100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten 4.2 TrustPilot
logo-home
Samenvatting

Samenvatting Penologie en Penitentiair recht VUB

Beoordeling
-
Verkocht
1
Pagina's
178
Geüpload op
27-12-2025
Geschreven in
2025/2026

Samenvatting van alle hoorcolleges van het vak Penologie en Penitentiair recht, 1ste semester 2025. Eventuele examenvragen zijn ook opgenomen in de samenvatting.

Instelling
Vak











Oeps! We kunnen je document nu niet laden. Probeer het nog eens of neem contact op met support.

Geschreven voor

Instelling
Studie
Vak

Documentinformatie

Geüpload op
27 december 2025
Aantal pagina's
178
Geschreven in
2025/2026
Type
Samenvatting

Onderwerpen

Voorbeeld van de inhoud

Penologie en penitentiair recht ..................................................................................................... 7

HOC 1: Wat is penologie? ................................................................................................................ 7
1. Wat is penologie? ..................................................................................................................... 7
2. Wat is penitentiair recht? .......................................................................................................... 7
3. Welke straffen? ........................................................................................................................ 8
3.1 Strafrecht ........................................................................................................................... 8
3.2 Strafwetboek 2024 (IWT: 8 april 2026) ................................................................................... 8
3.3 Cijfers ................................................................................................................................ 9
4. Definitie van een straf? ............................................................................................................10
4.1 Juridische definitie .............................................................................................................10
4.2 Empirische vaststellingen ...................................................................................................10
4.3 Discussies over definitie .....................................................................................................11
5. Een brede blik op bestraffing: ...................................................................................................11
5.1 Maatregelen, sancties, administratieve afhandelingen, … ....................................................11
5.2 Penaliteit ...........................................................................................................................12
6. Penologie als een multidisciplinaire wetenschap ......................................................................12
6.1 Multidisciplinariteit ............................................................................................................12
6.2 Op microniveau .................................................................................................................12
6.3 Op mesoniveau ..................................................................................................................13
6.4 Op macroniveau ................................................................................................................13
7. Een kritische penologie ............................................................................................................13
7.1 Onderbouwde analyses en kritieken ....................................................................................13

HOC 2: De doodstraf ......................................................................................................................14
1. Enkele belangrijke begrippen ...................................................................................................14
2. De doodstraf werelwijd ............................................................................................................14
3. De doodstraf in cijfers..............................................................................................................14
3.1 De doodstraf in Iran ............................................................................................................15
4. De doodstraf in Europa: Abolitionistische golf ...........................................................................16
5. Doodstraf in België: .................................................................................................................17
5.1 Cijfergegevens 18de eeuw:...................................................................................................17
5.2 De doodstraf in België na de onafhankelijkheid (1830) ..........................................................18
5.3 Blijvende discussie ............................................................................................................18
5.4 WOI ...................................................................................................................................19
5.5 WOII ..................................................................................................................................19
5.6 Doodstraf België ................................................................................................................19
5.7 Onderbelichte evoluties – De doodstraf buiten België: Kongo-Vrijstaat en Leopold II ..............20
5.8 Vervolg – De doodstraf in Belgisch-Kongo (na 1908) .............................................................20
5.9 Na de Tweede Wereldoorlog – Doodstraf in Belgisch-Kongo..................................................21
6. De doodstraf in De Verenigde Staten van Amerika .....................................................................22
6.1 De rol van het Amerikaanse hooggerechtshof ......................................................................22
7. Visies op de doodstraf .............................................................................................................23

HOC 3: Internering..........................................................................................................................24
1. Geschiedenis ..........................................................................................................................24
1.1 Voor 1930: geen internering ................................................................................................24
1.2 Zijsprong (nieuw strafwetboek: inwerkingtreding 8 april 2026) ...............................................24
1.3 Kritiek => Wet op bescherming van de maatschappij ............................................................24
1.4 Wet van 1930: ....................................................................................................................25



1

, 1.5 Kritiek op wet 1930: ............................................................................................................26
1.6 Reactie wet van 1964: ........................................................................................................26
1.7 Interneringswet 2007 ..........................................................................................................26
1.8 Veranderingen in de praktijk ...............................................................................................26
1.9 Internationale Kritiek op België nam toe ..............................................................................27
1.10 Periodiek bezoek CPT aan FPC gent: 27/3/2017 – 6/4/2017 .................................................27
1.11 CPT .................................................................................................................................27
1.12 Therapeutische vooruitgang ..............................................................................................28
2. Wet 5 mei 2014 betreffende de internering ................................................................................28
2.1 Doelstelling interneringsmaatregel: ....................................................................................28
2.2 Wanneer internering? .........................................................................................................29
2.3 Expertenverslag Art. 5: ........................................................................................................29
2.4 Uitvoering - zorglandschap .................................................................................................30
2.5 Na interneringsbeslissing: Kamer voor de Bescherming van de Maatschappij (KBM) bij de
STRAFUITVoERINGSRECHTBANK (SURB) ..................................................................................31
2.6 Internering voor veroordeelden: ..........................................................................................31
3. De praktijk ..............................................................................................................................32
3.1 Intra en extrapenitentiair ....................................................................................................32
3.2 Instroom neemt toe ............................................................................................................32
3.2 Blijvende problemen ..........................................................................................................32
4. Geïnterneerde personen zonder verblijfsrecht...........................................................................33
4.1 Geen verblijfsrecht .............................................................................................................33
4.2 VILO ..................................................................................................................................34
4.3 De jure en de facto Uitsluiting van andere modaliteiten in België ......................................34
5. Terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank (TBS) ...................................................34
5.1 Cijfers: ..............................................................................................................................35
5.2 Uitvoering ..........................................................................................................................35
5.3 Nieuw strafwetboek ...........................................................................................................36
5.4 Quid beveiligingsperiode? ..................................................................................................36

HOC 4: Penologische doelstellingen, recidive en effectiviteit van straffen ..........................................36
1. Waarom straffen we? ..............................................................................................................36
1.1 Verschillende niveaus van doelstellingen ............................................................................36
1.2 Instrumentele doelstellingen ..............................................................................................37
1.2.1 Retributivisme .............................................................................................................37
1.2.2 Utilitarisme .................................................................................................................38
1.2.3 Recidive/effectiviteit ....................................................................................................41
1.2.4 Hertelbenadering .........................................................................................................41
1.2.5 Instrumentele doelstellingen ........................................................................................43
1.3 Nieuwe strafwetboek .........................................................................................................44
1.4 Intrinsieke doelstelling .......................................................................................................44
1.5 Organisationele doelstellingen ...........................................................................................45
1.6 Conflicterende doelstellingen .............................................................................................46
1.6 Conclusie ..........................................................................................................................47

HOC 5: Maatschappelijke benadering van bestraffing .......................................................................48
1. Deel 1: bestraffing als maatschappelijke keuze .........................................................................48
1.1 Detentieratio .....................................................................................................................48
Statistieken .........................................................................................................................48
Statistieken 2 .......................................................................................................................49
Lappi-Seppäla (2011) (niet in detail kennen maar goed lezen) .................................................50


2

, Nog een schema: .................................................................................................................58
1.2 Bestraffing als maatschappelijke constructie ......................................................................59
2. Deel 2: Maatschappelijke aspecten van penaliteit .....................................................................59
2.1 David Garland (1990) ..........................................................................................................59
2.2 Penaliteit ...........................................................................................................................60
2.3 Durkheims expressief perspectief (1858-1917) ....................................................................60
2.4 Marxistisch sociaal-economisch perspectief (1818-1883) ....................................................61
2.5 Angela Davis link met rassenstrijd .......................................................................................62
2.6 Loïc Wacquant link met rassenstrijd....................................................................................62
2.7 Webers rationaliseringsperspectief (1864-1920) ..................................................................63
2.8 Beheersen van risico’s .......................................................................................................63
2.9 Maatschappelijke en politieke impact van risicodenken .......................................................64
2.10 Foucaults disciplineringsperspectief .................................................................................64
2.11 Elias’ CivilIsatieperspectief (1897-1990) ............................................................................64

HOC 6: Belgisch Penitentiaire Beleid ...............................................................................................65
1. Waar het begon .......................................................................................................................65
1.1 voor 1830 ..........................................................................................................................65
1.3 Vanaf 1830 ........................................................................................................................66
1.4 Gevangenissen België ........................................................................................................67
1.4.1 Antwerpen...................................................................................................................67
1.4.2 Gent ...........................................................................................................................67
1.4.3 Mechelen ....................................................................................................................67
1.4.4 Namur ........................................................................................................................67
1.4.5 Mons...........................................................................................................................67
1.4.6 Sint-Gillis (Brussel) ......................................................................................................67
1.4.7 Dinant .........................................................................................................................68
1.5 Cellulair systeem vanaf 1830 ..............................................................................................68
2. Het interbellum .......................................................................................................................68
2.1 Interbellum : Opkomst positivisme......................................................................................68
2.3 Interbellum ........................................................................................................................69
2.3.1 Merksplas (‘landloperskolonie’) (1825) .............................................................................69
2.3.2 Wortel ............................................................................................................................69
2.3.3 Ruislede .........................................................................................................................69
3. Na WOII ..................................................................................................................................70
3.1 Na WO II : opkomst gemeenschapsregime ..........................................................................70
3.2 Na WO II ............................................................................................................................70
3.2.1 Open gevangenis Hoogstraten .........................................................................................71
3.2.2 Open gevangenis Saint Hubert .........................................................................................71
3.3 Na WO II ............................................................................................................................71

HOC 7: Gevangenisbevolking ..........................................................................................................72
4. Vanaf 1980 - heden ..................................................................................................................72
4.1 Gevangenisoverbevolking ...................................................................................................72
4.2 Overbevolking: jaren 80 ......................................................................................................72
4.3 Overbevolking: jaren 90 ......................................................................................................73
4.4 Expansionisme ..................................................................................................................73
4.5 Expansionisme – Reactie: De Huizen ...................................................................................75
4.5 Vier transitiehuizen ............................................................................................................75
4.6 Expansionisme – Huren van gevangeniscapaciteit ...............................................................76
4.7 Aandacht voor specifieke categorieën gedetineerden ..........................................................77


3

, 4.7 Tussen expansionisme en reductionisme ............................................................................78
4.8 Reductionisme ..................................................................................................................78
4.9 Beleid(sopties) – Regeerakkoord 2014 (Regering Michel I) .....................................................79
4.10 Beleid(sopties) – Justitieplan Geens (2015) ........................................................................81
4.11 Conclusie – Minister Geens ..............................................................................................82
4.12 Beleid(sopties) – Plannen Vivaldi-regering (oktober 2020) ...................................................83
4.13 Beleid(sopties) – Van Quickenborne (2021) ........................................................................83
4.14 Gevangenisdorp Haren – kernpunten volgens Kristel Beyens ..............................................84
4.15 Beleid(sopties) – Van Quickenborne (2021) ........................................................................85
4.16 Arizonacoalitie (2025) .......................................................................................................86
Beleidsverklaring Annelies Verlinden – 13 maart 2025 ............................................................86
Beleidsverklaring – Minister Annelies Verlinden (13 maart 2025) Vervolg .................................87
Beleidsverklaring – Minister Annelies Verlinden (13 maart 2025) Vervolg .................................87
4.17 Overbevolking als humanitaire crisis .................................................................................88
5. Wat zeggen de cijfers? .............................................................................................................89
5.1 Evolutie van de gevangenisbevolking ...................................................................................90
5.2 Hoe de evolutie van de gevangenispopulatie bestuderen? ....................................................91
5.3 Constructie van de gevangenispopulatie .............................................................................92
5.4 1980- vandaag ...................................................................................................................92
5.5 Evoluties bij veroordeelden in België ...................................................................................94
5.6 Stijgend aantal beklaagden .................................................................................................94
5.7 Personen in detentie – nationaliteit en verblijfsrecht ............................................................94
5.8 Een aantal bijzondere problematieken ................................................................................96
Suïcide in de Belgische gevangenissen (2000–2016)...............................................................96
Vervolg ................................................................................................................................97
5.9 Hoeveel kost het om mensen op te sluiten? .........................................................................98
6. Studenten kunnen na deze les:.................................................................................................98

HOC 8: Europese detentiestandaarden en monitoring ......................................................................99
1. De Raad van Europa ................................................................................................................99
2. Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens .......................................................................99
2.1 EVRM: Art 3 ........................................................................................................................99
2.2 Evolutie interpretatie art. 3 ............................................................................................... 100
2.3 EVRM en EHRM ................................................................................................................ 100
2.4 Voorbeeld rechtstreekse werking: Onderzoek op het lichaam ............................................. 100
3. Wetten en praktijken ............................................................................................................. 100
3.1 EHRM .............................................................................................................................. 101
3.2 EHRM: gevolgen veroordeling ........................................................................................... 102
4. Internering - EHRM ................................................................................................................ 102
5. Europees verdrag ter preventie van foltering en onmenselijke of vernederende behandeling of
bestraffing (1987) ...................................................................................................................... 106
5.1 Verdrag ........................................................................................................................... 106
5.2 CPT & EHRM .................................................................................................................... 106
6. Samenspel EHRM - CPT ......................................................................................................... 109
7. European Prison Rules ........................................................................................................... 111

HOC 9: Detentiebeleving en leefklimaat ......................................................................................... 113
1. Een blik achter de muren ....................................................................................................... 113
1.1 Penal Subjectivists <-> Penal Objectivists (Hayes, 2018) .................................................... 113
2. Deprivatie & Importatie .......................................................................................................... 114
2.1 Gevangenissociologie als kader voor detentie-ervaringen ................................................... 114


4
€14,16
Krijg toegang tot het volledige document:

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Maak kennis met de verkoper

Seller avatar
De reputatie van een verkoper is gebaseerd op het aantal documenten dat iemand tegen betaling verkocht heeft en de beoordelingen die voor die items ontvangen zijn. Er zijn drie niveau’s te onderscheiden: brons, zilver en goud. Hoe beter de reputatie, hoe meer de kwaliteit van zijn of haar werk te vertrouwen is.
studentvubav1 Vrije Universiteit Brussel
Volgen Je moet ingelogd zijn om studenten of vakken te kunnen volgen
Verkocht
22
Lid sinds
1 jaar
Aantal volgers
0
Documenten
4
Laatst verkocht
1 dag geleden

0,0

0 beoordelingen

5
0
4
0
3
0
2
0
1
0

Recent door jou bekeken

Waarom studenten kiezen voor Stuvia

Gemaakt door medestudenten, geverifieerd door reviews

Kwaliteit die je kunt vertrouwen: geschreven door studenten die slaagden en beoordeeld door anderen die dit document gebruikten.

Niet tevreden? Kies een ander document

Geen zorgen! Je kunt voor hetzelfde geld direct een ander document kiezen dat beter past bij wat je zoekt.

Betaal zoals je wilt, start meteen met leren

Geen abonnement, geen verplichtingen. Betaal zoals je gewend bent via iDeal of creditcard en download je PDF-document meteen.

Student with book image

“Gekocht, gedownload en geslaagd. Zo makkelijk kan het dus zijn.”

Alisha Student

Veelgestelde vragen