Hoe ziet het medische model eruit? Abnormaliteit/ziekte -> Diagnose door therapeut -> Therapie gekozen en
uitgevoerd door therapeut -> Genezing patiënt
Veroorzaakt door onderliggende mechanismes met een somatogene of
psychogene oorsprong
Er wordt gesproken van ziekte en therapie
Welke bezwaren zijn er tegen dit model? 1) Werkt stigmatisering in de hand
2) Patiënt heeft een passieve en afhankelijke rol
3) Er is niet altijd een eenduidig onderliggend mechanisme
aangetoond, waardoor er niet gesproken kan worden van ‘ziekte’
Hoe ziet het leer- of onderwijsmodel eruit? Persoonlijk probleem -> bepaling leerdoel in overleg leraar/leerling ->
Uitvoering onderwijsprogramma, leerling is actief deelnemer ->
vermindering persoonlijk probleem
Er wordt gesproken van persoonlijke problemen, (vaardigheids)tekorten,
onderwijsprogramma’s en leraar/leerling
Wat zijn de verschillen met het medische model? ‘Patient” is leerling en is actief deelnemer – meer eigen
verantwoordelijkheid
Kans op stigmatisering is kleiner
Wanneer spreek je volgens het onderwijsmodel Wanneer de eigen verantwoordelijkheid voor het nemen van beslissingen
van ziekte? niet meer aanwezig is demarcatie-/afgrenzingscriterium
Wanneer wordt volgens het medische model Wanneer er sprake is van een organische oorzaak
gesproken van (geestes)ziekte?
Klinische Psychologie deel 1
Hoofdstuk 1: Over klinische psychologie en “abnormaal” gedrag
Basisdisciplines Toepassingsgerichte disciplines
Functieleer Klinische en gezondheidspsychologie
Ontwikkelingspsychologie Arbeids- en organisatiepsychologie
Sociale psychologie Onderwijspsychologie
Persoonlijkheidspsychologie
Methodenleer
1
,Hoofdstuk 2: neurobiologische benaderingen van psychopathologie
Hoe wordt pathologisch gedrag verklaard? We zijn gepredispositioneerd met bepaalde gevoeligheden en lopen het
risico om pathologie te ontwikkelen, maar alleen onder stresserende
omstandigheden (nature-nurture)
Wat is reductionisme? Het terugbrengen van ons begrip van een bepaald fenomeen tot een
specifiek type van verklaringen
De samenhang tussen psychische processen en Internaliserende stoornissen: wordt gekenmerkt door emotionele
neurobiologische functies speelt een instabiliteit en een verstoord affect en is met name een probleem voor
onderliggende rol bij internaliserende en de persoon zelf.
externaliserende stoornissen. Wat zijn dit? Externaliserende stoornissen: wordt vooral gekenmerkt door
gedragsproblemen, veroorzaakt door ondercontrole en is vooral storend
voor de omgeving
Overactiviteit van het autonome zenuwstelsel vs onderactiviteit
Bij genetisch onderzoek wordt gebruik gemaakt 1) Familiestudies
van een drietal bronnen. Welke zijn dit? 2) Tweelingstudies- de mate waarin eenzelfde eigenschap bij twee
familieleden voorkomt, noemen we de concordantie, die wordt
uitgedrukt in de concordantieëfficiënt
3) Adoptiestudies
Wanneer suggereert concordantie al dan niet van Als deze bij een-eiige tweelingen duidelijk hoger is, dan bij twee-eiige
een genetische invloed? tweelingen, suggereert dit genetische invloed. Ligt de concordantie bij
beide type tweelingen in dezelfde orde van grootte, dan pleit dit TEGEN
genetische invloed
Er bestaat geen overkoepelende theorie over de Psychopathologie is het gevolg van interactie tussen een predispositie,
neurobiologische determinanten van genetisch bepaalde overgevoeligheid en een stressverhogende
stoornissen. Welke opvatting domineert omgeving.
momenteel?
Wat zegt het Diathese-stress model? Vatbare personen hebben meer kan op e ontwikkeling van een
NEGATIEVE uitkomst, wanneer ze opgroeien in een NEGATIEVE omgeving
Wat zegt de Differential Susceptability Theory Vatbare personen worden meer beinvloed door zowel een POSITIEVE als
een NEGATIEVE omgeving
Bij welke vormen van pathologie speelt Depressieve, bipolaire, angst stoornissen zijn voorbeelden waarbij
erfelijkheid een rol? interactie tussen genen en omgeving aanwezig is. De genen wekken niet
een specifieke stoornis op, maar brengen een algemene neurotische
aanleg aan in het individu die tot uiting kan komen in een specifieke
stoornis
Waaruit bestaat het limbisch systeem oa? Amygdale, hippocampus en hypothalamus
Wat is de functie van het limbisch systeem en Het limbisch systeem speet een belangrijke rol bij onze emoties, bij onze
hoe is deze betrokken bij psychopathologie? basale motivaties en bij de emotionele lading van herinneringen. Het is
een soort bemiddelaar tussen de cortex en de hersenstam.
Overactiviteit kan gevoelig maken voor angst en depressie, terwijl
onderactiviteit juist ongevoelig kan maken voor angst en straf, waardoor
probleemgedrag kan ontstaan (agressie)
Waar is de prefrontale cortex bij betrokken? Hogere cognitieve functies, zoals abstractie, aandacht en verbaal
geheugen, maar vooral ook regulering van emoties en planning van
doelgericht gedrag.
Hoe is de prefrontrale cortex betrokken bij Door beschadiging kan er sprake zijn van gedesintegreerd, onaangepast
psychopathologie? gedrag en slechte regulatie van emoties. Bij depressie wordt er verlaagde
activiteit gezien, of zelfs een afname van volume in specifieke delen
Wat is het pseudopsychopatisch syndroom? Door een laesie in de prefrontale cortex kan het vermogen tot
zelfevaluatie en -correctie zijn aangetast
Problemen in de emotieregulatie kunnen worden Externaliserend: gebrek aan controle van emoties, wat kan leiden tot
opgedeeld in internaliserende en delinquentie, agressie en hyperactiviteit
externaliserende stoornissen. Met welke vormen Internaliserend: overcontrole van emoties, wat kan leiden tot angst,
van psychopathologie hangt dit samen? depressiviteit en psychosomatische klachten
2
, Er zijn 5 emotieregulatie strategieën. Welke zijn Veranderen van stimulusinput door:
dit? -selectie van de situatie (situatie vermijden)
- modificatie van de situatie (omgeving aanpassen)
Veranderen van de aandacht die je aan een stimulus geeft
Herwaardering van de betekenis van een stimulus (cognitieve
herwaardering/reappraisal)
Veranderen van de emotionele gedragsuiting door onderdrukken
Wat is homotypische en heterotypische Homotypisch: internaliserende stoornis voorspelt het voortbestaan van
continuïteit? dezelfde stoornis
Heterotypisch: bepaalde stoornis voorspelt een andere stoornis
Hoe komt het dat herwaardering van een emotie Mensen met antisociale externaliserende gedragsproblemen hebben de
opwekkende situatie vooral moeilijk is bij neiging om situaties als vijandig of negatief te interpreteren, waardoor zij
externaliserend gedrag? met agressie reageren op de situatie. Deze interpretatie lijkt een geheel
onbewust mechanisme te zijn dat wordt aangestuurd door de amygdala.
De techniek om situaties te kunnen herbeoordelen doet een beroep op
de prefrontale cortex, die nu juist onderactief is.
Early starters/ life course persistent type Gedragsstoornissen ontstaan voor het 10e jaar (slechtere prognose).
Biologische factoren spelen een grotere rol
Late onset / adolescent-limited type Gedragsstoornissen ontstaan op latere leeftijd. (betere prognose)
3
