Hoofdstuk 9: Nematoda
Nematoda: spoelwormen
Zijn bilateraal symetrisch met niet gesegmenteerd wormvormig lichaam. Ze hebben 3 kiembladen
(triploblast). Huidspierzak bestaat uit cuticula, epidermis en longitudinale spierlaag (ringspierlaag
nooit aanwezig), de lichaamsholte is een pseudocoel.
Spijsverteringsstelsel is volledig en eenvoudig;
mond – farynx – rechte darm zonder
vertakkingen – anus. Het excretiestelsel is
eenvoudig; bestaat uit 1 of enkele cellen.
Zenuwstelsel omvat slokdarmring met 6 naar
voren en aantal naar achteren verlopende
zenuwen. Geslachten zijn gescheiden.
Mannetje cloaca, waarin darm als
geslachtorganen uitmonden.
Morfologie
o wormvormig: lang, rond, bilateraal symmetrisch
o zonder aanhangsels
triploblast;
o geen echte lichaamsholte, maar pseudocoel
o lichaam beschermd door cuticula (meestal niet glad)
o gesteund door cuticula en vloeistoffen in pseudocoel
Fysiologie
o centraal zenuwstelsel met slokdarmring
o ventrale en caudale ganglia en zenuwstrengen
o volledig, onvertakt spijsverteringskanaal
o geen bloedvaten- of ademhalingsstelsel
o osmoregulatie d.m.v. vlamcellen
Voortbeweging
o longitudinale spieren
o geen aanhangsels, cilia of flagellen
Voortplanting
o meestal gescheiden geslachten; geslachten dimorf
Ontwikkeling
o indirect; meestal 4 op het adult lijkende larvenstadia
o aantal cellen in adulten van de zelfde soort is altijd gelijk
Habitat
o aquatisch, in de grond of endoparasitair
o wereldwijde verspreiding
Grootte
o enkele 1 mm tot 1 m
Diversiteit
o ongeveer 23,000 beschreven recente soorten
1
, Hoofdstuk 9: Nematoda
Habitus en lichaamsomhulling:
Langwerpig, spoelvormig, versmallend naar de uiteinden (voorzijde stomp achterzijde spits)
Vrijlevende soorten vrij klein (meestal 0.5-3mm)
Parasitaire wormen soms groter dan 15 mm
Sterke, meestal gladde, niet-chitineuze cuticula (soms oppervlakkig dwars geringd)
cuticula soms met differentiaties (bv haakjes, stekels of fijne haartjes)
cuticula opgebouwd uit proteïne van collageen type; 3-lagige structuur
onder de cuticula een epitheel (vormt dunne continue mantel)met weinig cellen (6 tot 8)
4 epitheliale lijsten naar binnen in pseudocoel uipuilen : dorsaal (1 lijst) , ventraal ( 1lijst ) en
lateraal (3 lijsten)
o Laterale lijsten sterkst ontwikkeld, duidelijkst op buitenzijde als zijvelden of
zijstrengen zichtbaar.
Bij grote parasitaire is aantal kernen groter dan vrijlevende
Bij volwassen nematoden kunnen celwanden in epitheel verdwijnen en onstaat er een
syncytium
3 grote terminale staartklieren: verankering
amphiden, fasmiden (in staartstreek, unicellulair) : zintuigen ( sensoriële functie en mogelijk
rol bij voortplanting)
Spieren
De huidspierzak valt op, onmiddellijk tegen de epitheel laag aangedrukt en opgebouwd uit 1 laag
longitudinale spiercellen, er is nooit een ringspierlaag. Deze laag is niet continu; door 4 epitheliale
overlangse lijsten in 4 spiervelden verdeeld. Elk van die laag is opgebouwd uit een aantal spiercellen,
valt te zien welke groep nematoden, het verschilt van 2 tot 16. De spiercel zelf is langgerekt
spoelvormig en inwendig verdeeld in nucleaire en fibrillaire zone. De nucleaire zone bevat de kern en
2
Nematoda: spoelwormen
Zijn bilateraal symetrisch met niet gesegmenteerd wormvormig lichaam. Ze hebben 3 kiembladen
(triploblast). Huidspierzak bestaat uit cuticula, epidermis en longitudinale spierlaag (ringspierlaag
nooit aanwezig), de lichaamsholte is een pseudocoel.
Spijsverteringsstelsel is volledig en eenvoudig;
mond – farynx – rechte darm zonder
vertakkingen – anus. Het excretiestelsel is
eenvoudig; bestaat uit 1 of enkele cellen.
Zenuwstelsel omvat slokdarmring met 6 naar
voren en aantal naar achteren verlopende
zenuwen. Geslachten zijn gescheiden.
Mannetje cloaca, waarin darm als
geslachtorganen uitmonden.
Morfologie
o wormvormig: lang, rond, bilateraal symmetrisch
o zonder aanhangsels
triploblast;
o geen echte lichaamsholte, maar pseudocoel
o lichaam beschermd door cuticula (meestal niet glad)
o gesteund door cuticula en vloeistoffen in pseudocoel
Fysiologie
o centraal zenuwstelsel met slokdarmring
o ventrale en caudale ganglia en zenuwstrengen
o volledig, onvertakt spijsverteringskanaal
o geen bloedvaten- of ademhalingsstelsel
o osmoregulatie d.m.v. vlamcellen
Voortbeweging
o longitudinale spieren
o geen aanhangsels, cilia of flagellen
Voortplanting
o meestal gescheiden geslachten; geslachten dimorf
Ontwikkeling
o indirect; meestal 4 op het adult lijkende larvenstadia
o aantal cellen in adulten van de zelfde soort is altijd gelijk
Habitat
o aquatisch, in de grond of endoparasitair
o wereldwijde verspreiding
Grootte
o enkele 1 mm tot 1 m
Diversiteit
o ongeveer 23,000 beschreven recente soorten
1
, Hoofdstuk 9: Nematoda
Habitus en lichaamsomhulling:
Langwerpig, spoelvormig, versmallend naar de uiteinden (voorzijde stomp achterzijde spits)
Vrijlevende soorten vrij klein (meestal 0.5-3mm)
Parasitaire wormen soms groter dan 15 mm
Sterke, meestal gladde, niet-chitineuze cuticula (soms oppervlakkig dwars geringd)
cuticula soms met differentiaties (bv haakjes, stekels of fijne haartjes)
cuticula opgebouwd uit proteïne van collageen type; 3-lagige structuur
onder de cuticula een epitheel (vormt dunne continue mantel)met weinig cellen (6 tot 8)
4 epitheliale lijsten naar binnen in pseudocoel uipuilen : dorsaal (1 lijst) , ventraal ( 1lijst ) en
lateraal (3 lijsten)
o Laterale lijsten sterkst ontwikkeld, duidelijkst op buitenzijde als zijvelden of
zijstrengen zichtbaar.
Bij grote parasitaire is aantal kernen groter dan vrijlevende
Bij volwassen nematoden kunnen celwanden in epitheel verdwijnen en onstaat er een
syncytium
3 grote terminale staartklieren: verankering
amphiden, fasmiden (in staartstreek, unicellulair) : zintuigen ( sensoriële functie en mogelijk
rol bij voortplanting)
Spieren
De huidspierzak valt op, onmiddellijk tegen de epitheel laag aangedrukt en opgebouwd uit 1 laag
longitudinale spiercellen, er is nooit een ringspierlaag. Deze laag is niet continu; door 4 epitheliale
overlangse lijsten in 4 spiervelden verdeeld. Elk van die laag is opgebouwd uit een aantal spiercellen,
valt te zien welke groep nematoden, het verschilt van 2 tot 16. De spiercel zelf is langgerekt
spoelvormig en inwendig verdeeld in nucleaire en fibrillaire zone. De nucleaire zone bevat de kern en
2
