Samenvatting - Nederlands semester 2 1e jaar opleiding

Nederlands 2
7 principes

Taalkrachtig onderwijs
Stimuleert een positieve talige grondhouding
 Basis/fundament voor de volgende zes principes
 Samenspel van:

Sociale omgeving
 Waarin kinderen taal kunnen en durven oefenen
 Aandacht geven aan randvoorwaarden die hen veiligheid, vertrouwen en plezier laten
ervaren terwijl ze taal leren

Veilige oefencontext bieden
 Ruimte geven zodat kinderen kunnen experimenteren met taal
 Je creëert een + en veilige omgeving om taal te laten groeien
 Lln mogen terwijl fouten maken
 Veilige spreek- en schrijfkansen aanbieden -> anders weet je niet hoe lln de taal in hun hoofd
gebruiken, je kan hen dan ook op die manier geen feedback geven

Talige repertoire van lln omarmen
 Elk kind word aanvaard zoals het is én dit toon je ook dat je elke lln aanvaardt zoals ze zijn
 Taal leren is een individueel proces
 Je moet goed weten waar lln al goed in zijn en waar minder goed

Hoge verwachtingen koesteren
 lln moeten voelen dat de lkr gelooft in hun taal leervermogen
 Het is belangrijk dat lln uitgedaagd worden en een rijk taalaanbod krijgen
 De lln moeten uitdagende talige taken kunnen uitvoeren.

Is contextrijk
 Vertrekken vanuit concrete materialen - vragen - situaties -> die verbinden met abstracte
inhouden
 Inspelen op motivatie door te vertrekken vanuit de interesses en leefwereld v/d lln
 Er is een ondersteunende context => Woorden meerdere keren gebruiken zodat lln ze goed
aanleren
=> Woorden in context bespreken
 Concrete ervaringen koppelen aan abstracte begrippen => Schooltaal w gestimuleerd
 Verbind woorden met eerder opgedane ervaringen en kennis => zo breid je je kennisnetwerk
uit én gaje Sneller nieuwe info een plekje geven in je hoofd

Rijke contexten creëren door
 Visuele ondersteuning: lln zien wat er gezegd wordt, en begrijpen de lessen op school beter
 Reële ervaringen: Echte ervaringen die de lln hebben meegemaakt
 Autheniek materiaal: Echte materialen gebruiken
 Rijk taalaanbod: Omgeving waar lln veel/vaak met taal in contact komen
 Veel talige ondersteuning: Vergelijk met andere talen
 Nieuwe leerstof verbinden met voorkennis: Wat hebben de lln al meegemaakt rond die
woorden?

Is functioneel
Taal functioneel inzetten
 Lln zetten dit in om doelen te bereiken
 Voornaamste reden en motivatie om taal te gebruiken
 Ons (taal)onderwijs wordt functioneler voor lln als taal dient om allerlei andere doelen te
bereiken, en dus een middel wordt om betekenisvolle taken op te lossen: stappenplan,
spellingregels, website uitpluizen,…

 Je moet wel nog altijd het talig doel voor ogen houden
 Je wilt dat lln luisteren, lezen, schrijven of spreken

 Het functioneel doel verhoogt de motiviatie en betrokkenheid en zorgt voor uitdaging en het
verleggen van grenzen bij lln

,Taal
 Middel om betekenisvolle taken op te lossen

Samenwerking zorgt voor functionaliteit
 Samenwerking inbouwen in schoolse taken = goede manier om lln reden te geven om
opdracht tot een goed einde te brengen

Is (inter)actief
 We moeten veel kansen krijgen om taal actief te gebruiken
 We moeten veel mondeling en schriftelijk taalaanbod krijgen
 We maken onderscheid tss:

Interactie tussen lln onderling
 Ervoor zorgen dat lln de kans krijgen om per 2 of in groep te laten werken aan taken waarbij
de lln elkaars input nodig hebben
 Zelf beslissen om homogene of heterogene groepen te vormen, waarbij je rekening houdt
met achtergrondkennis v/d lln

Interactie tss leraar en lln
 Elke lln in de klas moet voldoende persoonlijk taalaanbod krijgen + voldoende feedback
 Je moet zorgen voor het belang v/e goede vraagstelling, deze mag niet onderschat worden
 Taalstimulerend reageren op taaluitingen van lln is een belangrijk onderdeel van een goede
interactieve houding
 Stel prikkelende vragen voor de lln die het denken stimuleren, rijke verwoording voor te
stellen en terug te verwijzen naar het doel v/d taak
 Opinievragen en vragen die het denken stimuleren verrijken het taalproces.

Interactief en actief taalonderwijs
Interactief
 Actief zit in het woord  Belangrijk principe van taalkrachtig onderwijs
 Zelf zo veel mogelijk experimenteren met materialen bij lesinhouden  zo onthoud je de taal
die erbij komt kijken
Actief
 Hangt samen met een contextrijke en functionele aanpak
 Actieve klaspraktijk komt tot een interactieve klaspraktijk
 Hoe meer kwaliteitsvolle experimenteerkransen ze krijgen, hoe meer interactie- en
ondersteuningskansen ze krijgen

Geeft ondersteuning
Ondersteuning bieden door feedback te geven op taaluitingen v/d lln
 Feedback is een erg effectief ondersteuningsmiddel
 Ondersteuning door feedback terwijl leerling aan het lezen / luisteren / spreken / schrijven is
 Kwaliteitsvolle ondersteuning is een combinatie van feedback, feedup, feedforward
- Feedback: beschrijving van de huidige stand van zaken
- Feedup: beschrijving van de gewenste leeruitkomst
- Feedforward: beschrijving van de stap die nodig is om bij die gewenste leeruitkomst
te belanden

Scaffolding
 Gerichter ondersteunen levert je meer op
 Juiste hoeveelheid ondersteuning bieden om de lln een trapje hoger te brengen
 Motiveert lln om tot een goed resultaat te komen

Modeling
 Jouw modelgezag kan meteen ingezet worden in het vervolg v/d discussie, wat de lln helpt
om een doel te bereiken

VB: als een groepje discussieert over de Tweede Wereldoorlog en niet tot een consensus komt omdat
de lln niet naar elkaar luisteren, is dat de ideale gelegenheid om voor te doen hoe je in een groep het
woord kunt vragen

Differentiatie door persoonlijke ondersteuning
 Ervoor zorgen dat de kloof gedicht w tss wat de lln al kunnen en wat nog niet (persoonlijk
gesprek tsn lkr en lln kan helpen)
 Lln kunnen onderling ook individuele ondersteuning bieden

,  Gericht ondersteunen als iedereen vastloopt
 Het taalleerproces is belangrijk (nadenken, bijleren, zelf probleem oplossen)
- Je kan de vraag terugkaatsen
- Je daagt zo de lln uit om zelf iets te verwoorden


Heeft aandacht voor impliciet en expliciet leren
Impliciet leren
 betekent dat lln in contextrijke situaties functionele en interactieve opdrachten krijgen,
waardoor ze onbewust taal oppikken

Expliciet leren
 Taal kun je niet volledig al doende leren. Er is expliciete ondersteuning nodig
 bewust inzoomen op talige aspecten, zoals schooltaalwoorden, woordenschat, spelling,
taalbeschouwing

Focus on form
 DEF: aandacht schenken voor taal in een functionele, communicatieve activiteit
- Dit doe je door de lln te laten stilstaan bij taalelementen, samen nadenken over
criteria waaraan hun taalproduct moet voldoen, hen erop wijzen dat ze taal gebruiken
om hun doel te bereiken

Kansen creëren voor impliciet en expliciet leren
 Lln leren veel taal op een impliciete manier
 Lkr moet cyclisch werken: linken leggen met thema’s en doelen uit andere lessen
 Zo bied je lln impliciete taaloefenkansen

Incidenteel en intentioneel taal leren
Incidenteel taal leren
 Lln leren veel taal doordat die incidenteel aan bod komt
 W haast bij toeval in de klas gebruikt
 Doet zich voor wanneer lln vragen stellen

Intentioneel taal leren
 Doelbewust en gepland inzoomen op talige aspecten
 Zelf kiezen om ‘dat’ in te plannen

 Bij beide kan de lkr al dan niet op talige aspecten ingaan
 Beide aanpakken zijn zinvol en vullen elkaar aan

 Tijdens talige opdrachten aandacht schenken voor strategieën

Rolmodel
 Je verwoord als lkr hardop wat je denkt, leest, spreekt, schrijft
 Dankzij die modeling zien lln hoe jij aan de slag gaat

Bied kansen tot reflectie
Reflecteren
 Door te reflecteren werk je expliciet aan de taalcompetentie v/d lln door na te denken over
het proces dat ze doorlopen, eindproduct, individuele vooruitgang
 Reflectiemomenten zijn belangrijk om te ondersteunen
 Reflectie doet lln inzien dat alles wat ze impliciet oppikken, aangevuld kan worden
met aspecten waarop ze expliciet aandacht aan kunnen schenken
 Reflectie inbouwen op verschillende momenten en op verschillende niveaus

Reflectie op initiatief v/d leraar
 Voordat je begint met een nieuw lesonderwerp, laat de lln zelf zoeken naar dingen die ze al
weten. Daaraan kun je het lesdoel koppelen
 Reflectie is ook zinvol nadat een opdracht is uitgevoerd. In reflectievragen zie je de
onderdelen van effectieve feedback
Reflectie door medeleerlingen
 Medeleerlingen kunnen reflecteren over de aanpak of output van klasgenoten. Ze kunnen
tips geven aan elkaar voor in de toekomst

Tijd en ruimte om te reflecteren

,  Je moet genoeg ruimte en tijd vinden om reflectie en ondersteuning een plaats te geven in je
lessen
 De lln goed observeren. Hierdoor krijg je een goed beeld over de lln, dan kan je de werkvorm,
opdracht aanpassen


Definities taalkrachtig onderwijs
Stimuleren van positieve talige Een talige grondhouding stimuleren bij lln vormt
grondhouding de basis van taalkrachtig onderwijs. Het is een
samenspel van veilige taaloefenkansen creëren,
het talige repertoire van lln omarmen en hoge
verwachtingen koesteren t.o.v. hun
taalpontentieel.
Onderwijs is contextrijk Contextrijk onderwijs biedt veel en rijk
taalaanbod en verbindt dat met de interesses en
de leefwereld v/d lln, en met hun eerder
opgedane ervaringen en kennis. Zo kan taal
verworven worden. Context geeft betekenis aan
het leerproces van lln. en werkt motiverend.
Onderwijs is functioneel Taalkrachtig onderwijs is functioneel omdat het
leren van taal daarbij hand in hand gaat met het
gebruiken van taal om betekenisvolle doelen te
bereiken.
Taalkrachtig onderwijs (inter)actief Onderwijs wordt (inter)actief als leerlingen veel
van elkaar kunnen leren, kwaliteitsvolle input en
feedback van de leraar krijgen en de kans
hebben om actief te leren.
Taalkrachtig onderwijs geeft Een krachtige ondersteuning is een combinatie
ondersteuning van feedback, feedup, feedforward en
differentiërende keuzes die je maakt, om ervoor
te zorgen dat lln de kloof kunnen overbruggen tss
wat ze wel kennen en wat niet. Ondersteuning
kan zowel individueel als klassikaal gegeven
worden.
Aandacht voor impliciet en Impliciet leren betekent lln in contextrijke
expliciet leren situaties functionele en (inter)actieve opdrachten
krijgen, waardoor ze onbewust taal oppikken.
Expliciet leren is bewust inzoomen op talige
aspecten, zoals schooltaalwoorden. Het bestaat
uit een samenspel van impliciet en expliciet
leren.
Kansen bieden tot reflectie Als onderwijs de kansen tot reflectie biedt, is er
een goede afwisseling tss nieuwe zaken leren en
nadenken over wat er geleerd wordt. Reflectie
stimuleert het leerproces.




Begrijpend lezen

Oefening: Teksten ordenen van gemakkelijk naar moeilijk