Rechtswetenschappen uiteenzetting van de studiestof
1: 3 sterke rechtsposities
§1.1 Rechtspositivisme
Definitie: Recht is een verzameling van regels die formeel geldige wijze tot stand gekomen is.
Belangrijkste rechtsbron is derhalve: geschreven recht.
De positieve rechtsregels worden onderverdeeld in 2 categorieën:
- Primaire rechtsregels: veelal geboden en verboden
- Secundaire rechtsregels: hebben een aanvullende en processuele rol m.b.t. de primaire
rechtsregels
Voordelen:
- Het is duidelijk
- Biedt rechtszekerheid
- Erkend de democratie en is democratisch tot stand gekomen.
o Doordat de formele wetgever democratisch gekozen is en alleen zijn wetten zijn
geldend.
Nadelen:
- Onvolledige definitie van het recht
o Slecht recht (moreel gezien) is ook recht
- (Adagium: dura lex sed lex: het is een harde wet maar eenmaal de wet)
- Te beperkte definitie recht(-vaardiging).
§1.2 Natuurrecht
Definitie: recht is gelijk aan rechtvaardigheid
Het positieve recht onvolledige gerealiseerd rechtvaardigheid
(Adagium: Leg injusta non est lex: een onrechtvaardige wet is geen wet)
Volgens natuurrechtdenkers bestaat het recht uit twee delen:
- Het positieve recht
- Het natuurrecht (een hoger recht)
Voordelen:
- Het kijkt kritisch naar de wet en of dit rechtvaardig is
- Brede visie op het recht en dus breder bereik in de maatschappij
- Democratisch van aard
o Door rechtvaardigheid als beginsel te pakken
Nadelen:
- Wat is een hoger recht (niet objectiveerbaar)
- Geen rechtszekerheid door terugwerkende kracht
1
,§1.3 Interactionisme
De sociale praktijk staat centraal. Het recht wordt ontwikkeld in de maatschappij.
Interactionisten leiden het recht af van hoe mensen in bepaalde situaties omgaan met het al
bestaand:
- Positieve recht
- Rechtsbeginselen en
- Gewoontes
Voordeel:
- Flexibel op de concrete situatie toepasbaar
- Het recht is altijd rechtvaardig
- Democratisch:
o Het recht ontstaat in de maatschappij dus iedereen binnen de maatschappij schept
het recht
Nadelen:
- Vaag en geen vaste inhoud
o Biedt dus geen rechtszekerheid
§1.4 Samenvatting
Interesse Wanneer geldig? Rechtsbronnen
Rechtspositivisme Duidelijkheid Alleen als het is - Geldende
scheppen over wat gepositiveerd door een rechtsregels
het recht is, wetgever, door middel van
rechtszekerheid de juiste formele
procedure (inhoud
rechtsregel is triviaal)
Natuurrecht Inhoudelijk Alleen als het geldende - Geldende
kwalitatief en recht getoetst is aan het rechtsregels
rechtvaardig recht Natuurrecht en dus - Ongeschreven
vinden rechtvaardig rechtsbeginselen
- Gewoontes
Interactionisme De vorming van Als het gevormd is in Geldende rechtsregels,
het recht concrete situaties door de ongeschreven
afhangend van de normen en waarden van rechtsbeginselen en
omstandigheden rechtsgenoten gewoontes zijn slechts
en de richtlijnen dien ingevuld
maatschappelijke moeten woorden door
normen en wat in het
waarden maatschappelijk verkeer
tamelijk is.
2
, 2: Rechtsbegrippen
Positief recht: Alle op een bepaald tijdstip en locatie geldende rechtsregels.
Objectief Recht: alle rechtsregels die een object van kennis zijn.
Subjectief recht: dit zijn rechten die toekomen aan een rechtssubject, 3 categorieën:
- Publiekrechtelijke subjectieve rechten
- Privaatrechtelijke subjectieve rechten
- Persoonlijkheidsrechten
Rechtssubject: drager van rechten en plichten, is een natuurlijk- of rechtspersoon
Natuurlijk persoon: Een mens van vlees en bloed
Rechtspersoon: geen natuurlijk persoon, maar wel een rechtssubject:
- Publiekrechtelijke rechtspersonen
- Privaatrechtelijke rechtspersonen
Rechtssubject
Natuurlijk
Rechtspersoon
persoon
Publiekrechtelijke
Privaatrechtelijke
De kenmerken van de taal van het recht:
- De betekenis van een rechtsbegrip staat in rechtsbronnen
- De rechtstaal is systematisch ingericht
- Betekenis van begrippen verschilt per rechtsgebied
- Juridisch begrip verschilt vaak van hetzelfde begrip in de omgangstaal
3
1: 3 sterke rechtsposities
§1.1 Rechtspositivisme
Definitie: Recht is een verzameling van regels die formeel geldige wijze tot stand gekomen is.
Belangrijkste rechtsbron is derhalve: geschreven recht.
De positieve rechtsregels worden onderverdeeld in 2 categorieën:
- Primaire rechtsregels: veelal geboden en verboden
- Secundaire rechtsregels: hebben een aanvullende en processuele rol m.b.t. de primaire
rechtsregels
Voordelen:
- Het is duidelijk
- Biedt rechtszekerheid
- Erkend de democratie en is democratisch tot stand gekomen.
o Doordat de formele wetgever democratisch gekozen is en alleen zijn wetten zijn
geldend.
Nadelen:
- Onvolledige definitie van het recht
o Slecht recht (moreel gezien) is ook recht
- (Adagium: dura lex sed lex: het is een harde wet maar eenmaal de wet)
- Te beperkte definitie recht(-vaardiging).
§1.2 Natuurrecht
Definitie: recht is gelijk aan rechtvaardigheid
Het positieve recht onvolledige gerealiseerd rechtvaardigheid
(Adagium: Leg injusta non est lex: een onrechtvaardige wet is geen wet)
Volgens natuurrechtdenkers bestaat het recht uit twee delen:
- Het positieve recht
- Het natuurrecht (een hoger recht)
Voordelen:
- Het kijkt kritisch naar de wet en of dit rechtvaardig is
- Brede visie op het recht en dus breder bereik in de maatschappij
- Democratisch van aard
o Door rechtvaardigheid als beginsel te pakken
Nadelen:
- Wat is een hoger recht (niet objectiveerbaar)
- Geen rechtszekerheid door terugwerkende kracht
1
,§1.3 Interactionisme
De sociale praktijk staat centraal. Het recht wordt ontwikkeld in de maatschappij.
Interactionisten leiden het recht af van hoe mensen in bepaalde situaties omgaan met het al
bestaand:
- Positieve recht
- Rechtsbeginselen en
- Gewoontes
Voordeel:
- Flexibel op de concrete situatie toepasbaar
- Het recht is altijd rechtvaardig
- Democratisch:
o Het recht ontstaat in de maatschappij dus iedereen binnen de maatschappij schept
het recht
Nadelen:
- Vaag en geen vaste inhoud
o Biedt dus geen rechtszekerheid
§1.4 Samenvatting
Interesse Wanneer geldig? Rechtsbronnen
Rechtspositivisme Duidelijkheid Alleen als het is - Geldende
scheppen over wat gepositiveerd door een rechtsregels
het recht is, wetgever, door middel van
rechtszekerheid de juiste formele
procedure (inhoud
rechtsregel is triviaal)
Natuurrecht Inhoudelijk Alleen als het geldende - Geldende
kwalitatief en recht getoetst is aan het rechtsregels
rechtvaardig recht Natuurrecht en dus - Ongeschreven
vinden rechtvaardig rechtsbeginselen
- Gewoontes
Interactionisme De vorming van Als het gevormd is in Geldende rechtsregels,
het recht concrete situaties door de ongeschreven
afhangend van de normen en waarden van rechtsbeginselen en
omstandigheden rechtsgenoten gewoontes zijn slechts
en de richtlijnen dien ingevuld
maatschappelijke moeten woorden door
normen en wat in het
waarden maatschappelijk verkeer
tamelijk is.
2
, 2: Rechtsbegrippen
Positief recht: Alle op een bepaald tijdstip en locatie geldende rechtsregels.
Objectief Recht: alle rechtsregels die een object van kennis zijn.
Subjectief recht: dit zijn rechten die toekomen aan een rechtssubject, 3 categorieën:
- Publiekrechtelijke subjectieve rechten
- Privaatrechtelijke subjectieve rechten
- Persoonlijkheidsrechten
Rechtssubject: drager van rechten en plichten, is een natuurlijk- of rechtspersoon
Natuurlijk persoon: Een mens van vlees en bloed
Rechtspersoon: geen natuurlijk persoon, maar wel een rechtssubject:
- Publiekrechtelijke rechtspersonen
- Privaatrechtelijke rechtspersonen
Rechtssubject
Natuurlijk
Rechtspersoon
persoon
Publiekrechtelijke
Privaatrechtelijke
De kenmerken van de taal van het recht:
- De betekenis van een rechtsbegrip staat in rechtsbronnen
- De rechtstaal is systematisch ingericht
- Betekenis van begrippen verschilt per rechtsgebied
- Juridisch begrip verschilt vaak van hetzelfde begrip in de omgangstaal
3
