H 1 Ons eiland in de ruimte
H 1.1. Planeet aarde
De derde planeet vanaf de zon
De aarde is 1 van de 8 planeten die rond de zon draaien (zonnestelsel). Ondanks de
enorme afstand tussen de aarde en de zon (150 miljoen km), zorgt de zon voor warmte en
licht op aarde.
Naast aarde nog 7 andere planeten die cirkelen rond de zon: zonnestelsel. Onder meer:
Mars, Jupiter, Venus, Saturnus.
Zonnestelsel is weer onderdeel van sterrenstelsel. In heelal ontelbare sterrenstelsels.
Tijdschalen
De ouderdom van de aarde wordt geschat op 4,6 miljard jaar. Deze tijdsduur aangegeven op
een geologische tijdschaal (indeling van de 4,6 miljard jaren omvattende geologische
geschiedenis van de aarde. De tijdschaal is onderverdeeld in tijdperken, perioden,
tijdvakken).
Opbouw van de aarde
Aardoppervlak 6400 km tussen aardoppervlak en het midden van de aarde. De aarde is
opgebouwd uit: de kern, de mantel en de korst.
Binnen in de aarde zit de kern (mengsel van nikkel en ijzer). Hoge temperatuur (4700
graden). Binnenste deel van de kern is vast door de hoge druk. De druk in de buitenkern is
lager en daarom is deze min of meer vloeibaar.
Om de kern ligt de mantel (die bestaat uit 2 delen: de binnen- en buitenmantel).
De binnenmantel is vast. De buitenmantel is taai/ vloeibaar. De mantel bevat veel ijzer en
magnesium.
Boven de buitenmantel ligt de aardkorst. Deze is 7-10 km dik (onder de oceanen) tot 35-40
km dik (onder de continenten). Onder gebergten tot wel 70 km. De aardkorst bestaat uit
zuurstofrijke gesteenten.
Twee sferen
Lithosfeer (de buitenste schil van de aarde bestaand uit de aardkorst en het vaste,
buitenste gedeelte van de aardmantel). Lithosfeer is 100-150km en wordt onderverdeeld in
continentale en oceanische korst.
De bovenste laag van de aardmantel (hard gesteente) wordt onderverdeeld in oceanische
korst en continentale korst.
, De continenten bestaan voornamelijk uit graniet (stollngsgesteente met zichbare kristallen
dat ontstaat bij langzame afkoeling van magma).
De oceanische korst bestaat uit basalt (stollingsgesteente dat ontstaat door snelle afkoeling
van lava bij een vulkaanuitbarsting).
Onder de lithosfeer zit de asthenosfeer (100-500km diep, minder hard dan lithosfeer).
H 1.2 drijvende continenten
Catastrofe of niet?
Men komt er steeds meer achter hoe oud de aarde is. Ze gaan uit van het
actualiteitsbeginsel (het principe dat ervan uitgaat dat natuurwetten in het verleden en het
heden hetzelfde zijn). het heden is de sleutel tot het verleden, processen herhalen zich
gedurende de tijd.
Alfred Wegener
In 1912 constateerde Alfred Wegener grote overeenkomsten tussen de fossielen, flora en
fauna in delen van de wereld die nu ver uit elkaar liggen. Fossielen van dieren die niet
konden zwemmer werden gevonden in continenten waar oceanen tussen zaten. Of
gebergtes die waren afgebroken bij de kust maar precies op elkaar aansloten. Dit
bevestigde dat de continenten vroeger anders lagen.
Pangea
Volgens Wegener moesten de huidige continenten ooit aaneengesloten supercontinenten
zijn geweest omgeven door een oeroceaan. Dit supercontinent noemde hij Pangea en de
oeroceaan Panthalassa, maar mensen geloofden hem niet.
Onderzeese bergruggen
Pas na 1960 toonden feiten aan dat er toch iets aan de hand was, er werd ontdekt dat de
oceaanbodem helemaal niet vlak was maar bestaat uit ravijnen, greppels en spleten. De
hoogste en langste bergketen ter wereld bevindt zich onder water.
Verder onderzoek toonden aan dat de aardkorst onder de oceaan nog vrij jong is, maar
geleidelijk ouder wordt als je vanaf de Midden-Atlantische rug verder naar het oosten of het
westen gaat. Dit kon maar 1 ding betekenen: dat de oceanische plaat vanaf het midden aan
groeit, de 2 platen drijven uit elkaar en worden weer aangevuld in het midden.
Bewijzen: Atlantische Oceaan wordt elk jaar 1 a 2 cm breder. Australië schuift elk jaar
ongeveer 8 cm naar het noorden.
H 1.3 bewegingen van platen
H 1.1. Planeet aarde
De derde planeet vanaf de zon
De aarde is 1 van de 8 planeten die rond de zon draaien (zonnestelsel). Ondanks de
enorme afstand tussen de aarde en de zon (150 miljoen km), zorgt de zon voor warmte en
licht op aarde.
Naast aarde nog 7 andere planeten die cirkelen rond de zon: zonnestelsel. Onder meer:
Mars, Jupiter, Venus, Saturnus.
Zonnestelsel is weer onderdeel van sterrenstelsel. In heelal ontelbare sterrenstelsels.
Tijdschalen
De ouderdom van de aarde wordt geschat op 4,6 miljard jaar. Deze tijdsduur aangegeven op
een geologische tijdschaal (indeling van de 4,6 miljard jaren omvattende geologische
geschiedenis van de aarde. De tijdschaal is onderverdeeld in tijdperken, perioden,
tijdvakken).
Opbouw van de aarde
Aardoppervlak 6400 km tussen aardoppervlak en het midden van de aarde. De aarde is
opgebouwd uit: de kern, de mantel en de korst.
Binnen in de aarde zit de kern (mengsel van nikkel en ijzer). Hoge temperatuur (4700
graden). Binnenste deel van de kern is vast door de hoge druk. De druk in de buitenkern is
lager en daarom is deze min of meer vloeibaar.
Om de kern ligt de mantel (die bestaat uit 2 delen: de binnen- en buitenmantel).
De binnenmantel is vast. De buitenmantel is taai/ vloeibaar. De mantel bevat veel ijzer en
magnesium.
Boven de buitenmantel ligt de aardkorst. Deze is 7-10 km dik (onder de oceanen) tot 35-40
km dik (onder de continenten). Onder gebergten tot wel 70 km. De aardkorst bestaat uit
zuurstofrijke gesteenten.
Twee sferen
Lithosfeer (de buitenste schil van de aarde bestaand uit de aardkorst en het vaste,
buitenste gedeelte van de aardmantel). Lithosfeer is 100-150km en wordt onderverdeeld in
continentale en oceanische korst.
De bovenste laag van de aardmantel (hard gesteente) wordt onderverdeeld in oceanische
korst en continentale korst.
, De continenten bestaan voornamelijk uit graniet (stollngsgesteente met zichbare kristallen
dat ontstaat bij langzame afkoeling van magma).
De oceanische korst bestaat uit basalt (stollingsgesteente dat ontstaat door snelle afkoeling
van lava bij een vulkaanuitbarsting).
Onder de lithosfeer zit de asthenosfeer (100-500km diep, minder hard dan lithosfeer).
H 1.2 drijvende continenten
Catastrofe of niet?
Men komt er steeds meer achter hoe oud de aarde is. Ze gaan uit van het
actualiteitsbeginsel (het principe dat ervan uitgaat dat natuurwetten in het verleden en het
heden hetzelfde zijn). het heden is de sleutel tot het verleden, processen herhalen zich
gedurende de tijd.
Alfred Wegener
In 1912 constateerde Alfred Wegener grote overeenkomsten tussen de fossielen, flora en
fauna in delen van de wereld die nu ver uit elkaar liggen. Fossielen van dieren die niet
konden zwemmer werden gevonden in continenten waar oceanen tussen zaten. Of
gebergtes die waren afgebroken bij de kust maar precies op elkaar aansloten. Dit
bevestigde dat de continenten vroeger anders lagen.
Pangea
Volgens Wegener moesten de huidige continenten ooit aaneengesloten supercontinenten
zijn geweest omgeven door een oeroceaan. Dit supercontinent noemde hij Pangea en de
oeroceaan Panthalassa, maar mensen geloofden hem niet.
Onderzeese bergruggen
Pas na 1960 toonden feiten aan dat er toch iets aan de hand was, er werd ontdekt dat de
oceaanbodem helemaal niet vlak was maar bestaat uit ravijnen, greppels en spleten. De
hoogste en langste bergketen ter wereld bevindt zich onder water.
Verder onderzoek toonden aan dat de aardkorst onder de oceaan nog vrij jong is, maar
geleidelijk ouder wordt als je vanaf de Midden-Atlantische rug verder naar het oosten of het
westen gaat. Dit kon maar 1 ding betekenen: dat de oceanische plaat vanaf het midden aan
groeit, de 2 platen drijven uit elkaar en worden weer aangevuld in het midden.
Bewijzen: Atlantische Oceaan wordt elk jaar 1 a 2 cm breder. Australië schuift elk jaar
ongeveer 8 cm naar het noorden.
H 1.3 bewegingen van platen
