Hoorcolleges TOE 1 t/m 4: kwalitatief

HC1. Kwalitatief onderzoek
1.1 Recap Kennismaking Onderzoeksmethode en Statistiek




Iteratief proces: het herhalen van het proces van een kwalitatief onderzoek waarbij je continu heen en weer gaat
tussen de verschillende fasen van onderzoek.

Kwalitatief interview: het voeren van een gesprek met een respondent. Ideeën, ervaringen, gevoelens, meningen
en gedachtes moeten door de interviewer worden omgezet in taal.
 Ongestructureerd interview: er ligt eigenlijk niks vast naast het onderwerp.
 Semigestructureerd interview: er liggen een aantal dingen vast, bijvoorbeeld een aantal onderwerpen
uitgeschreven in een topiclist. Zo kan het fijn zijn om alvast een aantal vragen te bedenken, maar hier
kan je ook weer vanaf wijken.
Question-answer model: (1) comprehension, het begrijpen van de vraag, (2) retrieval, het zoeken naar
informatie, (3) judgement, het beoordelen van de vraag en wat je wilt delen en (4) reporting an answer. Een
onderzoek motiveert het antwoord van de participant door het stellen van vragen.

Survey: vragenlijst
 Gestructureerd interview: alle vragen en onderwerpen van de vragenlijst zijn vastgelegd.

Reactiviteit: de rol van onderzoeken heeft invloed op het gedrag/de antwoorden van de onderzoeker.
Naturalisatie: wennen aan het feit dat iemand onderzoek doet en dat de onderzoeker aanwezig is waardoor je je
weer normaal gaat gedragen.

Aan de hand van een interview wil je de perspectieven van de respondent gaan begrijpen. Vanuit daar ga je als
onderzoeker verder werken door je te verplaatsen in de respondent en zijn ideeën ook daadwerkelijk gaat
begrijpen.

Kenmerken van een goed interview
 Reciprocal interaction: je helpt de respondent door vragen te stellen en je te interesseren voor hem/haar.
En de respondent helpt jou door mee te werken aan je onderzoek.
 Responsiveness.
 Trust.
Kenmerken van een goede interviewer

,  Het bouwen van een vertrouwensband (building rapport).
 Actief luisteren.
 Het stellen van relevante vervolgvragen.
 Niet denken aan wat de antwoorden betekenen voor je onderzoek.

1.2 Vormen en verloop van interviews
Vormen van interviews
 Face to face: je leert de gevoelens van de respondent goed kennen.
 Telefonisch interview: je hebt minder controle over het interview omdat je elkaar niet ziet. Zo is het
bijvoorbeeld lastiger om gevoelens over te brengen.
 Online: bijvoorbeeld via Skype (waarbij je iemand wel ziet) of via een chat (waarbij je iemand niet ziet
wat zorgt voor minder impulsieve reacties). Je mist een stukje persoonlijkheid maar het is wel een
makkelijke manier om mensen uit andere werelddelen/landen te interviewen.
 Go-along interview: een kortere vorm van het etnografisch interview, bijvoorbeeld een dag meelopen
met iemand op zijn werk, meegaan met een wandeling die die persoon normaal ook zou maken.
 Etnografisch interview: binnen de context van een groter onderzoek waarbij je wekenlang verblijft
binnen een bepaalde cultuur/groep mensen. Je hebt op bepaalde momenten interviews met deze mensen.
Het interview is onderdeel van een diepgaand onderzoek naar het leven van de geïnterviewde.

Fases van een interview
 Fase 1, aankomst en introductie: wanneer je bijvoorbeeld rommelig te werk gaat geeft dit geen
vertrouwen aan de respondent. Je moet er als onderzoeker voor zorgen dat alles klaar staat zodat je
direct kan beginnen met het interview. Je geeft in deze fase ook een introductie van jezelf en bedenk
van tevoren alvast een vraag die je de respondent kan stellen als binnenkomer (zonder dat dit met het
onderzoek te maken heeft).
 Fase 2, introduceren van het onderzoek: kort vertellen waar het onderzoek over gaat en zorgen dat het
consentformulier wordt getekend voordat je begint.
 Fase 3, starten van het interview: je begint met een onderzoek gerelateerd onderwerp, maar je begint
niet met je hoofdvraag. Het is een vorm van aftasting waarbij je bijvoorbeeld meer feitelijke vragen
stelt.
 Fase 4, tijdens het interview: wanneer je een interview doet aan de hand van een topiclist wordt het
vanaf topic twee of drie echt interessant en je zorgt ervoor dat je je hoofdvraag/-onderwerp als
voorlaatste onderwerp gebruikt. Dit is de reden dat je het onderzoek doet en dit is ook waarom je het
vertrouwen opbouwt. Je kan als onderzoeker bijvoorbeeld opzettelijk een stilte laten vallen om op die
manier een reactie bij de respondent uit te lokken, dit is een probe.
 Fase 5, einde van het interview: zorg ervoor dat je niet direct na het hoofdonderwerp het interview
afkapt. Zorg voor een luchtig laatste onderwerp zodat de respondent met een positief gevoel naar huis
gaat.
 Fase 6, na afloop van het interview: bij afloop van het interview kan het door knob effect optreden. Dit
houdt in dat op het moment dat de respondent vertrekt (en bij de deur staat) nog hele waardevolle
informatie voor het onderzoek deelt. Laat wanneer mogelijk de respondent eerst vertrekken en begin
niet direct met opruimen. Je moet wel vragen of je de informatie die op dat moment vrijkomt mag
gebruiken in het onderzoek omdat dit niet meegenomen is in het consentformulier.

1.3 Focusgroepen
Focusgroep: een interactie tussen personen die meedoen aan het onderzoek. Als onderzoeker heb je de rol van
een moderator waarbij je het gesprek leidt en zorgt dat iedereen ongeveer evenveel aan het woord komt.
 Dataverzameling door middel van interactie.
 Laat de participanten luisteren, reflecteren en nadenken over het eigen standpunt.
 Het is geen groepsinterview.
 Je probeert het gesprek zo natuurlijk mogelijk te laten verlopen (spontaniteit en een naturalistische
setting).

Redenen voor het uitvoeren van focusgroepen
 Diagnosticeren van problemen.
 Het stimuleren van nieuwe ideeën of het identificeren van nieuwe relaties.
 Het evalueren van programma’s.