STRAFRECHT
WEEK 2
INLEIDING
Wat is het strafrecht?
- Ius puniendi
o Het recht van de overheid om burgers te straffen op grond van normschending
- Eigenrichting voorkomen
o Recht in eigen handen nemen
- Materieel strafrecht
o Regelt welke gedraging onder welke omstandigheden strafbaar zijn
o Waaruit de straffen bestaan
o Onder welke voorwaarden toegepast
- Formeel strafrecht
o Bevat de voorschriften via welke route hat strafrecht plaats dient te vinden
- Opportuniteitsbeginsel
o OM bepaalt zelf wanner over te gaan tot vervolging
- Verenigingstheorie
o Vergelden is de grondslag
o Bijzondere doelen dader in oogschouw nemen
Ultimum remedium
- Terughoudend reageren met straffen
- Niet via andere routers op te lossen?
o Civiel-, bestuur rechtelijk
- Primaire grondslag = Vergelding
Onderscheid strafbare feiten
- Rechtsdelicten
o Schending van een norm waar de hele samenleving tegen is
o Misdrijven
- Wetsdelicten
o Puur omdat de wet zegt dat het strafbaar is
o Overtredingen
Materiele normen
- Kelk (schrijver boek) is van mening dat het strafrecht zowel privaat- als publiekrechtelijk van aard
is.
Rechtsgoederen
- Welke belangen dien het strafrecht te beschermen?
o Verschillende eisen vanuit men
§ Reinheid
§ Kruisheid
- Ook wel de menselijke integriteit te beschermen en de goederen die toebehoren aan een persoon
,Europees strafrecht
- Definitie:
o Het geheel van strafrechtelijke regels die verscheidene Europese staten gemeen hebben met
het oog op de bestrijding van criminaliteit, in het bijzonder de grensoverschrijdende
georganiseerde criminaliteit en het stellen van grenzen daaraan.
- Harmonisatie
o Materiële harmonisatie
§ Op europeses niveau gestelde gedragsnoremen strafrechtelijk te handhaven.
§ Geschiedt als volgt
• Richtlijnen
• Verordeningen
o Formele harmonisatie
§ Harmonisatie met betrekking tot politële en justitiële samenwerkingen in strafzaken.
STRAFBAAR FEIT EN EEN STRAFBARE DADER
Verschillende dimensies
- In een rechtstaat behoort de strafbaarheid en de voorwaarde genoteerd zijn in een wettelijke
bepaling ex het legaliteitsbeginsel (art. 1 Sv)
- De drie dimensies van het strafbare feit
o Historisch
§ De gedraging van iemand in een bepaalde context, leidend tot een bepaald ongewenst
resultaat is een strafbaar feit omdat de wet dit als zodanig noemt en omschrijft
o Wettelijk
§ De delictsomschrijving in de strafbepaling
o Juridisch
§ Nadere regels die gesteld worden volgens de strafrechtdogmatiek
• Schuld, wederrechtelijkheid en causaliteit
- Nederlandse definitie: van een strafbaar feit moet er sprake zijn van
o Een gedraging van een natuurlijk of rechtspersoon
o Die een wettelijke delictsomschrijving vervult
§ Bestaande uit bestanddelen
o Wederrechtelijk is = Element
o Aan schuld te wijten, ofwel verwijtbaar is. = Element
De bestanddelen van een delict
- Bestaande minimaal uit een vorm van menselijk gedrag
o Commissie- en omissiedelicten
§ Commissie: handelen
§ Omissie: niet handelen, nalaten
o Materieel en formeel
§ Materieel
• Het gevolg van de gedraging is van belang
§ Formeel
• Enkel het doen is al voldoende
o Krenkings- en gevaarzettingsdelicten
§ Krenkingsdelict
• Er dient een daadwerkelijke krenking hebben plaatsgevonden van een rechtsgoed
(belang)
§ Gevaarzettingsdelict
• Treedt het strafrecht reeds in werking alvorens bepaalde gevaren zich hebben
gerealiseerd
, - Vormen van omstandigheden die meewegen
o Persoonlijke omstandigheden
§ Treffen de persoon
§ Inwendige persoonlijke omstandigheden
• Psychische gesteldheid van de dader (bijv. opzet en culpa)
§ Uitwendige persoonlijke omstandigheden
• Kwaliteit van de dader (ziet op de hoedanigheid)
o Bijv een moeder bij kinderdoodslag of een ambtenaar
o Onpersoonlijke omstandigheden
§ Betreffen de gedragingen van de dader (bijv. het wegnemen van een goed)
LEGALITEITSBEGINSEL
De materieelrechtelijke en strafvorderlijke legaliteit
- Art. 1 Sv en art. 1 Sr
- Betreffende geen terugwerkende kracht en alleen strafbaar indien bij (formele wet bij misdrijven)
wet voorzien
De achtergronden
- Rechtsbeschermende dimensie
o Bescherming tegen de overheid
- Generaal-preventieve dimensie
o Derden dienen zich te weerhouden van strafbare feiten
- Constitutionele dimensie
o De wet deelt macht toe aan overheidsorganen
Concrete betekenis van het legaliteitsbeginsel
- Vooral rechtszekerheid te waarborgen
o Individuen moeten op grond van tijdig uitgavaardigde, deugdelijke bekendgemaakte en
inhoudelijk voldoende precies geformuleerde wettelijke normen in staat zijn te begrijpen
bij welke handelingen en onder welke voorwaarden hij het risico loopt te worden
vervolgd en bestraft.
- Lex certa
o Duidelijk geformuleerde delictsomschrijvingen
o De wet kent verschillende methoden om delicten te formuleren
§ Typering van het delict door middel van uitsluitend een juridische benaming
• Zie mishandeling (art. 300 Sr).
§ Het opsommen van bestanddelen gedragingen en omstandigheden, zonder kwalificatie
• Zie huisvredebreuk (art. 138 Sr)
§ Een combinatie van het opsommen en een juridische benaming
• Vermogensdelicten (bijv. art. 310 Sr)
o Vage termen dienen vermeden te worden
o Vormt een inspanningsverplichting voor de wetgever
o Zie Onbehoorlijk gedrag-arrest
- Gebondenheid van de rechter aan de wettekst
o Verschillende interpretatiemethoden
§ Grammaticale
• Evident uit de tekst van de desbetreffende wettelijke bepaling sprekende betekenis
§ Wetshistorische interpretatiemethode
• De bedoeling van de wetgever
• Parlementaire documenten
§ Wetssystematische
• Het systeem waar de wettelijke bepaling onderdeel van uitmaakt
§ Teleologische
• Aan de strekking of de ratio van de bepaling
WEEK 2
INLEIDING
Wat is het strafrecht?
- Ius puniendi
o Het recht van de overheid om burgers te straffen op grond van normschending
- Eigenrichting voorkomen
o Recht in eigen handen nemen
- Materieel strafrecht
o Regelt welke gedraging onder welke omstandigheden strafbaar zijn
o Waaruit de straffen bestaan
o Onder welke voorwaarden toegepast
- Formeel strafrecht
o Bevat de voorschriften via welke route hat strafrecht plaats dient te vinden
- Opportuniteitsbeginsel
o OM bepaalt zelf wanner over te gaan tot vervolging
- Verenigingstheorie
o Vergelden is de grondslag
o Bijzondere doelen dader in oogschouw nemen
Ultimum remedium
- Terughoudend reageren met straffen
- Niet via andere routers op te lossen?
o Civiel-, bestuur rechtelijk
- Primaire grondslag = Vergelding
Onderscheid strafbare feiten
- Rechtsdelicten
o Schending van een norm waar de hele samenleving tegen is
o Misdrijven
- Wetsdelicten
o Puur omdat de wet zegt dat het strafbaar is
o Overtredingen
Materiele normen
- Kelk (schrijver boek) is van mening dat het strafrecht zowel privaat- als publiekrechtelijk van aard
is.
Rechtsgoederen
- Welke belangen dien het strafrecht te beschermen?
o Verschillende eisen vanuit men
§ Reinheid
§ Kruisheid
- Ook wel de menselijke integriteit te beschermen en de goederen die toebehoren aan een persoon
,Europees strafrecht
- Definitie:
o Het geheel van strafrechtelijke regels die verscheidene Europese staten gemeen hebben met
het oog op de bestrijding van criminaliteit, in het bijzonder de grensoverschrijdende
georganiseerde criminaliteit en het stellen van grenzen daaraan.
- Harmonisatie
o Materiële harmonisatie
§ Op europeses niveau gestelde gedragsnoremen strafrechtelijk te handhaven.
§ Geschiedt als volgt
• Richtlijnen
• Verordeningen
o Formele harmonisatie
§ Harmonisatie met betrekking tot politële en justitiële samenwerkingen in strafzaken.
STRAFBAAR FEIT EN EEN STRAFBARE DADER
Verschillende dimensies
- In een rechtstaat behoort de strafbaarheid en de voorwaarde genoteerd zijn in een wettelijke
bepaling ex het legaliteitsbeginsel (art. 1 Sv)
- De drie dimensies van het strafbare feit
o Historisch
§ De gedraging van iemand in een bepaalde context, leidend tot een bepaald ongewenst
resultaat is een strafbaar feit omdat de wet dit als zodanig noemt en omschrijft
o Wettelijk
§ De delictsomschrijving in de strafbepaling
o Juridisch
§ Nadere regels die gesteld worden volgens de strafrechtdogmatiek
• Schuld, wederrechtelijkheid en causaliteit
- Nederlandse definitie: van een strafbaar feit moet er sprake zijn van
o Een gedraging van een natuurlijk of rechtspersoon
o Die een wettelijke delictsomschrijving vervult
§ Bestaande uit bestanddelen
o Wederrechtelijk is = Element
o Aan schuld te wijten, ofwel verwijtbaar is. = Element
De bestanddelen van een delict
- Bestaande minimaal uit een vorm van menselijk gedrag
o Commissie- en omissiedelicten
§ Commissie: handelen
§ Omissie: niet handelen, nalaten
o Materieel en formeel
§ Materieel
• Het gevolg van de gedraging is van belang
§ Formeel
• Enkel het doen is al voldoende
o Krenkings- en gevaarzettingsdelicten
§ Krenkingsdelict
• Er dient een daadwerkelijke krenking hebben plaatsgevonden van een rechtsgoed
(belang)
§ Gevaarzettingsdelict
• Treedt het strafrecht reeds in werking alvorens bepaalde gevaren zich hebben
gerealiseerd
, - Vormen van omstandigheden die meewegen
o Persoonlijke omstandigheden
§ Treffen de persoon
§ Inwendige persoonlijke omstandigheden
• Psychische gesteldheid van de dader (bijv. opzet en culpa)
§ Uitwendige persoonlijke omstandigheden
• Kwaliteit van de dader (ziet op de hoedanigheid)
o Bijv een moeder bij kinderdoodslag of een ambtenaar
o Onpersoonlijke omstandigheden
§ Betreffen de gedragingen van de dader (bijv. het wegnemen van een goed)
LEGALITEITSBEGINSEL
De materieelrechtelijke en strafvorderlijke legaliteit
- Art. 1 Sv en art. 1 Sr
- Betreffende geen terugwerkende kracht en alleen strafbaar indien bij (formele wet bij misdrijven)
wet voorzien
De achtergronden
- Rechtsbeschermende dimensie
o Bescherming tegen de overheid
- Generaal-preventieve dimensie
o Derden dienen zich te weerhouden van strafbare feiten
- Constitutionele dimensie
o De wet deelt macht toe aan overheidsorganen
Concrete betekenis van het legaliteitsbeginsel
- Vooral rechtszekerheid te waarborgen
o Individuen moeten op grond van tijdig uitgavaardigde, deugdelijke bekendgemaakte en
inhoudelijk voldoende precies geformuleerde wettelijke normen in staat zijn te begrijpen
bij welke handelingen en onder welke voorwaarden hij het risico loopt te worden
vervolgd en bestraft.
- Lex certa
o Duidelijk geformuleerde delictsomschrijvingen
o De wet kent verschillende methoden om delicten te formuleren
§ Typering van het delict door middel van uitsluitend een juridische benaming
• Zie mishandeling (art. 300 Sr).
§ Het opsommen van bestanddelen gedragingen en omstandigheden, zonder kwalificatie
• Zie huisvredebreuk (art. 138 Sr)
§ Een combinatie van het opsommen en een juridische benaming
• Vermogensdelicten (bijv. art. 310 Sr)
o Vage termen dienen vermeden te worden
o Vormt een inspanningsverplichting voor de wetgever
o Zie Onbehoorlijk gedrag-arrest
- Gebondenheid van de rechter aan de wettekst
o Verschillende interpretatiemethoden
§ Grammaticale
• Evident uit de tekst van de desbetreffende wettelijke bepaling sprekende betekenis
§ Wetshistorische interpretatiemethode
• De bedoeling van de wetgever
• Parlementaire documenten
§ Wetssystematische
• Het systeem waar de wettelijke bepaling onderdeel van uitmaakt
§ Teleologische
• Aan de strekking of de ratio van de bepaling
