Samenvatting Nieuw Nederlands Literatuur hoofdstuk 1

Literatuur Nederlands
Waarom literatuur?
 Literatuur als ontspanning
 Literatuur als troost
 Literatuur om kennis van het leven/ de wereld uit te breiden
 Literatuur om je te helpen mensen te begrijpen die een ander leven hebben dan jijzelf
 Literatuur als uitbreiding van je woordenschat
 Literatuur om je gevoel voor taal te ontwikkelen
 Literatuur om je inzicht in de Nederlandse cultuur te vergroten

Verhaalopbouw en verhaalstructuur
Wat heb je minimaal nodig om een verhaal te schrijven?
 een ruimte / plaats / omgeving
 een verhaalfiguur (mens /dier of zelfs een ding)
 tijdsverloop om aan te geven dat er iets gebeurt, zonder tijdsverloop heb je geen
verhaal
 een conflict (innerlijk of uiterlijk)/ een gebeurtenis

Verhaallijn  reeks gebeurtenissen met een duidelijk begin- en eindpunt

Spanning  wordt opgeroepen door alles wat maakt dat je verder wil lezen; een schrijver
kan verschillende trucs/ manipulatietechnieken gebruiken om de spanning te vergroten.
bv. open plekken, vooruitwijzingen, onbetrouwbaar perspectief

Verhaalopbouw  veel verhalen zijn opgebouwd volgens het conflictmodel:
evenwicht – conflict – ontwikkeling – oplossing/ nieuw evenwicht

Conflict  het in problemen komen met anderen of met jezelf.
Uiterlijk conflict (tussen personages) of innerlijk conflict (met zichzelf)

Een verhaal kan op verschillende manieren beginnen.
Twee manieren die vaak voorkomen zijn:
 Inleidend begin (ab ovo)  verhaal begint vanaf het begin

 Begin midden in de gebeurtenissen (in medias res)  de schrijver plaatst de
lezer meteen in de verwikkelingen van het verhaal; achteraf komt er nog informatie
over gebeurtenissen die zich vóór het begin van de tekst hebben afgespeeld.

Een verhaal kan op verschillende manieren eindigen:
 Gesloten einde  na afloop van het verhaal weet je hoe alles op zijn plaats gevallen
is; alle vragen zijn ingevuld.

 Open einde  het verhaal is uit, maar je weet de afloop niet, die mag je als lezer zelf
invullen.




Verschil tussen literatuur en lectuur

, Literatuur en lectuur behoren beide tot fictie (verzonnen verhalen, de werkelijkheid speelt
wél een rol)

Drie vormen van fictie: proza, poëzie en toneel

Proza  verzamelnamen (niet rijmende) teksten waarin een verhaal wordt verteld
 Roman: meer dan 100 blz., uitgebreid, veel bijfiguren
 Novelle: minder dan 100 blz., minder uitgebreid, weinig bijfiguren
 (kort) verhaal: minder dan 30 blz., één of enkele gebeurtenissen, beknopt

Literatuur:
 Niet-commercieel (instelling van de schrijver: wil kunst maken)
 Personages vaker ‘round characters’
 Identificatie met personages kan lastig zijn
 Tijdsvolgorde en structuur zijn vaak ingewikkeld
 Zet lezer aan het denken over morele of ethische kwesties
 Naast verhaallaag ook betekenislaag
 Complex
 Gevarieerd en natuurlijk taalgebruik
 Bijzondere stijl

Lectuur:
 Commercieel (instelling van de schrijver)
 Voor iedereen (massa)
 Verrast niet
 Personages vaak stereotypen
 Lezer kan zich makkelijk identificeren met hoofdpersoon
 Tijdsvolgorde en structuur zijn vaak eenvoudig te volgen
 Zet lezer niet aan denken, volgt de moraal.
 Alleen verhaallaag
 Onnatuurlijk taalgebruik, vaste patronen

Personages
Type  ondergeschikte rol
Karikatuur  sterk overdrijven van bepaalde kenmerken

Round character / rond personage (goed uitgewerkt personage)
 maakt een ontwikkeling door in het verhaal
 heeft zowel goede als slechte eigenschappen
 is niet in een paar woorden te omschrijven, juist omdat je zoveel eigenschappen
van dit karakter kent
 is realistisch, levensecht
 je weet wat de personage denkt en voelt
 kan onvoorspelbaar zijn;
 is meestal een van de hoofdpersonen




Flat character/ vlak personage (maakt weinig ontwikkeling door)
 is op papier maar beperkt ontwikkeld, nogal eenzijdig;