Deugden
1: Wat is een deugd?
Een deugd heeft een zevental kenmerken:
1. De deugd is een houding: deugd is geen losse handeling, maar een houding of attitude. deze
houding bepaalt ook het gedrag dat je (niet) uitvoert.
2. De deugd helpt keuzes maken: een keuze maak je aan de hand van je aard of karakter. Je karakter
bestaat uit het geheel van houdingen dat je hebt ontwikkeld.
3. De deugd ligt in het midden: een deugd ligt midden tussen twee uitersten.
4. De deugd is een optimale houding: in de deugd wordt onze neiging of emotie omgevormd tot een
optimale houding.
5. Deugden leren van voorbeelden: je kunt een deugd leren herkennen door naar de grote voorbeelden
van betreffende deugden te kijken.
6. Eén deugd maakt nog geen deugd: deugden moeten met elkaar samenhangen. Die samenhang is
gevonden in de vier ‘kardinale deugden’ (maat, moed, rechtvaardigheid en verstandigheid) die
samen de spil vormen waar alle deugden om draaien.
7. De deugden hebben een doel: deugden krijgen betekenis in het licht van het doel of hoogste goed in
een mensenleven.
2: Klassieke, christelijke en moderne deugden
De klassieke deugdethiek heeft wortels in het Griekse denken en in de Bijbel. In de klassieke deugdethiek
bestaan deugden in het perfectioneren of optimaliseren van een natuurlijke reactie of emotie.
In het christendom werd de deugdethiek overgenomen en getransformeerd. De deugd is niet langer een
kwestie van zelfperfectie door juist inzicht, zoals bij de Grieken. In de christelijke visie zijn deugden
voortreffelijke eigenschappen die een mens echter niet op eigen kracht kan verwerven. De moeten de mens
uit genade gegeven worden door God. Naast de vier kardinale deugden zijn er later christelijke deugden
toegevoegd. Allereerst werd het drietal geloof, hoop en liefde toegevoegd. Daaruit kwamen andere deugden
als nederigheid, barmhartigheid, dankbaarheid en zachtmoedigheid naar voren.
Tegenwoordig bestaan er ook moderne deugden. In een samenleving met verschillende religies en culturen
is veel meer tolerantie nodig. Hetzelfde geldt voor verantwoordelijkheid en deels ook voor respect.
3: Vijftien deugden
1. Maat: de houding die je in staat stelt op de juiste manier om te gaan met wat je lekker en
aangenaam vindt. De deugd houdt het midden tussen ondermaat en overmaat. Maat is een
midden tussen te weinig en te veel, te kort of te lang genieten van wat je lekker of aangenaam vindt.
2. Tolerantie: tolerantie wordt ook wel verdraagzaamheid genoemd. Deze deugd is belangrijk wanneer
mensen of groepen met verschillende overtuigingen samenleven. De deugd tolerantie houdt het
midden tussen fanatisme en vrijblijvendheid.
3. Rechtvaardigheid: rechtvaardigheid is een sociale deugd die te maken heeft met gelijkheid. Iemand
die rechtvaardig is weet optimaal recht te doen aan anderen. Rechtvaardigheid houdt het midden
tussen benadelen en bevoorrechten.
4. Respect: bij respect gaat het ook erkenning en waardering van de ander als mens. Hierbij erkent
men de waardigheid van ieder mens en kan men iemand hoog waarderen om de kwaliteit of rol die
hij heeft. Respect houdt het midden tussen respectloosheid en adoratie.
5. Vriendschap: vriendschap is de deugd die gaat over de relatie met die ander die je een vriend
noemt. Vriendschap is altijd wederkerig, men wenst elkaar het beste toe en men weet van elkaar dat
ze vrienden zijn. Vriendschap houdt het midden tussen egoïsme en altruïsme.
6. Verantwoordelijkheid: verantwoordelijkheid is de deugd van zorg en aandacht over een bepaalde
zaak of taak. Verantwoordelijkheid houdt het midden tussen nalatigheid en bezorgdheid.
7. Vrijgevigheid: de deugd van vrijgevigheid is de houding van geven en delen zonder daar zelf iets
voor terug te hoeven. Vrijgevigheid houdt het midden tussen gierigheid en verkwisting.
8. Eerlijkheid: eerlijkheid is de deugd die gaat over het spreken van de waarheid. Eerlijkheid houdt het
midden tussen valse bescheidenheid en opschepperij.
9. Toewijding: toewijding is een optimale vorm van aandacht aan iets geven. Toewijding houdt het
midden tussen achteloosheid en fixatie.
1: Wat is een deugd?
Een deugd heeft een zevental kenmerken:
1. De deugd is een houding: deugd is geen losse handeling, maar een houding of attitude. deze
houding bepaalt ook het gedrag dat je (niet) uitvoert.
2. De deugd helpt keuzes maken: een keuze maak je aan de hand van je aard of karakter. Je karakter
bestaat uit het geheel van houdingen dat je hebt ontwikkeld.
3. De deugd ligt in het midden: een deugd ligt midden tussen twee uitersten.
4. De deugd is een optimale houding: in de deugd wordt onze neiging of emotie omgevormd tot een
optimale houding.
5. Deugden leren van voorbeelden: je kunt een deugd leren herkennen door naar de grote voorbeelden
van betreffende deugden te kijken.
6. Eén deugd maakt nog geen deugd: deugden moeten met elkaar samenhangen. Die samenhang is
gevonden in de vier ‘kardinale deugden’ (maat, moed, rechtvaardigheid en verstandigheid) die
samen de spil vormen waar alle deugden om draaien.
7. De deugden hebben een doel: deugden krijgen betekenis in het licht van het doel of hoogste goed in
een mensenleven.
2: Klassieke, christelijke en moderne deugden
De klassieke deugdethiek heeft wortels in het Griekse denken en in de Bijbel. In de klassieke deugdethiek
bestaan deugden in het perfectioneren of optimaliseren van een natuurlijke reactie of emotie.
In het christendom werd de deugdethiek overgenomen en getransformeerd. De deugd is niet langer een
kwestie van zelfperfectie door juist inzicht, zoals bij de Grieken. In de christelijke visie zijn deugden
voortreffelijke eigenschappen die een mens echter niet op eigen kracht kan verwerven. De moeten de mens
uit genade gegeven worden door God. Naast de vier kardinale deugden zijn er later christelijke deugden
toegevoegd. Allereerst werd het drietal geloof, hoop en liefde toegevoegd. Daaruit kwamen andere deugden
als nederigheid, barmhartigheid, dankbaarheid en zachtmoedigheid naar voren.
Tegenwoordig bestaan er ook moderne deugden. In een samenleving met verschillende religies en culturen
is veel meer tolerantie nodig. Hetzelfde geldt voor verantwoordelijkheid en deels ook voor respect.
3: Vijftien deugden
1. Maat: de houding die je in staat stelt op de juiste manier om te gaan met wat je lekker en
aangenaam vindt. De deugd houdt het midden tussen ondermaat en overmaat. Maat is een
midden tussen te weinig en te veel, te kort of te lang genieten van wat je lekker of aangenaam vindt.
2. Tolerantie: tolerantie wordt ook wel verdraagzaamheid genoemd. Deze deugd is belangrijk wanneer
mensen of groepen met verschillende overtuigingen samenleven. De deugd tolerantie houdt het
midden tussen fanatisme en vrijblijvendheid.
3. Rechtvaardigheid: rechtvaardigheid is een sociale deugd die te maken heeft met gelijkheid. Iemand
die rechtvaardig is weet optimaal recht te doen aan anderen. Rechtvaardigheid houdt het midden
tussen benadelen en bevoorrechten.
4. Respect: bij respect gaat het ook erkenning en waardering van de ander als mens. Hierbij erkent
men de waardigheid van ieder mens en kan men iemand hoog waarderen om de kwaliteit of rol die
hij heeft. Respect houdt het midden tussen respectloosheid en adoratie.
5. Vriendschap: vriendschap is de deugd die gaat over de relatie met die ander die je een vriend
noemt. Vriendschap is altijd wederkerig, men wenst elkaar het beste toe en men weet van elkaar dat
ze vrienden zijn. Vriendschap houdt het midden tussen egoïsme en altruïsme.
6. Verantwoordelijkheid: verantwoordelijkheid is de deugd van zorg en aandacht over een bepaalde
zaak of taak. Verantwoordelijkheid houdt het midden tussen nalatigheid en bezorgdheid.
7. Vrijgevigheid: de deugd van vrijgevigheid is de houding van geven en delen zonder daar zelf iets
voor terug te hoeven. Vrijgevigheid houdt het midden tussen gierigheid en verkwisting.
8. Eerlijkheid: eerlijkheid is de deugd die gaat over het spreken van de waarheid. Eerlijkheid houdt het
midden tussen valse bescheidenheid en opschepperij.
9. Toewijding: toewijding is een optimale vorm van aandacht aan iets geven. Toewijding houdt het
midden tussen achteloosheid en fixatie.
