Volledige lesnotities van alle lessen van bijzonder strafrecht

BIJZONDER STRAFRECHT
INLEIDING
Focus op Boek II van het Strafwetboek: uit de bril van de praktijk
Misdrijven tegen de persoon (levensdelicten zoals moord, doodslag,..)
- Misdrijven van slagen en verwondingen
- Misdrijven tegen de morele en seksuele integriteit
- Vermogensmisdrijven (diefstal, witwassen, ..)
- Misdrijven die online worden gepleegd
De materie die we moeten bestuderen zijn alleen de misdrijven die we in dit vak hebben bestudeerd.
We gaan de delictstypiciteit bekijken (1 e delictsvoorwaarde). Er wordt een onderscheid gemaakt
tussen het materiële (objectieve delictstypiciteit) en morele bestanddeel van het misdrijf. Het is
makkelijk wanneer de wetgever dat heeft gedefinieerd in het wetboek. Voor de misdrijven uit Boek II
is dat bijna altijd beschreven. Er zijn 2 morele bestanddelen: opzet en onachtzaamheid – er wordt
altijd 1 van beide vereist. Er is ALTIJD een moreel bestanddeel vereist, ook als de wet hier over
zwijgt. Er is een reeks aan bijzondere misdrijven waar geen moreel bestanddeel is vermeld.
- Je kan niet zeggen dat het misdrijf bestaat louter doordat het materieel bestanddeel
bewezen is
We lezen een impliciteit moreel bestanddeel. Maar welk dan? Opzet of onachtzaamheid?
 Zoek dit op in de basiscursus
 Voorbeeld: Drugwet van 2021 -> strafbaar van verkopen, invoeren, uitvoeren, in bezit zijn
van verdovende middelen. Er is geen moreel bestanddeel vermeld in art. 2.
o Materieel bestanddeel: invoeren van verdovende middelen op Belgisch grondgebied
o Moreel bestandeeel: beperkt tot opzet? Vereist het misdrijf een opzettelijke invoer?
Dan moet er ook een opzet worden aangetoond. Als onachtzaamheid volstaat, dan
gaat de betrokkene niet weg geraken met ‘ik wist het niet’.
 Toepassen van de leer van Haus: opzet is vereist
 Is dit wel in lijn met het legaliteitsbeginsel? Ja

We gaan ook kijken verschillende misdrijven vergelijken. Bijv. het onderscheid tussen diefstal en
afpersing? Wanneer spreek je van witwassen?

Hoe ziet Boek II er uit?
Boek I: art. 1-100 Sw. (art. 1-78 NSW) & Boek II: art. 101-566 Sw. (art. 79- 691 NSW)
Titel 1-9: misdaden en wanbedrijven -> onderverdeeld naar het rechtsgoed dat men wilt beschermen
- Bijv. titel 8: beschermijg van de personen: hier lezen we dood, moord, gifmoord, zedenfeiten,
slagen en verwondingen,..
- Titel 9: eigendommen
- NSW: 8 titels en opgebouwd naar het rechtsgoed dat men wilt beschermen

Titel 10: overtredingen -> een misdrijf met een politiestraf (GS tot 7 dagen, GB tot 25 €)
- In 2004 heeft men heel titel 10 afgeschaft, met het idee dit op te vangen door GAS-boetes.
- In 2005 heeft men een deel van de overtredingen terug ingevoerd
o Werking in de tijd (!): pleegt een misdrijf wanneer het niet bestond, en moet
voorkomen wanneer het terug ingevoerd is -> gaat niet
o 4-tal overtredingen terug ingevoerd

1

,  Art. 559, 1°
 Art. 561,1°
 Art. 563, 2°
 Art. 563,3°
- In 2011 werd er nog een nieuwe overtreding toegevoegd aan de lijst
o Art. 563bis: boerka-verbod (NSW: misdrijf tegen de openbare veiligheid)

Let op met NSW: geen GVS in niveau 1, dus pas GVS vanaf 6 maanden (niveau 2) + kortere
verjaringstermijn

Toepassing van het algemeen strafrecht op het bijzonder strafrecht
Het ASR vinden we terug in Boek I + complementaire strafwetten (bv. wet op de probatie
opschorting). In het NSW wordt dit teruggevonden in Boek I.
BSR vinden we terug in Boek I + bijzondere strafwetten (1000-en) (bv. Drugwet, Wegverkeerswet)
Hoe ziet het nu met de toepassing?
- Boek I + CSW zijn van toepassing op boek II, behalve andersluidende bepalingen (bijzondere
bepalingen primeert van de algemene bepalingen)
- Boek I + CSW zijn van toepassing op de bijzondere strafwetten op grond van art. 100 Sw.,
behalve:
o Andersluidende bepalingen
o Hoofdstuk 7 uit Boek I: deelneming
o Art. 85 Boek I: verzachtende omstandigheden bij wanbedrijven
 Onder minimumstraf
 ‘Boek I van het strafwetboek, met inbegrip van H7 en art. 85 Sw, zijn van
toepassing op de wet’  men sluit de 2e en 3e uitzondering uit in
verschillende bijzindere strafwetten
 Niet de wegverkeerswet
Bijv. valsheid in geschriften: kan je deelnemen aan valsheid in geschriften?
A) handelsgeschrift: art. 196 Sw -> Boek II -> strafbare deelneming is mogelijk
B) fiscale stukken: art. 450 WIB -> bijzondere strafwet -> deelneming is niet strafbaar op grond van
art. 100, tenzij de WIB het uitsluit (art. 471 WIB verklaart de bepalingen van toepassing)

Wat zegt het NSW?
Art. 77 NSW: ‘de bepalingen van Boek I zijn van toepassing op Boek II en op bijzondere strafwetten,
behoudens andersluidende bepalingen’ -> de 2e en 3e regeling worden niet overgenomen
Art. 78, §4 -> art. 19 blijft uitgesloten voor de misdrijven uit de bijzondere wetten
Art. 78, §5 -> idem mbt de verzachtende omstandigheden
 de 3 uitzonderingen zijn dus wel behouden in het NSW




2

,MISDRIJVEN TEGEN DE PERSOON, EN MEER BEPAALD TEGEN DE MORELE INTEGRITEIT VAN DE
PERSOON (opzettelijke aantasting die een bijzonder opzet vereisen)
Vereiste van kwaadwillig opzet !!
LASTER EN EERROOF (art. 443 en 444 Sw.)  max. 1 jaar
Er is een onderscheid tussen laster en eerroof:
- De term eerroof gaat verdwijnen in het NSW
- Je kan nooit voor beide tegelijke veroordeeld worden !
Moreel bestanddeel: kwaadwillig opzet
Materieel bestanddeel
- Slaat op een welbepaald, concreet feit
- Die uw eer kan krenken of hem aan de openbare verachting kan blootstellen
- Waarvan u geen bewijs hebt (laster)/ waarvan de wet het bewijs niet toelaat (eerroof) (denk
aan een verjaard misdrijf – dit kan je niet bewijzen)
- In het openbaar -> art. 444 Sw.:
<art. 444 Sw: De schuldige wordt gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot een jaar en met
geldboete van zesentwintig [euro] tot tweehonderd [euro], wanneer de tenlasteleggingen
geschieden:
- Hetzij in openbare bijeenkomsten of plaatsen;
- Hetzij in tegenwoordigheid van verscheidene personen, in een plaats die niet openbaar is,
maar toegankelijk voor een aantal personen die het recht hebben er te vergaderen of ze te
bezoeken;
- Hetzij om het even welke plaats, in tegenwoordigheid van de beledigde en voor getuigen;
- Hetzij door geschriften, al dan niet gedrukt, door prenten of zinnebeelden, die aangeplakt,
verspreid of verkocht, te koop geboden of openlijk tentoongesteld worden;
- Hetzij ten slotte door geschriften, die niet openbaar gemaakt, maar aan verscheidene
personen toegestuurd of meegedeeld worden.

BELEDIGING (art. 448 Sw.)  max. 2 maanden
Vroeger: belediging overtreding als opvangartikel (art. 561, 7° Sw.) -> bestaat niet meer
Materieel bestanddeel:
- Daden of geschriften
- Mondelinge beledigingen zijn beperkt tot openbare ambtenaren in de uitoefening van zijn
functie (art. 448, lid 2 Sw.)
o Wordt uitgebreid in het NSW -> let op: strengere wet

KWAADWILLIGE RUCHTBAARMAKING (art. 449 Sw.)  max. 2 jaar
Hypothese waarbij het het bewijs hebt over een bepaald feit ten laste van iemand, dat je openbaar
gaat maken puur om te schaden, zonder dat er enig openbaar of privaat belang aan te pas komt




3

, LASTERLIJKE AANGIFTE(art. 445 Sw.)  max. 6 maanden
Dit moet onderscheiden worden van de bovenstaande 3: je gaat een valse aangifte doen bij de
overheid – kwaadwillig, met de bedoeling om de betrokkene door het slijk te halen – onderscheid
met bovenstaande 3:
- Spontaan
- Schriftelijk
- Bij de overheid
- Valse aangifte: aangifte die niet juist is (volledig of gedeeltelijk), of waarvan je het bewijs niet
kan leveren
- Met bijzonder opzet: kwaadwillig
o Heel moeilijk om te bewijzen
 Wel aantoonbaar bij bv. vechtscheidingen
o Daarom moet je het voorzichtig aanpakken: via de burgerlijke rechter
Dit is het misdrijf waaraan men denkt als je slachtoffer bent van een klacht, ten onrechte, en wordt
vrijgesproken – en jij als slachtoffer tegen de persoon die tegen u klacht heeft ingediend, een
aangifte gaat doen puur gedreven vanuit kwaadwillig opzet .
 in het NSW krijgen bovenstaande feiten dezelfde strafmaat: strafniveau 1, waarbij de
gevangenisstraf is uitgesloten (art. 240-248 NSW)
Bedenkingen strafrecht:
- Lasterlijke, eerrovende en beledigende elementen komen af en toe in geschriften voor – wat
is het probleem hiermee naar de rechtbank toe? (idem met digitaal dat openbaar wordt
gemaakt)
o Geschreven = drukpersmisdrijf
o Bevoegdheid van het Hof van Asissen, behoudens misdrijven gedreven door racisme
of xenofobie
o MAAR, de KI is enorm druk waardoor het drukpersmisdrijf hier nauwelijks wordt
voorgebracht
o Art. 150 Gw.

- Parlementaire onschendbaarheid
o Immuniteit van parlementairen in de uitoefening van hun parlementaire functies
o Alleen voor het uitdrukken van meningen en gedachten
- Art. 452 Sw.: beperkte immuniteit van het pleidooi (art. 246 NSW)
o “Woorden die gesproken worden voor de rechtbank, geschriften die worden
voorgelegd voor de rechtbank, kunnen geen aanleiding geven tot strafvervolging als
ze betrekking hebben op de zaak of op de partijen”
 Slaat alleen op de partijen en de advocaat
 Niet ten opzichte van de rechter
 bijv. advocaat roept naar de rechter ‘krapuul, smeerlap’ – hier geldt
de immuniteit van het pleidooi niet, want dit heeft niets te maken
met de zaak
o = waarborg voor het recht van verdediging
o ! burgerlijke vordering of tuchtvordering is wel mogelijk

4