Geschiedenis samenvatting tijdvak 3 en toetsvragen

Samenvatting geschiedenis SO H.3
Paragraaf 2


 Eerste wereldoorlog > 1914 - 1918
 Vijf oorzaken van de eerste wereldoorlog:
 Nationalisme (in West-Europa en op de Balkan)
 Militarisme en wapenwedloop
 Economische concurrentie
 Modern-imperialisme
 Bondgenootschappen
 De Franse nederlaag tijdens de Frans-Duitse oorlog & de vorming van één keizerrijk
zorgde voor een grote stimulans van het nationalisme in Duitsland. Tegelijkertijd
hadden de Fransen juist erge wraakgevoelens, deze revanchegedachte was een
belangrijk aspect van het Franse nationalisme.
 Tijdens deze onrust keek Groot-Brittannië met enige onrust naar het vaste land,
maar hield zich erbuiten. Groot-Brittannië was trots op haar sterke vloot en haar
reusachtige ‘colonial empire’ met koloniën in Amerika en Azië. Voor het Engelse
nationalisme was één zaak echt belangrijk: de macht op zee houden zouden de
Britten niet aan een ander land afstaan.
Aspecten nationalisme:

Duitsland De overwinning op Frankrijk & de vorming van
één keizerrijk
Frankrijk De revanchegedachte op de nederlaag in de
oorlog tegen Duitsland (1870-1871)
Engeland De macht op zee
Redenen voor het imperialisme(koloniën):

 Politieke reden = macht en aanzien
 Economische reden = grondstoffen en afzetmarkten voor de industrie
 Culturele reden = geloof en cultuur van europa verspreiden



 Het Ottomaanse Rijk kon de nationalistische roep om onafhankelijkheid steeds
moeilijker tegenhouden > landen als: Griekenland, Servië en Roemenië wisten
onafhankelijk te worden > Ottomaanse Rijk steeds zwakker.
 In Oostenrijk-Hongarije heerste een dubbelmonarchie doordat de keizer van
Oostenrijk ook de koning van Hongarije werd > deze dubbelmonarchie werd ook wel
‘de Donaumonarchie’ genoemd.
 Frans Jozef I > keizer/koning Oostenrijk-Hongarije
 1908 > Bosnië werd aan Oostenrijk-Hongarije toegevoegd (maar veel inwoners uit
Bosnië wilde bij buurland Servië horen)

,  Oostenrijk-Hongarije groeide uit tot een veelvolkerenstaat met verschillende volken
die elk hun eigen cultuur, taal, godsdienst en geschiedenis hadden.
 Rusland vertrouwde de groei van Oostenrijk-Hongarije niet > Rusland probeert haar
eigen invloed in de Balkan te versterken door de roep van de Slavische volken te
ondersteunen > botsingen tussen nationalistische gevoelens leiden tot een aantal
Balkanoorlogen (beperken zich tot Zuidoost-Europa).


 Een krachtig leger onderstreepte de nationale trots van een land. Het was een eer
om als soldaat je land te dienen en belangrijke ideeën van het militarisme zoals
gehoorzaamheid en kracht werden verheerlijkt.
 Legerofficieren stonden in hoog aanzien.
 De militaire concurrentie kreeg zijn karakter van een wedloop doordat Frankrijk,
Groot-Brittannië en Duitsland steeds meer en krachtigere wapens produceerden om
elkaar af te troeven. (De technologische mogelijkheden door de Industriële Revolutie
werden in deze wapenwedloop ten volle benut.
 Duitsland ging met Groot-Brittannië concurreren op zee > In 1898 nam de Rijksdag
een Vlootwet om de oorlogsschepen uit te breiden en te moderniseren > Britten
vinden dit niet leuk en bouwde snel een slagschip met grote kanonnen.
 Een sterke industrie droeg bij aan de welvaart en eer van een land. Daarnaast wilden
de landen laten zien dat de landen voorop liepen in techniek en uitvindingen. > in
deze concurrentie ging het nationalisme en wapenwedloop samen op.
 1887 > De Britse regering probeerde met een wet de eigen bevolking bewust te
maken dat de Britse bevolking geen producten uit Duitsland moesten kopen. (zou
economische schade toebrengen) > had eerst succes, maar werkte uiteindelijk
averechts > de Duitse producten bleken zo goed dat veel mensen, ook in Engeland,
vooral spullen uit Duitsland wilden.


 1850 > Frankrijk en Groot-Brittannië kregen een steeds grotere interesse in het
continent Afrika als kolonie. Voor de industrialisatie van hun landen konden Groot-
Brittannië en Frankrijk de grondstoffen uit dit werelddeel als katoen en rubber goed
gebruiken. Daarnaast konden ze hun gemaakte producten ook in die gebieden
verkopen (dus grotere afzetmarkt > meer geld). Daarnaast groeide het aanzien ook
doordat je een nieuwe kolonie had. Het modern imperialisme ging hierbij hand in
hand met het nationalisme.
 Wilhelm II > keizer Duitsland.
 De nieuwe keizer van Duitsland wilde van Duitsland een echte ‘weltpolitik’ maken.
Duitsland zal een belangrijke rol op het wereldtoneel gaan spelen. Dit stimuleerde
het al heersende nationalisme, militairisme en moderne imperialisme nog meer.
 Conferentie van Berlijn (1884 – 1885) > Om conflicten en oorlogen tussen de
Europese landen om de verovering van Afrika te voorkomen, werd besloten op de
Conferentie van Berlijn om Afrika te verdelen.