VOLLEDIGE UITNEEMBARE PROTHESES
H1 – INTRODUCTIE
Diagnose & planning
- Gezond gebit
o Afw v pathologie
o Functioneel comfort: kauwen, esthetiek, fonetiek (spraak), parafunctie, ...
o Anatomische variatie v “ideaal” versch v nood aan behandeling
- Hoeveel functionele eenh zijn noodz vr een gezond gebit
o Afh v staat v gebit, leeftijd, functionele verwachtingen v individu, ...
o Kauwfunctie
§ Vermogen om te kauwen (= objectief): bep ahv kauwtesten (bv
colorimetrische methode, fijn kauwen)
§ Kauwcomfort (= subjectief): bep ahv vragen (subjectief, eigen beleving)
o Als minder occlusale paren
§ Minder kauwvermogen dan kauwcomfort
§ Belang v kauwvermogen tov kauwcomfort?
§ Bv kijken of ze alles nog eten ® sommige passen zich snel aan
o Tanden zijn nodig vr meer dan enkel kauwen
§ Bijten/esthetiek/fonetiek ® alle 6 fronttanden noodz (anders spraakverand
als minder tanden)
§ Steunfunctie ® 4 occlusale eenh voldoende?
§ (Para)functie: bv gebruik v tanden waar ze niet nodig vr zijn
§ Deze functies allemaal beslissend vr het vereiste aantal tanden
o Ontbrekende tanden enkel vervangen om
§ Problemen op te lossen
§ Problemen voorkomen
o Principe vd verkorte tandenboog (SDA)
§ = 20 tanden (9-10 occluderende paren)
§ Käyser, 1995 + Gotfredsen & Walls, COIR 2007
§ > 170 studies
§ Langetermijn cohort-onderzoek over verkorte tandbogen
§ Wat is de waarde als toegevoegde prothese?
§ Witter et al.: bij SDA, w na een 1e kleine migratie vd tanden een nieuw
occlusaal evenwicht bereikt ® stabiele occlusie na 9 jaar follow-up
§ Aantal ongerestaureerde tanden aan einde v opvolging: nadeliger ehect bij
verkorte tandboog met partiële uitneembare prothese
• Geen garantie op betere situatie
• Als al verkorte tandboog dan ook al hoger risico op cariës want zijn
tanden verloren door een reden
• Dus verkorte tandboog: hoger risico vr restauratieve interventies
§ Overleving vd tanden
• Risico op meer tandverlies bij verkorte tandenboog met partiële
uitneembare prothese
§ Tot 40 jaar opvolging v verkorte tandbogen
• Risico vr restauratieve interventies
• Risico vr verlies PM
, • Maar: 87% vd deelnemers met SDA, hadden deze staat/toestand nog
steeds na 40j opvolging
§ Wat w geweten over SDA?
• Houdbare toestand: ja ® verhoogd risico vr laat verlies v PM
• Temporomandibulaire aandoeningen: nee ® verhoogd risico in SDA
zonder posterieure ondersteuning
• Parodontale status: geen SDA-ehect ® neg ehect v partiële uitneemb
prothese
• Gebitsslijtage: klein ehect
• Occlusale stabiliteit: kleine initiële migraties ® aanpassing aan nieuw
evenwicht
• Kauwvermogen: beperking gecompenseerd dr meer kauwcycli
• Kauwcomfort: kleine neg ehecten
• Mondgezondh gerelateerde levenskwaliteit: nee ® neg impact v
partiële uitneemb prothese
Behandelingsplanning
- Systematische verzameling v gegevens
o Persoonlijke gegevens
o Klachten, verzoeken, verwachtingen
o Medische voorgeschiedenis
o Klinisch onderzoek: extra- en/of intra-oraal, X-ray, studie modellen, spec
onderzoeken
- Diagnose & doelstellingen
o Inventaris (opsomming, overzicht) v verkregen gegevens (systematisch in kaart
brengen v alle aanwezige thk-ige problemen)
o Selectie v relevante gegevens (niet alles dat afwijkt vd norm heeft behandeling
nodig...)
o Diagnose + doelstelling duidelijk aanduiden
§ Realistische behandelingsdoelstellen nastreven
• Functionaliteit als uitgangspunt (niet morfologisch denken)
• Principe v verkorte tandboog
§ Overbehandeling vermijden
§ Behoud v occlusie als mogelijk (anders nastreven v behoud proc alveolaris)
§ Bv mond infectievrij maken, betere functie, ...
o Testen v doelstellingen
§ Is de voorgesteld behandeling noodz om essentiële functies te herstellen of
om voorspelbare schade te voorkomen?
§ Komt voorgestelde behandeling tegemoet aan noden vd patiënt?
- Voorstel vr alternatieve behandelingen (inventaris + consultatie)
o Herstel v verloren (of delen v) tanden
§ Voorbereidende behandelingen
§ Restauratieve behandelingen
o Communicatie over de versch behandelalternatieven is belangrijk vr het
welslagen vd behandeling (= shared decision making)
o Niets doen
§ Afwezigh v pathologie
, § Functioneel comfort
§ Principe v verkorte tandboog
o Partiële of volledig uitneembare prothese
§ Vast of uitneembaar (bij gedeeltelijk of volledig tandloze patiënt)
§ Met of zonder implantaten
§ Bij gedeeltelijk tandloze patiënt
• Partiëel
o Plaatprothese: rust volledig op slijmvlies
o Frameprothese: steunt grotendeels op bestaande tanden, deel op
slijmvlies
• Tandgedragen brug
o Conventionele brug: afslijpen v buurtanden met brug ertussen
o Adhesiefbrug: vleugeltjes v metaal vastlijmen linguaal aan
buurtanden
• Implantaatgedragen kroon/brug
• Factoren die de levenskwaliteit en tevredenheid met een partiële
uitneemb prothese (UPP) beïnvloeden
o Systematic review: 18 rapporten op 4002 patiënten ® 2
prospectieve vgl onderzoeken, transversale en retrospectieve
studies
o Conclusie: zeldzame en eerder bescheiden verbeteringen v
levenskwaliteit/tevredenh UPP
o Risico’s: cariës, prothese falen (vnl in onderkaak: alveolaire kam
dunner, kleiner steunvlak, geen steun dr tong)
, o Literatuuronderzoek: verkorte tandenboog maakt UPP nutteloos,
cariës , parodontitis risico , geen steun/bescherming resterend
gebit
o UPP indien: gebrek aan alternatieven, optimaal ontwerp, gezonde
pijlertanden, goede orale hygiëne, financiële overweging, verzoek v
patiënt
§ Bij volledig tandloze patiënt
• Geen restauratie
o Prothese w soms (1/5) niet gebruikt owv: psycho-sociale factoren,
cognitieve beperking, neurologische problemen (verminderde
spiercontrole), algemene gezondhproblemen, ongunstige
anatomische toestand
o Geen gebruik v volledige prothese in 4,2% vr BK en 5,7% vr OK
• Uitneembare prothese
o Orale functie herstellen: kauwfunctie wel veel minder ehiciënt,
implantaatgedragen prothesen
o Patiënt tevredenh en levenskwaliteit: anatomische conditie,
kwaliteit prothese, psychologische factoren
o Meerderh (tot 85%) vd tandloze patiënten = tevreden en kunnen
omgaan met beperkingen v een gebitsprothese
• Tand- en/of implantaatgedragen uitneembare prothese
o Overkappingsprothese
• Vaste implantaatgedragen prothese
- Behandeling
- Nazorg
o Motivatie vr goede dagelijkse mondzorg
o Goede follow-up en kwalitatieve professionele nazorg
Eigenschappen v een succesvolle gebitsprothese
- Pasvorm ® planparalleliteit
o Plakt waar goed contact is
o Perfecte aansluiting op tandvlees
o Pasvorm en tandpositie moeten perfect passen
- Randaansluiting
- Fysiologische/functionele positie
- Occlusie
Uitneembare prothese
- Tandarts
o Standaard afdruk (1)
o Individuele afdruk (3)
o Beetrelatie bepaling (5)
o Pas vd tandopstelling (7)
o Plaatsen prothese (9)
o Nazorg & follow-up (10)
- Tandtechnicus
o Standaardmodel + individuele afdruklepel (2)
H1 – INTRODUCTIE
Diagnose & planning
- Gezond gebit
o Afw v pathologie
o Functioneel comfort: kauwen, esthetiek, fonetiek (spraak), parafunctie, ...
o Anatomische variatie v “ideaal” versch v nood aan behandeling
- Hoeveel functionele eenh zijn noodz vr een gezond gebit
o Afh v staat v gebit, leeftijd, functionele verwachtingen v individu, ...
o Kauwfunctie
§ Vermogen om te kauwen (= objectief): bep ahv kauwtesten (bv
colorimetrische methode, fijn kauwen)
§ Kauwcomfort (= subjectief): bep ahv vragen (subjectief, eigen beleving)
o Als minder occlusale paren
§ Minder kauwvermogen dan kauwcomfort
§ Belang v kauwvermogen tov kauwcomfort?
§ Bv kijken of ze alles nog eten ® sommige passen zich snel aan
o Tanden zijn nodig vr meer dan enkel kauwen
§ Bijten/esthetiek/fonetiek ® alle 6 fronttanden noodz (anders spraakverand
als minder tanden)
§ Steunfunctie ® 4 occlusale eenh voldoende?
§ (Para)functie: bv gebruik v tanden waar ze niet nodig vr zijn
§ Deze functies allemaal beslissend vr het vereiste aantal tanden
o Ontbrekende tanden enkel vervangen om
§ Problemen op te lossen
§ Problemen voorkomen
o Principe vd verkorte tandenboog (SDA)
§ = 20 tanden (9-10 occluderende paren)
§ Käyser, 1995 + Gotfredsen & Walls, COIR 2007
§ > 170 studies
§ Langetermijn cohort-onderzoek over verkorte tandbogen
§ Wat is de waarde als toegevoegde prothese?
§ Witter et al.: bij SDA, w na een 1e kleine migratie vd tanden een nieuw
occlusaal evenwicht bereikt ® stabiele occlusie na 9 jaar follow-up
§ Aantal ongerestaureerde tanden aan einde v opvolging: nadeliger ehect bij
verkorte tandboog met partiële uitneembare prothese
• Geen garantie op betere situatie
• Als al verkorte tandboog dan ook al hoger risico op cariës want zijn
tanden verloren door een reden
• Dus verkorte tandboog: hoger risico vr restauratieve interventies
§ Overleving vd tanden
• Risico op meer tandverlies bij verkorte tandenboog met partiële
uitneembare prothese
§ Tot 40 jaar opvolging v verkorte tandbogen
• Risico vr restauratieve interventies
• Risico vr verlies PM
, • Maar: 87% vd deelnemers met SDA, hadden deze staat/toestand nog
steeds na 40j opvolging
§ Wat w geweten over SDA?
• Houdbare toestand: ja ® verhoogd risico vr laat verlies v PM
• Temporomandibulaire aandoeningen: nee ® verhoogd risico in SDA
zonder posterieure ondersteuning
• Parodontale status: geen SDA-ehect ® neg ehect v partiële uitneemb
prothese
• Gebitsslijtage: klein ehect
• Occlusale stabiliteit: kleine initiële migraties ® aanpassing aan nieuw
evenwicht
• Kauwvermogen: beperking gecompenseerd dr meer kauwcycli
• Kauwcomfort: kleine neg ehecten
• Mondgezondh gerelateerde levenskwaliteit: nee ® neg impact v
partiële uitneemb prothese
Behandelingsplanning
- Systematische verzameling v gegevens
o Persoonlijke gegevens
o Klachten, verzoeken, verwachtingen
o Medische voorgeschiedenis
o Klinisch onderzoek: extra- en/of intra-oraal, X-ray, studie modellen, spec
onderzoeken
- Diagnose & doelstellingen
o Inventaris (opsomming, overzicht) v verkregen gegevens (systematisch in kaart
brengen v alle aanwezige thk-ige problemen)
o Selectie v relevante gegevens (niet alles dat afwijkt vd norm heeft behandeling
nodig...)
o Diagnose + doelstelling duidelijk aanduiden
§ Realistische behandelingsdoelstellen nastreven
• Functionaliteit als uitgangspunt (niet morfologisch denken)
• Principe v verkorte tandboog
§ Overbehandeling vermijden
§ Behoud v occlusie als mogelijk (anders nastreven v behoud proc alveolaris)
§ Bv mond infectievrij maken, betere functie, ...
o Testen v doelstellingen
§ Is de voorgesteld behandeling noodz om essentiële functies te herstellen of
om voorspelbare schade te voorkomen?
§ Komt voorgestelde behandeling tegemoet aan noden vd patiënt?
- Voorstel vr alternatieve behandelingen (inventaris + consultatie)
o Herstel v verloren (of delen v) tanden
§ Voorbereidende behandelingen
§ Restauratieve behandelingen
o Communicatie over de versch behandelalternatieven is belangrijk vr het
welslagen vd behandeling (= shared decision making)
o Niets doen
§ Afwezigh v pathologie
, § Functioneel comfort
§ Principe v verkorte tandboog
o Partiële of volledig uitneembare prothese
§ Vast of uitneembaar (bij gedeeltelijk of volledig tandloze patiënt)
§ Met of zonder implantaten
§ Bij gedeeltelijk tandloze patiënt
• Partiëel
o Plaatprothese: rust volledig op slijmvlies
o Frameprothese: steunt grotendeels op bestaande tanden, deel op
slijmvlies
• Tandgedragen brug
o Conventionele brug: afslijpen v buurtanden met brug ertussen
o Adhesiefbrug: vleugeltjes v metaal vastlijmen linguaal aan
buurtanden
• Implantaatgedragen kroon/brug
• Factoren die de levenskwaliteit en tevredenheid met een partiële
uitneemb prothese (UPP) beïnvloeden
o Systematic review: 18 rapporten op 4002 patiënten ® 2
prospectieve vgl onderzoeken, transversale en retrospectieve
studies
o Conclusie: zeldzame en eerder bescheiden verbeteringen v
levenskwaliteit/tevredenh UPP
o Risico’s: cariës, prothese falen (vnl in onderkaak: alveolaire kam
dunner, kleiner steunvlak, geen steun dr tong)
, o Literatuuronderzoek: verkorte tandenboog maakt UPP nutteloos,
cariës , parodontitis risico , geen steun/bescherming resterend
gebit
o UPP indien: gebrek aan alternatieven, optimaal ontwerp, gezonde
pijlertanden, goede orale hygiëne, financiële overweging, verzoek v
patiënt
§ Bij volledig tandloze patiënt
• Geen restauratie
o Prothese w soms (1/5) niet gebruikt owv: psycho-sociale factoren,
cognitieve beperking, neurologische problemen (verminderde
spiercontrole), algemene gezondhproblemen, ongunstige
anatomische toestand
o Geen gebruik v volledige prothese in 4,2% vr BK en 5,7% vr OK
• Uitneembare prothese
o Orale functie herstellen: kauwfunctie wel veel minder ehiciënt,
implantaatgedragen prothesen
o Patiënt tevredenh en levenskwaliteit: anatomische conditie,
kwaliteit prothese, psychologische factoren
o Meerderh (tot 85%) vd tandloze patiënten = tevreden en kunnen
omgaan met beperkingen v een gebitsprothese
• Tand- en/of implantaatgedragen uitneembare prothese
o Overkappingsprothese
• Vaste implantaatgedragen prothese
- Behandeling
- Nazorg
o Motivatie vr goede dagelijkse mondzorg
o Goede follow-up en kwalitatieve professionele nazorg
Eigenschappen v een succesvolle gebitsprothese
- Pasvorm ® planparalleliteit
o Plakt waar goed contact is
o Perfecte aansluiting op tandvlees
o Pasvorm en tandpositie moeten perfect passen
- Randaansluiting
- Fysiologische/functionele positie
- Occlusie
Uitneembare prothese
- Tandarts
o Standaard afdruk (1)
o Individuele afdruk (3)
o Beetrelatie bepaling (5)
o Pas vd tandopstelling (7)
o Plaatsen prothese (9)
o Nazorg & follow-up (10)
- Tandtechnicus
o Standaardmodel + individuele afdruklepel (2)
