samenvatting eerste 104 pagina's bronnen en beginselen

Bronnen en beginselen van het recht (Dirk
Vanheule)
Hoofdstuk 1: het subjectieve en het objectieve
recht
Recht en rechten
Wat is recht?
- Geheel van rechtsregels die in een samenleving gelden
- Geen unieke definitie
- Geen statisch gegeven → recht verandert en evolueert met de
samenleving

Kenmerken van recht
Kenmerk Uitleg
Relatief in Recht wijzigt en evolueert in de loop van de tijd
tijd
Relatief in Recht is nationaal gegeven → per land verschillend
ruimte (eigen recht)

Twee soorten recht
Soort Betekenis Voorbeeld
Objectief Geheel van rechtsregels Wetboeken zoals Art.
recht (le droit dat in de samenleving 1603 OBW, 1604 OBW
objectif) geldt
Subjectief Aanspraak die een persoon Ik koop een tas → recht op
recht (un droit kan laten gelden namens levering door verkoper
subjectif) het objectieve recht (volgens Art. 1603 OBW)
- Relatie objectief ↔ subjectief recht:
o Subjectief recht steunt op regels van het objectieve recht
o Objectief recht legt plicht en aanspraak vast: verkoper moet
leveren, koper mag levering eisen


Rechtsdogmatiek
- Deel van de rechtswetenschap
- Beschrijft en systematiseert objectief recht
- Kenmerkt ook het onderwijs in rechten




1

,Objectief recht (positief recht)
Definitie
- Recht dat in een samenleving aanwezig is
- Geheel aan rechtsregels dat op een bepaald moment en op een
bepaalde plaats van toepassing is

Kenmerken van objectief recht
Kenmerk Uitleg Voorbeeld
Normatieve Gericht Niet iemand slaan
ordening op ordeningsregels binnen omdat de verkoper
samenleving → wat mag geen gratis computer
wel/niet wil geven
Geheel van Bestaat uit concrete Wetten, decreten,
regels & rechtsregels die reglementen
voorschriften samenhangen
Uitgevaardigd Regels zijn door samenleving Wetgevende macht
door of overheid vastgesteld stelt regels op
maatschappij
Afdwingbaar Regels kunnen Rechtbanken, politie,
door gezag worden afgedwongen via administratieve
rechter of overheid sancties

Extra kenmerken
- Abstract en statisch gegeven → momentopname van het recht,
maar verandert in de tijd
- Studie = regelgeoriënteerde / doctrinaire benadering van het
recht
o Nadruk: rechtsregel in samenhang met andere
rechtsregels
o Law in the books = geschreven wetten ↔ Law in action =
hoe wetten in praktijk werken
o Rechtsdogmatiek: systematische studie van objectief recht
o Meta-juridische studie: analyse van bredere
rechtsconcepten, vaak waardevrij

Subjectief recht
Begrip van subjectief recht

 Niveau & perspectief: van de persoon die een juridische
aanspraak heeft

 Definitie (Van Gerven):
“Een door het objectieve recht aan een individu erkende of
toegekende heerschappij, strekkende tot de bevrediging van
menselijke behoeften”



2

,  Kernpunten:
o Bekrachtigde bevoegdheid/aanspraak
o Uitoefening op een zaak of jegens een persoon
o Doel = eigen belangen realiseren
o Subjectief recht ↔ verplichting bij ander

Voorbeeld:
 Eigendomsrecht (Art. 3.50 BW)
o Recht op gebruik, genot, beschikking
o Onderworpen aan wettelijke beperkingen
 Grondrechten: erkend in de Grondwet
o Vrijheid van meningsuiting, godsdienst, etc.



Relatie objectief ↔ subjectief recht
Aspect Uitleg Voorbeeld
Objectief Geheel van rechtsregels Art. 3.50 BW →
recht eigendomsrecht
Subjectief Aanspraak die persoon kan Gebruik van een
recht uitoefenen op basis van objectief aangekochte tas
recht

- Heerschappij = gedrag van anderen beïnvloeden (bv. verkoper
moet tas leveren)

Wesley Hohfeld – juridische concepties
Type Betekenis Voorbeeld
Aanspraak Staat of persoon heeft Leveringsplicht, diploma
(claim) plicht tegenover ander
Vrijheid Iets mogen doen zonder Eigenaar fiets mag kiezen
(privilege) verplichting wat die doet
Macht / Mogelijkheid om Schenking, erfenisrecht
bevoegdheid aanspraken of vrijheden
(power) te creëren
Immuniteit Bescherming tegen Bescherming tegen
(immunity) macht van anderen wijziging van aanspraak of
vrijheid


Contexten van subjectief recht
- Privaatrecht: tussen individuen
- Publiekrecht: verhouding burger ↔ overheid
- Belangen zonder juridisch afdwingbaar recht: geen subjectief
recht (bv. kind liefdevol opvoeden)



3

, 3.2 Rechtsregel en subjectief recht
- Hypothetische vorm: gedragsnorm = verplicht hoe men zich moet
gedragen
- Voorbeelden rechtsregels:
o Art. 1382 OBW → foutaansprakelijkheid
o Art. 6.5 BW → aansprakelijkheid voor schade door eigen fout

Elementen fout:
1. Fout = gedrag niet conform normaal zorgvuldig persoon
2. Schade → verplichting tot vergoeding

Rechtssubjecten
- Definitie: drager van rechten of verplichtingen
- Actief: recht op iets
- Passief: verplichting of plicht

Soort Uitleg Voorbeeld
Natuurlijke Mens van vlees en bloed Art. 1385 OBW → eigenaar
persoon dier
Rechtspersoo Groepering met eigen NV, VOF, stichting,
n vermogen, via organen vereniging zonder
handelend winstoogmerk

- Rechtsbekwaamheid: geschikt om subjectieve rechten te hebben
- Handelingsbekwaamheid: bekwaam om rechtshandelingen te
stellen


Rechtsobject, rechtsfeit en rechtshandeling
Term Uitleg Voorbeeld
Rechtsobject Voorwerp van subjectief Boek, computer, geld, huis
recht
Rechtsfeit Gebeurtenis waaraan Kind geboren, overlijden, huis
rechtsgevolgen stort in
verbonden zijn, er is
geen tussenkomst van
de mens
Rechtshandel Menselijke handeling Boek kopen met bedoeling
ing met oog op van eigendomsoverdracht
rechtsgevolg
Rechtsgevolg Effect dat rechtsregel Ontstaan/uitdoven van
aan rechtsfeit koppelt rechten of plichten,
sanctionering overtreding,
wijziging rechtstoestand



4