Ontwikkelingspsychologie
Bronvermelding
Titel : Ontwikkelingspsychologie
Druk : 5
Auteur : R.S. Feldman
Uitgever : Pearson Education
ISBN (boek) : 9789043024259
Aantal hoofdstukken (boek) : 16
Aantal pagina’s (boek) : 600
De inhoud van dit uittreksel is met de grootste zorg samengesteld. Incidentele onjuistheden kunnen niettemin voorkomen. Je
dient niet aan te nemen dat de informatie die Students Only B.V. biedt foutloos is, hoewel Students Only B.V. dat wel nastreeft.
Dit uittreksel is voor persoonlijk gebruik en is bedoeld als wegwijzer bij het originele boek. Wij raden aan altijd het bijbehorende
studieboek te kopen en dit uittreksel als naslagwerk erbij te houden. In dit uittreksel staan diverse verwijzingen naar het studieboek
op basis waarvan dit uittreksel is gemaakt.
Dit uittreksel is een uitgave van Students Only B.V. Copyright © 2012 StudentsOnly B.V. Alle rechten voorbehouden. De uitgever
van het studieboek is op generlei wijze betrokken bij het vervaardigen van dit uittreksel. Voor vragen kun je je per email wenden
tot .
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Een inleiding in de ontwikkeling van het kind 4
Hoofdstuk 2 Theoretische perspectieven en onderzoek 7
Hoofdstuk 3 Het begin van het leven 12
Hoofdstuk 4 De geboorte en het pasgeboren kind 18
Hoofdstuk 5 De fysieke ontwikkeling in de babytijd 22
Hoofdstuk 6 De cognitieve ontwikkeling in de babytijd 25
Hoofdstuk 7 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de
babytijd 28
Hoofdstuk 8 De fysieke ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd 32
Hoofdstuk 9 De cognitieve ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd 35
Hoofdstuk 10 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter-
en kleutertijd 38
Hoofdstuk 11 De fysieke ontwikkeling in de schooltijd 42
Hoofdstuk 12 De cognitieve ontwikkeling in de schooltijd 44
Hoofdstuk 13 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de
schooltijd 49
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden.
Bron : Ontwikkelingspsychologie – R.S. Feldman
,Hoofdstuk 14 De fysieke ontwikkeling in de adolescentie 53
Hoofdstuk 15 De cognitieve ontwikkeling in de adolescentie 56
Hoofdstuk 16 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de
adolescentie 60
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden.
Bron : Ontwikkelingspsychologie – R.S. Feldman
,Hoofdstuk 1 Een inleiding in de ontwikkeling van het kind
1.1 Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie is de wetenschappelijke studie naar groei, verandering en stabiliteit
van conceptie tot adolescentie.
1.1.1 De reikwijdte van het vakgebied
Het onderzoek naar de ontwikkeling van kinderen kan je verdelen in drie centrale thema’s:
• De cognitieve ontwikkeling
• De fysieke ontwikkeling
• De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling
Bij onderzoek naar de cognitieve ontwikkeling wordt gekeken naar hoe het gedrag van mensen
wordt beïnvloed door groei en veranderingen in hun intellectuele vermogens. Er wordt bijvoorbeeld
gekeken naar leren, geheugen, probleemoplossing en intelligentie.
Bij de fysieke ontwikkeling wordt gekeken naar de invloed van het lichaam – de hersenen, het
zenuwstelsel, de spieren, de zintuigen en de behoefte aan eten, drinken en slaap – op ons gedrag.
Bij de sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling wordt gekeken naar de interacties
van mensen met elkaar en hun sociale relaties in de loop van hun leven. Ook wordt er gekeken naar
stabiliteit en veranderingen in eigenschappen die de ene persoon van de andere onderscheiden.
Ontwikkelingspsychologen kijken binnen hun specialisatie vaak naar specifieke leeftijden. Deze
kunnen verdeeld worden in verschillende perioden:
• De prenatale periode; periode van conceptie tot geboorte.
• De baby- en peutertijd; van geboorte tot drie jaar.
• De kleutertijd; van drie tot zes jaar.
• De schooltijd; van zes tot twaalf jaar.
• De adolescentie; van twaalf tot twintig jaar.
De tijdstippen waarop gebeurtenissen zich in het leven van mensen voltrekken kunnen variëren.
Dit kan een biologische oorzaak hebben maar het kan ook komen door omgevingsfactoren. Een
biologische oorzaak kan zijn dat de ene mens sneller volgroeid is dan de andere. Een omgevingsfactor
kan zijn dat de leeftijd waarop je je eerste liefdesrelatie aangaat verschilt per cultuur.
Als ontwikkelingspsychologen het hebben over leeftijdsgroepen gaat het dus altijd over gemiddelden.
De variaties worden alleen als opmerkelijk gezien als kinderen aanzienlijke afwijkingen hebben
van het gemiddelde. Hoe ouder kinderen worden, hoe duidelijker de onderlinge diversiteit wordt.
1.1.2 De invloed van cohorten op ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld
Ieder mens behoort tot een cohort: een groep van mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek
zijn geboren, bijvoorbeeld in 1990 in Nederland. Het lidmaatschap van een cohort onderwerpt
mensen aan invloeden die betrekking hebben op historische gebeurtenissen, leeftijdgebonden
gebeurtenissen etc.
Mensen die tot een cohort behoren zijn onderhevig aan bepaalde normatieve gebeurtenissen. Dit
zijn gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep op dezelfde manier
voltrekken. Deze gebeurtenissen kunnen biologisch, sociaal of cultureel bepaald zijn.
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden. 4
Bron : Ontwikkelingspsychologie – R.S. Feldman
, Ontwikkeling wordt ook bepaald door normatieve invloeden, zoals etnische afkomst, sociale
klasse etc. Normatieve invloeden zijn invloeden die leiden tot conformiteit, omdat men de gevolgen
van afwijkend gedrag vreest.
1.2 Kinderen: verleden, heden, toekomst
1.2.1 Vroege denkbeelden over kinderen
Volgens Philippe Ariès kregen kinderen in de middeleeuwen pas rond 1600 een eigen status. Voor
die tijd werden kinderen gezien als miniatuurvolwassenen. Kinderen droegen dezelfde kleding als
volwassenen en kregen niet echt een speciale behandeling.
De ouders probeerden vaak de groei van een kind bij te houden. Dit werd gedaan door de fysieke
en taalkundige mijlpalen van het kind vast te leggen. Door Charles Darwin kreeg de observatie van
kinderen een systematisch karakter.
1.2.2 De twintigste eeuw: ontwikkelingspsychologie als discipline
In de eerste helft van de twintigste eeuw ontstond een trend die invloed heeft gehad op ons inzicht
in de ontwikkeling van kinderen. Er kwamen langdurige onderzoeken naar kinderen en hun
ontwikkeling tijdens de rest van hun leven. De wetenschappers die de basis van de
ontwikkelingspsychologie legden, hadden een gemeenschappelijk doel: ze wilden de aard van groei,
verandering en stabiliteit tijdens jeugd en adolescentie op een wetenschappelijke manier bestuderen.
1.2.3 Actuele vraagstukken en onderwerpen: de onderliggende thema’s van de
ontwikkelingspsychologie
Bij continue verandering is de ontwikkeling geleidelijk en vloeien de prestaties op een bepaald
niveau voort uit die van de vorige niveaus. Continue verandering is kwantitatief.
Bij discontinue verandering vindt de ontwikkeling plaats in aparte stappen/stadia. Elk stadium
levert gedrag op dat kwalitatief anders is dan gedrag in een eerder stadia. Zulke stadia zijn de
kleutertijd, kindertijd en adolescentie.
Een kritieke periode is een specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de
grootste gevolgen heeft. Er is sprake van een kritieke periode op het moment dat de aanwezigheid
van omgevingsstimuli noodzakelijk is voor een normale ontwikkeling.
Plasticiteit is de mate waarin een zich ontwikkelend gedragspatroon veranderlijk is.
Gevoelige perioden zijn perioden waarin organismen extra ontvankelijk zijn voor bepaalde stimuli
in hun omgeving.
Vroeger werd er vooral gekeken naar de babytijd en de adolescentie. Tegenwoordig wordt de hele
periode, van conceptie tot adolescentie, bekeken. Een reden daarvan is de ontdekking dat er in elk
levensstadium sprake is van groei en ontwikkeling.
Maturatie is het proces van het zich geleidelijk ontvouwen van voorbestemde en genetische
informatie.
Nature verwijst naar eigenschappen, vermogens en capaciteiten die mensen van ouders erven.
Nurture verwijst naar omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen.
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden. 5
Bron : Ontwikkelingspsychologie – R.S. Feldman
Bronvermelding
Titel : Ontwikkelingspsychologie
Druk : 5
Auteur : R.S. Feldman
Uitgever : Pearson Education
ISBN (boek) : 9789043024259
Aantal hoofdstukken (boek) : 16
Aantal pagina’s (boek) : 600
De inhoud van dit uittreksel is met de grootste zorg samengesteld. Incidentele onjuistheden kunnen niettemin voorkomen. Je
dient niet aan te nemen dat de informatie die Students Only B.V. biedt foutloos is, hoewel Students Only B.V. dat wel nastreeft.
Dit uittreksel is voor persoonlijk gebruik en is bedoeld als wegwijzer bij het originele boek. Wij raden aan altijd het bijbehorende
studieboek te kopen en dit uittreksel als naslagwerk erbij te houden. In dit uittreksel staan diverse verwijzingen naar het studieboek
op basis waarvan dit uittreksel is gemaakt.
Dit uittreksel is een uitgave van Students Only B.V. Copyright © 2012 StudentsOnly B.V. Alle rechten voorbehouden. De uitgever
van het studieboek is op generlei wijze betrokken bij het vervaardigen van dit uittreksel. Voor vragen kun je je per email wenden
tot .
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Een inleiding in de ontwikkeling van het kind 4
Hoofdstuk 2 Theoretische perspectieven en onderzoek 7
Hoofdstuk 3 Het begin van het leven 12
Hoofdstuk 4 De geboorte en het pasgeboren kind 18
Hoofdstuk 5 De fysieke ontwikkeling in de babytijd 22
Hoofdstuk 6 De cognitieve ontwikkeling in de babytijd 25
Hoofdstuk 7 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de
babytijd 28
Hoofdstuk 8 De fysieke ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd 32
Hoofdstuk 9 De cognitieve ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd 35
Hoofdstuk 10 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter-
en kleutertijd 38
Hoofdstuk 11 De fysieke ontwikkeling in de schooltijd 42
Hoofdstuk 12 De cognitieve ontwikkeling in de schooltijd 44
Hoofdstuk 13 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de
schooltijd 49
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden.
Bron : Ontwikkelingspsychologie – R.S. Feldman
,Hoofdstuk 14 De fysieke ontwikkeling in de adolescentie 53
Hoofdstuk 15 De cognitieve ontwikkeling in de adolescentie 56
Hoofdstuk 16 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de
adolescentie 60
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden.
Bron : Ontwikkelingspsychologie – R.S. Feldman
,Hoofdstuk 1 Een inleiding in de ontwikkeling van het kind
1.1 Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie is de wetenschappelijke studie naar groei, verandering en stabiliteit
van conceptie tot adolescentie.
1.1.1 De reikwijdte van het vakgebied
Het onderzoek naar de ontwikkeling van kinderen kan je verdelen in drie centrale thema’s:
• De cognitieve ontwikkeling
• De fysieke ontwikkeling
• De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling
Bij onderzoek naar de cognitieve ontwikkeling wordt gekeken naar hoe het gedrag van mensen
wordt beïnvloed door groei en veranderingen in hun intellectuele vermogens. Er wordt bijvoorbeeld
gekeken naar leren, geheugen, probleemoplossing en intelligentie.
Bij de fysieke ontwikkeling wordt gekeken naar de invloed van het lichaam – de hersenen, het
zenuwstelsel, de spieren, de zintuigen en de behoefte aan eten, drinken en slaap – op ons gedrag.
Bij de sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling wordt gekeken naar de interacties
van mensen met elkaar en hun sociale relaties in de loop van hun leven. Ook wordt er gekeken naar
stabiliteit en veranderingen in eigenschappen die de ene persoon van de andere onderscheiden.
Ontwikkelingspsychologen kijken binnen hun specialisatie vaak naar specifieke leeftijden. Deze
kunnen verdeeld worden in verschillende perioden:
• De prenatale periode; periode van conceptie tot geboorte.
• De baby- en peutertijd; van geboorte tot drie jaar.
• De kleutertijd; van drie tot zes jaar.
• De schooltijd; van zes tot twaalf jaar.
• De adolescentie; van twaalf tot twintig jaar.
De tijdstippen waarop gebeurtenissen zich in het leven van mensen voltrekken kunnen variëren.
Dit kan een biologische oorzaak hebben maar het kan ook komen door omgevingsfactoren. Een
biologische oorzaak kan zijn dat de ene mens sneller volgroeid is dan de andere. Een omgevingsfactor
kan zijn dat de leeftijd waarop je je eerste liefdesrelatie aangaat verschilt per cultuur.
Als ontwikkelingspsychologen het hebben over leeftijdsgroepen gaat het dus altijd over gemiddelden.
De variaties worden alleen als opmerkelijk gezien als kinderen aanzienlijke afwijkingen hebben
van het gemiddelde. Hoe ouder kinderen worden, hoe duidelijker de onderlinge diversiteit wordt.
1.1.2 De invloed van cohorten op ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld
Ieder mens behoort tot een cohort: een groep van mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek
zijn geboren, bijvoorbeeld in 1990 in Nederland. Het lidmaatschap van een cohort onderwerpt
mensen aan invloeden die betrekking hebben op historische gebeurtenissen, leeftijdgebonden
gebeurtenissen etc.
Mensen die tot een cohort behoren zijn onderhevig aan bepaalde normatieve gebeurtenissen. Dit
zijn gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep op dezelfde manier
voltrekken. Deze gebeurtenissen kunnen biologisch, sociaal of cultureel bepaald zijn.
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden. 4
Bron : Ontwikkelingspsychologie – R.S. Feldman
, Ontwikkeling wordt ook bepaald door normatieve invloeden, zoals etnische afkomst, sociale
klasse etc. Normatieve invloeden zijn invloeden die leiden tot conformiteit, omdat men de gevolgen
van afwijkend gedrag vreest.
1.2 Kinderen: verleden, heden, toekomst
1.2.1 Vroege denkbeelden over kinderen
Volgens Philippe Ariès kregen kinderen in de middeleeuwen pas rond 1600 een eigen status. Voor
die tijd werden kinderen gezien als miniatuurvolwassenen. Kinderen droegen dezelfde kleding als
volwassenen en kregen niet echt een speciale behandeling.
De ouders probeerden vaak de groei van een kind bij te houden. Dit werd gedaan door de fysieke
en taalkundige mijlpalen van het kind vast te leggen. Door Charles Darwin kreeg de observatie van
kinderen een systematisch karakter.
1.2.2 De twintigste eeuw: ontwikkelingspsychologie als discipline
In de eerste helft van de twintigste eeuw ontstond een trend die invloed heeft gehad op ons inzicht
in de ontwikkeling van kinderen. Er kwamen langdurige onderzoeken naar kinderen en hun
ontwikkeling tijdens de rest van hun leven. De wetenschappers die de basis van de
ontwikkelingspsychologie legden, hadden een gemeenschappelijk doel: ze wilden de aard van groei,
verandering en stabiliteit tijdens jeugd en adolescentie op een wetenschappelijke manier bestuderen.
1.2.3 Actuele vraagstukken en onderwerpen: de onderliggende thema’s van de
ontwikkelingspsychologie
Bij continue verandering is de ontwikkeling geleidelijk en vloeien de prestaties op een bepaald
niveau voort uit die van de vorige niveaus. Continue verandering is kwantitatief.
Bij discontinue verandering vindt de ontwikkeling plaats in aparte stappen/stadia. Elk stadium
levert gedrag op dat kwalitatief anders is dan gedrag in een eerder stadia. Zulke stadia zijn de
kleutertijd, kindertijd en adolescentie.
Een kritieke periode is een specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de
grootste gevolgen heeft. Er is sprake van een kritieke periode op het moment dat de aanwezigheid
van omgevingsstimuli noodzakelijk is voor een normale ontwikkeling.
Plasticiteit is de mate waarin een zich ontwikkelend gedragspatroon veranderlijk is.
Gevoelige perioden zijn perioden waarin organismen extra ontvankelijk zijn voor bepaalde stimuli
in hun omgeving.
Vroeger werd er vooral gekeken naar de babytijd en de adolescentie. Tegenwoordig wordt de hele
periode, van conceptie tot adolescentie, bekeken. Een reden daarvan is de ontdekking dat er in elk
levensstadium sprake is van groei en ontwikkeling.
Maturatie is het proces van het zich geleidelijk ontvouwen van voorbestemde en genetische
informatie.
Nature verwijst naar eigenschappen, vermogens en capaciteiten die mensen van ouders erven.
Nurture verwijst naar omgevingsinvloeden die ons gedrag bepalen.
© Students Only B.V. – Alle rechten voorbehouden. 5
Bron : Ontwikkelingspsychologie – R.S. Feldman
