FAMILIESOCIOLOGIE
Inhoudsopgave
LES 1: WAT IS EEN FAMILIE?........................................................................................................................... 5
1. WAT IS EEN FAMILIE.............................................................................................................................................5
1.1 WAT IS EEN GEZIN?............................................................................................................................................5
1.2 SOCIOLOGISCHE DEFINITIE VAN FAMILIE.................................................................................................................5
2. DOING FAMILY................................................................................................................................................... 6
1.3 DOING FAMILY (MORGAN, 1966)........................................................................................................................6
1.4 KRITISCHE REFLECTIE: FAMILIE, MACHT EN ONGELIJKHEID..........................................................................................8
3. CONCLUSIE........................................................................................................................................................ 8
LES 2: HISTORISCH PERSPECTIEF OP FAMILIE-VERANDERING IN EUROPA........................................................9
1. DE ‘GRAND NARRATIVES’......................................................................................................................................9
1.1 PARSON (1951)...............................................................................................................................................9
1.2 GOODE (1963): WORLD REVOLUTION AND FAMILY PATTERNS.................................................................................12
2. DIVERSITEIT AAN FAMILIEVORMEN IN HET PRE- EN VROEG INDUSTRIËLE EUROPA...........................................................15
2.1 FAMILIEVORMEN IN PRE-INDUSTRIEEL EUROPA......................................................................................................15
2.2 SCHEIDING TUSSEN OOST EN WEST EUROPA?........................................................................................................17
3. INDUSTRIALISATIE EN VERANDERING IN FAMILIEVORMEN..........................................................................................17
3.1 HOGERE/MIDDENKLASSE...................................................................................................................................17
3.2 ARBEIDERSKLASSE: HALF-OPEN FAMILIE STRUCTUUR...............................................................................................18
3.3 ANDERE SITUATIE IN CENTRAAL-EUROPA ROND 1850............................................................................................18
4. FAMILIEVORMEN NA WERELDOORLOG II.................................................................................................................20
LES 3: HUISHOUDELIJKE TAAKVERDELING..................................................................................................... 22
1. AFBAKENING EN PREVALENTIE..............................................................................................................................22
1.1 HUISHOUDELIJKE TAAKVERDELING: WAT?.............................................................................................................22
1.2 METING HH TAAKVERDELING............................................................................................................................23
1.3 PREVALENTIE HH TAAKVERDELING......................................................................................................................24
2 THEORETISCHE PERSPECTIEVEN.............................................................................................................................25
2.1 TRADITIONELE ECONOMISCHE MODELLEN.............................................................................................................25
2.2 ONDERHANDELINGSMODELLEN (RELATIEF-MIDDELEN-PERSPECTIEF............................................................................27
2.3 GENDER PERSPECTIEF.......................................................................................................................................28
2.4 MACRO-LEVEL PERSPECTIEVEN...........................................................................................................................34
3 SAMENVATTING................................................................................................................................................. 35
LES 4: FAMILIEBELEID BINNEN EUROPA........................................................................................................ 36
, 1. WAT IS FAMILIEBELEID?......................................................................................................................................36
1.1 DEFINITIE.......................................................................................................................................................36
1.2 SOORTEN.......................................................................................................................................................36
2. HISTORISCHE ONTWIKKELING FAMILIEBELEID IN EUROPA............................................................................................37
2.1 VERANDERENDE CONTEXT.................................................................................................................................37
2.2 FAMILIEBELEID VOOR WO II.............................................................................................................................37
2.3 EERSTE UITBREIDING: WO II TOT 1970..............................................................................................................38
2.4 TWEEDE UITBREIDING: VANAF 1970...................................................................................................................39
2.5 VANAF 1990: AANDACHT VOOR VADERS.............................................................................................................39
2.6 VERSCHUIVINGEN IN ACHTERLIGGENDE DOELEN FAMILIEBELEID................................................................................40
2.7 SAMENVATTING EN VERBAND MET MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT..............................................................................40
3. HEDENDAAGS FAMILIEBELEID IN EUROPA................................................................................................................41
4. HOE KUNNEN WE DEZE VARIANTIE VERKLAREN?......................................................................................................42
4.1 FAMILIEBELEID INGEBED IN WELVAARTSSTATEN.....................................................................................................42
4.2 KRITIEK OP ESPING-ANDERSEN...........................................................................................................................42
4.3 KRITIEK OP DEFAMILIZATIE.................................................................................................................................43
4.4 DIVISON OF LABOR MODELS...............................................................................................................................45
5. FAMILIEBELEID IN BELGIË....................................................................................................................................47
5.1 FINANCIËLE ONDERSTEUNING.............................................................................................................................47
5.2 MOEDERSCHAPSVERLOF OF GEBOORTEVERLOF......................................................................................................47
5.3 THEMATISCHE VERLOVEN & TIJDSKREDIET/VLAAMS ZORGKREDIET............................................................................48
5.4 KINDEROPVANG..............................................................................................................................................49
6. IMPACT FAMILIEBELEID.......................................................................................................................................50
LES 5: GASTLES FEMMA................................................................................................................................ 51
1. INLEIDING........................................................................................................................................................51
2. PROBLEEMANALYSE & VISIE.................................................................................................................................51
2.1 COMBINATIE WERK, ZORG EN VRIJE TIJD...............................................................................................................51
2.2 OORZAKEN GENDERONGELIJKHEID.......................................................................................................................55
2.3 COMBINATIEMODEL.........................................................................................................................................55
LES 6: LIEFDE EN ASSORTIVE MATING........................................................................................................... 58
1. WAT IS LIEFDE ?................................................................................................................................................58
1.1 LIEFDESWIEL...................................................................................................................................................58
1.2 LIEFDE IS (NIET) UNIVERSEEL..............................................................................................................................59
2. SOCIOLOGISCHE PERSPECTIEVEN OP LIEFDE.............................................................................................................60
2.1 GIDDENS (‘92): THE TRANSFORMATION OF INTIMACY; SEXUALITY, LOVE AND EROTICISM IN MODERN SOCIETIES................60
2.2 BAUMAN (2013): LIQUID LOVE; ON THE FRAILTY OF HUMAN BONDS........................................................................62
2.3 BECK & BECK-GERNSHEIM (‘95): THE NORMAL CHAOS OF LOVE..............................................................................65
3. ASSORTIVE MATING...........................................................................................................................................66
3.1 ASSORTIVE MATING : WAT ?..............................................................................................................................66
3.2 HET BELANG VAN DE PARTNERMARKT.................................................................................................................68
3.3 HOE KUNNEN WE DE NEIGING TOT HOMOGAMIE VERKLAREN?.................................................................................70
, 3.4 GENDER(ON)GELIJKHEID OP DE PARTNERMARKT....................................................................................................70
3.5 ONLINE DATING..............................................................................................................................................71
4. CONCLUSIE.......................................................................................................................................................74
LES 7 : GASTLES SINGLEHOOD (MARGOT BRACKE)........................................................................................75
1. SINGLES CONCEPTUALISEREN...............................................................................................................................75
2. SINGLEHOOD TRENDS.........................................................................................................................................76
3. ONDERLIGGENDE DYNAMIEKEN............................................................................................................................76
3.1 DEMOGRAFISCHE VERANDERINGEN (ONOMKEERBAAR OF TIJDELIJK)...........................................................................76
3.2 VERANDERING IN DE ROL VAN VROUWEN (WESTERS PP).........................................................................................77
3.3 VERMIJDEN VAN RISICO’S IN EEN TIJDPERK VAN SCHEIDINGEN (WESTERS PP)...............................................................77
3.4 HOGER OPLEIDINGSNIVEAU (WESTERS PP)............................................................................................................79
3.5 VERANDERINGEN IN RELIGIOSITEIT (WESTERS PP)...................................................................................................79
3.6 POPULAR CULTURE & (SOCIALE) MEDIA...............................................................................................................79
4. SINGLISME.......................................................................................................................................................79
5. EIGEN ONDERZOEK – FRAMING VAN SINGLES..........................................................................................................80
LES 8 : SEKSUEEL GEDRAG............................................................................................................................ 83
1. BACK TO BASICS................................................................................................................................................83
1.1 DE GENDERKOEK.............................................................................................................................................83
2. SEKSUALITEIT EN SEKSUELE GEZONDHEID................................................................................................................84
3. CIJFERS VLAANDEREN........................................................................................................................................85
4. THEORIE..........................................................................................................................................................86
4.1 SYMBOLISCH INTERACTIONISME................................................................................................................86
4.2 SOCIALE SCRIPTS........................................................................................................................................86
4.3 SEKSUELE SCRIPTS......................................................................................................................................86
5. CASES.............................................................................................................................................................90
5.1 SOCIOLOGISCHE RELEVANTIE..............................................................................................................................90
5.2 IMPACT AFWIJKEN VAN SCRIPTS..........................................................................................................................91
5.3 KRITIEK OP SEKSUELE SCRIPT THEORIE..................................................................................................................91
6. SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG............................................................................................................92
7. WELKE SCRIPTS MOETEN WE ALS MAATSCHAPPIJ VERANDEREN?.................................................................................93
LES 9: INTERGENERATIONELE MOBILITEIT..................................................................................................... 94
1. INTERGENERATIONELE MOBILITEIT: WAT?...............................................................................................................94
1.1 TYPE VAN STRATIFICATIESYSTEMEN.....................................................................................................................94
1.2 INDICATOREN VAN I.M.: RIJKDOM, PROFESSIONELE STATUS, OPLEIDING.....................................................................94
2. THEORETISCHE VERKLARINGEN VOOR IM..............................................................................................................100
2.1 STRUCTUREEL-FUNCTIONALISME.......................................................................................................................100
2.2 CONFLICT THEORETICI....................................................................................................................................101
2.3 CULTURELE VERKLARINGEN.............................................................................................................................102
3. CONCLUSIE.....................................................................................................................................................105
,
,LES 1: WAT IS EEN FAMILIE?
1. WAT IS EEN FAMILIE
Familie heeft een grote verscheidenheid in definities
o Welke grenzen gebruikt iemand?
o Afstand tussen leden bepaald obv emotionele nabijheid, geografische nabijheid,
wettelijke verbintenissen, combinatie van deze elementen?
o Neemt iemand enkel het nucleair gezin op?
Obv bloedverwantschap (consanguinity)?
Obv wettelijke band (conjugality)?
Concepten inclusie, exclusie en weglating zijn belangrijk
o Bv. man van middelbare leeftijd zegt dat zijn broers geen deel zijn van de familie =
weglating als hij er slechts 1 niet opneemt = exclusie
1.1 WAT IS EEN GEZIN?
“Nucleaire gezin = getrouwd of samenwonend koppel met een kind”
o Wordt het meeste erkens als een ‘gezin’
o Begrenzing van het begrip heeft implicaties
Bv. hoe bakent een ambtenaar voor afhandeling asielprocedures het begrip
‘gezin’ af? Wie is volgens hem/haar dan gezinslid en wie niet?
1.2 SOCIOLOGISCHE DEFINITIE VAN FAMILIE
= er is geen eenduidige definitie
Settles (1987) zegt: it is not likely that the job of specifying what is meant by family will progress
rapidly. Consensus would be … impropable for scholars
,2. DOING FAMILY
1.3 DOING FAMILY (MORGAN, 1966)
Verwijzing naar de uitvoering van familierollen dmv alledaagse praktijken
Familie = dynamisch, familierollen ≠ biologisch bepaald maar voortdurend geconstrueerd
door sociale interacties, gedragingen, verwachtingen binnen het gezin
o Bv. Kinderverwaarlozing → je hoort je niet te gedragen op deze manier, dus de
rechtbank gaat je gezin uit elkaar halen
o Familie is iets dat je constant ‘doet’ → je wordt constant beoordeeld door anderen,
wat mee bepaalt wie er eigenlijk tot je gezin behoort
Familie zien als iets dat actief gedaan is, uitgevoerd en gepraktiseerd in het
dagelijks leven
Verschuiving van statische definities van familie naar familie als een praktijk
o Vroeger (jaren 50) was scheiden not done, dan was je een ‘slechte familie’
Doing family is een theoretisch kader binnen het sociologisch perspectief:
SYMBOLISCH INTERACTIONISME (GEORGE HERBERT MEAD & HERBERT BLUMER)
Hoe de sociale werkelijkheid wordt geconstrueerd door interacties en de betekenis die
individuen hieraan geven
o Structuralisme: gaat ervan uit dat de maatschappij kansen geeft aan individuen
waardoor ze een rol aannemen → deze rol wordt vooral bepaald door de structuur
binnen de maatschappij
Gaat van bovenuit → politiesystemen
o Interactionisme: wij
Gaat van onderuit → wij bepalen het zelf
Kerkconcepten
o Symbool: object, woord of handeling waaraan mensen een specifieke betekenis
geven
Bv. vader gaat aan hoofd vd tafel zitten, samen eten
o Interactie: communicatie of wisselwerking tussen individuen waarin betekenissen
worden uitgewisseld en gevormd
o Betekenisgeving: betekenis is niet inherent aan objecten of situaties, maar ontstaat
door sociale interactie en wordt continu herzien → pas door interactie wordt er een
betekenis aan iets gegeven
, Bv. handdruk kan verschillende betekenissen hebben afhankelijk vd context
Rol van het Zelf en Identiteit
o Zelf (the self): centraal concept zat zich vormt door interactie met anderen
o Mead’s ‘I’ en ‘Me’: het zelf bestaat uit spontane ‘I’ (impulsieve zelf) en het
reflectieve ‘Me’ (sociale zelf dat rekening houdt met andermans verwachtingen)
o Identiteit: hoe een individu zichzelf ziet binnen sociale contexten, en wordt
voortdurend gevormd en veranderd door interacties
Bv. een persoon ontwikkelt een professionele identiteit door hoe collega’s
hem/haar behandelen en welke verwachtingen er worden gesteld
Thomas-theorema: ‘if men define situations as real, they are real in their consequences’
o Mensen handelen obv de betekenis die zij aan een bepaalde situatie toekennen
Bv. Docent die constant tegen een lln zegt dat hij slecht is, zorgt ervoor dat
de lln dit ook gelooft en zich effectief zo gedraagt
David Morgan introduceert een nieuw idee
o Familie = proces en geen vaste structuur → het is een set van praktijken ipv een
vaste entiteit, je moet je richten op alledaagse activiteiten die het gezinsleven
vormen
Je herdefinieert constant de definitie ‘familie’ door wat je zelf binnen je
familie doet
o Routine-activiteiten en interacties “constituteren” de familie
Je doet het elke dag → maaltijden bereiden, helpen huiswerk, emotionele
steun, naar oudercontacten gaan, samen eten…
o Contrast met het idee van familie als biologische of juridische entiteit
WEST & ZIMMERMAN’S CONCEPT VAN DOING GENDER
Gender is iets dat we doen en is niet iets wat we zijn
Familierollen worden op dezelfde manier niet vooraf bepaald, maar geconstrueerd door
herhaalde handelingen en uitvoeringen
o Symbolen en gedeelde betekenissen gebruiken om rollen te definiëren
Bv. routineus samen aan tafel eten → samenhorigheid, eenheid, gedeelde
familiewaarden lidmaatschap en relaties
Routines, praktijken en zorgverlening vormen de identiteit van de familie
Inhoudsopgave
LES 1: WAT IS EEN FAMILIE?........................................................................................................................... 5
1. WAT IS EEN FAMILIE.............................................................................................................................................5
1.1 WAT IS EEN GEZIN?............................................................................................................................................5
1.2 SOCIOLOGISCHE DEFINITIE VAN FAMILIE.................................................................................................................5
2. DOING FAMILY................................................................................................................................................... 6
1.3 DOING FAMILY (MORGAN, 1966)........................................................................................................................6
1.4 KRITISCHE REFLECTIE: FAMILIE, MACHT EN ONGELIJKHEID..........................................................................................8
3. CONCLUSIE........................................................................................................................................................ 8
LES 2: HISTORISCH PERSPECTIEF OP FAMILIE-VERANDERING IN EUROPA........................................................9
1. DE ‘GRAND NARRATIVES’......................................................................................................................................9
1.1 PARSON (1951)...............................................................................................................................................9
1.2 GOODE (1963): WORLD REVOLUTION AND FAMILY PATTERNS.................................................................................12
2. DIVERSITEIT AAN FAMILIEVORMEN IN HET PRE- EN VROEG INDUSTRIËLE EUROPA...........................................................15
2.1 FAMILIEVORMEN IN PRE-INDUSTRIEEL EUROPA......................................................................................................15
2.2 SCHEIDING TUSSEN OOST EN WEST EUROPA?........................................................................................................17
3. INDUSTRIALISATIE EN VERANDERING IN FAMILIEVORMEN..........................................................................................17
3.1 HOGERE/MIDDENKLASSE...................................................................................................................................17
3.2 ARBEIDERSKLASSE: HALF-OPEN FAMILIE STRUCTUUR...............................................................................................18
3.3 ANDERE SITUATIE IN CENTRAAL-EUROPA ROND 1850............................................................................................18
4. FAMILIEVORMEN NA WERELDOORLOG II.................................................................................................................20
LES 3: HUISHOUDELIJKE TAAKVERDELING..................................................................................................... 22
1. AFBAKENING EN PREVALENTIE..............................................................................................................................22
1.1 HUISHOUDELIJKE TAAKVERDELING: WAT?.............................................................................................................22
1.2 METING HH TAAKVERDELING............................................................................................................................23
1.3 PREVALENTIE HH TAAKVERDELING......................................................................................................................24
2 THEORETISCHE PERSPECTIEVEN.............................................................................................................................25
2.1 TRADITIONELE ECONOMISCHE MODELLEN.............................................................................................................25
2.2 ONDERHANDELINGSMODELLEN (RELATIEF-MIDDELEN-PERSPECTIEF............................................................................27
2.3 GENDER PERSPECTIEF.......................................................................................................................................28
2.4 MACRO-LEVEL PERSPECTIEVEN...........................................................................................................................34
3 SAMENVATTING................................................................................................................................................. 35
LES 4: FAMILIEBELEID BINNEN EUROPA........................................................................................................ 36
, 1. WAT IS FAMILIEBELEID?......................................................................................................................................36
1.1 DEFINITIE.......................................................................................................................................................36
1.2 SOORTEN.......................................................................................................................................................36
2. HISTORISCHE ONTWIKKELING FAMILIEBELEID IN EUROPA............................................................................................37
2.1 VERANDERENDE CONTEXT.................................................................................................................................37
2.2 FAMILIEBELEID VOOR WO II.............................................................................................................................37
2.3 EERSTE UITBREIDING: WO II TOT 1970..............................................................................................................38
2.4 TWEEDE UITBREIDING: VANAF 1970...................................................................................................................39
2.5 VANAF 1990: AANDACHT VOOR VADERS.............................................................................................................39
2.6 VERSCHUIVINGEN IN ACHTERLIGGENDE DOELEN FAMILIEBELEID................................................................................40
2.7 SAMENVATTING EN VERBAND MET MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT..............................................................................40
3. HEDENDAAGS FAMILIEBELEID IN EUROPA................................................................................................................41
4. HOE KUNNEN WE DEZE VARIANTIE VERKLAREN?......................................................................................................42
4.1 FAMILIEBELEID INGEBED IN WELVAARTSSTATEN.....................................................................................................42
4.2 KRITIEK OP ESPING-ANDERSEN...........................................................................................................................42
4.3 KRITIEK OP DEFAMILIZATIE.................................................................................................................................43
4.4 DIVISON OF LABOR MODELS...............................................................................................................................45
5. FAMILIEBELEID IN BELGIË....................................................................................................................................47
5.1 FINANCIËLE ONDERSTEUNING.............................................................................................................................47
5.2 MOEDERSCHAPSVERLOF OF GEBOORTEVERLOF......................................................................................................47
5.3 THEMATISCHE VERLOVEN & TIJDSKREDIET/VLAAMS ZORGKREDIET............................................................................48
5.4 KINDEROPVANG..............................................................................................................................................49
6. IMPACT FAMILIEBELEID.......................................................................................................................................50
LES 5: GASTLES FEMMA................................................................................................................................ 51
1. INLEIDING........................................................................................................................................................51
2. PROBLEEMANALYSE & VISIE.................................................................................................................................51
2.1 COMBINATIE WERK, ZORG EN VRIJE TIJD...............................................................................................................51
2.2 OORZAKEN GENDERONGELIJKHEID.......................................................................................................................55
2.3 COMBINATIEMODEL.........................................................................................................................................55
LES 6: LIEFDE EN ASSORTIVE MATING........................................................................................................... 58
1. WAT IS LIEFDE ?................................................................................................................................................58
1.1 LIEFDESWIEL...................................................................................................................................................58
1.2 LIEFDE IS (NIET) UNIVERSEEL..............................................................................................................................59
2. SOCIOLOGISCHE PERSPECTIEVEN OP LIEFDE.............................................................................................................60
2.1 GIDDENS (‘92): THE TRANSFORMATION OF INTIMACY; SEXUALITY, LOVE AND EROTICISM IN MODERN SOCIETIES................60
2.2 BAUMAN (2013): LIQUID LOVE; ON THE FRAILTY OF HUMAN BONDS........................................................................62
2.3 BECK & BECK-GERNSHEIM (‘95): THE NORMAL CHAOS OF LOVE..............................................................................65
3. ASSORTIVE MATING...........................................................................................................................................66
3.1 ASSORTIVE MATING : WAT ?..............................................................................................................................66
3.2 HET BELANG VAN DE PARTNERMARKT.................................................................................................................68
3.3 HOE KUNNEN WE DE NEIGING TOT HOMOGAMIE VERKLAREN?.................................................................................70
, 3.4 GENDER(ON)GELIJKHEID OP DE PARTNERMARKT....................................................................................................70
3.5 ONLINE DATING..............................................................................................................................................71
4. CONCLUSIE.......................................................................................................................................................74
LES 7 : GASTLES SINGLEHOOD (MARGOT BRACKE)........................................................................................75
1. SINGLES CONCEPTUALISEREN...............................................................................................................................75
2. SINGLEHOOD TRENDS.........................................................................................................................................76
3. ONDERLIGGENDE DYNAMIEKEN............................................................................................................................76
3.1 DEMOGRAFISCHE VERANDERINGEN (ONOMKEERBAAR OF TIJDELIJK)...........................................................................76
3.2 VERANDERING IN DE ROL VAN VROUWEN (WESTERS PP).........................................................................................77
3.3 VERMIJDEN VAN RISICO’S IN EEN TIJDPERK VAN SCHEIDINGEN (WESTERS PP)...............................................................77
3.4 HOGER OPLEIDINGSNIVEAU (WESTERS PP)............................................................................................................79
3.5 VERANDERINGEN IN RELIGIOSITEIT (WESTERS PP)...................................................................................................79
3.6 POPULAR CULTURE & (SOCIALE) MEDIA...............................................................................................................79
4. SINGLISME.......................................................................................................................................................79
5. EIGEN ONDERZOEK – FRAMING VAN SINGLES..........................................................................................................80
LES 8 : SEKSUEEL GEDRAG............................................................................................................................ 83
1. BACK TO BASICS................................................................................................................................................83
1.1 DE GENDERKOEK.............................................................................................................................................83
2. SEKSUALITEIT EN SEKSUELE GEZONDHEID................................................................................................................84
3. CIJFERS VLAANDEREN........................................................................................................................................85
4. THEORIE..........................................................................................................................................................86
4.1 SYMBOLISCH INTERACTIONISME................................................................................................................86
4.2 SOCIALE SCRIPTS........................................................................................................................................86
4.3 SEKSUELE SCRIPTS......................................................................................................................................86
5. CASES.............................................................................................................................................................90
5.1 SOCIOLOGISCHE RELEVANTIE..............................................................................................................................90
5.2 IMPACT AFWIJKEN VAN SCRIPTS..........................................................................................................................91
5.3 KRITIEK OP SEKSUELE SCRIPT THEORIE..................................................................................................................91
6. SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG............................................................................................................92
7. WELKE SCRIPTS MOETEN WE ALS MAATSCHAPPIJ VERANDEREN?.................................................................................93
LES 9: INTERGENERATIONELE MOBILITEIT..................................................................................................... 94
1. INTERGENERATIONELE MOBILITEIT: WAT?...............................................................................................................94
1.1 TYPE VAN STRATIFICATIESYSTEMEN.....................................................................................................................94
1.2 INDICATOREN VAN I.M.: RIJKDOM, PROFESSIONELE STATUS, OPLEIDING.....................................................................94
2. THEORETISCHE VERKLARINGEN VOOR IM..............................................................................................................100
2.1 STRUCTUREEL-FUNCTIONALISME.......................................................................................................................100
2.2 CONFLICT THEORETICI....................................................................................................................................101
2.3 CULTURELE VERKLARINGEN.............................................................................................................................102
3. CONCLUSIE.....................................................................................................................................................105
,
,LES 1: WAT IS EEN FAMILIE?
1. WAT IS EEN FAMILIE
Familie heeft een grote verscheidenheid in definities
o Welke grenzen gebruikt iemand?
o Afstand tussen leden bepaald obv emotionele nabijheid, geografische nabijheid,
wettelijke verbintenissen, combinatie van deze elementen?
o Neemt iemand enkel het nucleair gezin op?
Obv bloedverwantschap (consanguinity)?
Obv wettelijke band (conjugality)?
Concepten inclusie, exclusie en weglating zijn belangrijk
o Bv. man van middelbare leeftijd zegt dat zijn broers geen deel zijn van de familie =
weglating als hij er slechts 1 niet opneemt = exclusie
1.1 WAT IS EEN GEZIN?
“Nucleaire gezin = getrouwd of samenwonend koppel met een kind”
o Wordt het meeste erkens als een ‘gezin’
o Begrenzing van het begrip heeft implicaties
Bv. hoe bakent een ambtenaar voor afhandeling asielprocedures het begrip
‘gezin’ af? Wie is volgens hem/haar dan gezinslid en wie niet?
1.2 SOCIOLOGISCHE DEFINITIE VAN FAMILIE
= er is geen eenduidige definitie
Settles (1987) zegt: it is not likely that the job of specifying what is meant by family will progress
rapidly. Consensus would be … impropable for scholars
,2. DOING FAMILY
1.3 DOING FAMILY (MORGAN, 1966)
Verwijzing naar de uitvoering van familierollen dmv alledaagse praktijken
Familie = dynamisch, familierollen ≠ biologisch bepaald maar voortdurend geconstrueerd
door sociale interacties, gedragingen, verwachtingen binnen het gezin
o Bv. Kinderverwaarlozing → je hoort je niet te gedragen op deze manier, dus de
rechtbank gaat je gezin uit elkaar halen
o Familie is iets dat je constant ‘doet’ → je wordt constant beoordeeld door anderen,
wat mee bepaalt wie er eigenlijk tot je gezin behoort
Familie zien als iets dat actief gedaan is, uitgevoerd en gepraktiseerd in het
dagelijks leven
Verschuiving van statische definities van familie naar familie als een praktijk
o Vroeger (jaren 50) was scheiden not done, dan was je een ‘slechte familie’
Doing family is een theoretisch kader binnen het sociologisch perspectief:
SYMBOLISCH INTERACTIONISME (GEORGE HERBERT MEAD & HERBERT BLUMER)
Hoe de sociale werkelijkheid wordt geconstrueerd door interacties en de betekenis die
individuen hieraan geven
o Structuralisme: gaat ervan uit dat de maatschappij kansen geeft aan individuen
waardoor ze een rol aannemen → deze rol wordt vooral bepaald door de structuur
binnen de maatschappij
Gaat van bovenuit → politiesystemen
o Interactionisme: wij
Gaat van onderuit → wij bepalen het zelf
Kerkconcepten
o Symbool: object, woord of handeling waaraan mensen een specifieke betekenis
geven
Bv. vader gaat aan hoofd vd tafel zitten, samen eten
o Interactie: communicatie of wisselwerking tussen individuen waarin betekenissen
worden uitgewisseld en gevormd
o Betekenisgeving: betekenis is niet inherent aan objecten of situaties, maar ontstaat
door sociale interactie en wordt continu herzien → pas door interactie wordt er een
betekenis aan iets gegeven
, Bv. handdruk kan verschillende betekenissen hebben afhankelijk vd context
Rol van het Zelf en Identiteit
o Zelf (the self): centraal concept zat zich vormt door interactie met anderen
o Mead’s ‘I’ en ‘Me’: het zelf bestaat uit spontane ‘I’ (impulsieve zelf) en het
reflectieve ‘Me’ (sociale zelf dat rekening houdt met andermans verwachtingen)
o Identiteit: hoe een individu zichzelf ziet binnen sociale contexten, en wordt
voortdurend gevormd en veranderd door interacties
Bv. een persoon ontwikkelt een professionele identiteit door hoe collega’s
hem/haar behandelen en welke verwachtingen er worden gesteld
Thomas-theorema: ‘if men define situations as real, they are real in their consequences’
o Mensen handelen obv de betekenis die zij aan een bepaalde situatie toekennen
Bv. Docent die constant tegen een lln zegt dat hij slecht is, zorgt ervoor dat
de lln dit ook gelooft en zich effectief zo gedraagt
David Morgan introduceert een nieuw idee
o Familie = proces en geen vaste structuur → het is een set van praktijken ipv een
vaste entiteit, je moet je richten op alledaagse activiteiten die het gezinsleven
vormen
Je herdefinieert constant de definitie ‘familie’ door wat je zelf binnen je
familie doet
o Routine-activiteiten en interacties “constituteren” de familie
Je doet het elke dag → maaltijden bereiden, helpen huiswerk, emotionele
steun, naar oudercontacten gaan, samen eten…
o Contrast met het idee van familie als biologische of juridische entiteit
WEST & ZIMMERMAN’S CONCEPT VAN DOING GENDER
Gender is iets dat we doen en is niet iets wat we zijn
Familierollen worden op dezelfde manier niet vooraf bepaald, maar geconstrueerd door
herhaalde handelingen en uitvoeringen
o Symbolen en gedeelde betekenissen gebruiken om rollen te definiëren
Bv. routineus samen aan tafel eten → samenhorigheid, eenheid, gedeelde
familiewaarden lidmaatschap en relaties
Routines, praktijken en zorgverlening vormen de identiteit van de familie
