Rechtssociologie
Hoofdstuk 1. Wat is rechtssociologie?........................................................................................2
Law in the books....................................................................................................................6
Examen: bv vraag om de toepassingsvoorwaarden toe te passen op de drugswetgeving
.........................................................................................................................................17
Hoofdstuk 2. Regelgeving.........................................................................................................33
Les RS7 – Oefeningen..............................................................................................................52
Hoofdstuk 3. Formele conflictbeslechting................................................................................54
Hoofdstuk 5 . Juridische beroepen............................................................................................77
Hoofdstuk 6. Handhaving.........................................................................................................90
Hoofdstuk 9. Rechtshulp.........................................................................................................107
1
,Hoofdstuk 1. Wat is rechtssociologie?
Inleiding- Situering
De verschillen met de rechtswetenschap: “De rechtssociologie bekijkt het recht (en zijn procedures),
actoren en instituties […] vanuit empirisch en extern perspectief.”
Empirische Methode = i.p.v. doctrinaire methode die meerdere methoden omarmt en
technieken omvat: heuristisch (‘recht vinden’), normatief (voorschrijven hoe het ‘zou
moeten’, Sollen/Ought), argumentatief (een standpunt verdedigen), interpretatief
(interpreteren van open of vage normen in lijn met doctrine), en beperkt empirisch
(feiten verzamelen die als juridisch gekwalificeerd kunnen worden).
Extern Perspectief = i.p.v. intern perspectief (deelnemer aan de rechtspraktijk)
Examenvraag: Verschil empirische methode + extern perspectief kennen!! Belangrijk!!
Juristen gebruiken de doctrinaire methode, sociologen de empirische methode.
Doctrinaire methode is verzamelnaam vr meerdere methoden, jurist doet= subsumptie.
Subsumptie= feiten onder regel brengen
actoren ⇒ rol die wordt opgenomen
Actoren: Dit verwijst naar individuen, groepen, organisaties of andere entiteiten die betrokken zijn
bij juridische processen, zoals wetgevers, rechters, advocaten, burgers, bedrijven en
overheidsinstanties.
Rol die wordt opgenomen: Dit verwijst naar de specifieke functies, verantwoordelijkheden en
gedragingen die actoren aannemen binnen het juridische systeem en de bredere samenleving.
Voorbeeld, wetgevers hebben de rol van het opstellen van wetten, rechters hebben de rol van het
interpreteren en toepassen van wetten, en burgers hebben de rol van het naleven van wetten.
instituut stemt niet overeen met institutie van hetgeen men denkt bij het recht bij sociologie
betekenis instituut→ sociaal gebeuren dat een ankerplaats is geworden in de manier dat er
sociaal wordt gehandeld . Heeft dus een specifieke betekenis in de sociologie.
Rechtssociologie is de studie van de relatie tussen recht en samenleving: dit betekent dat
rechtssociologie zich bezighoudt met het onderzoeken van hoe juridische systemen, wetten,
regels en instellingen worden beïnvloed door en van invloed zijn op sociale, politieke,
economische en culturele factoren in de samenleving. Het richt zich zowel op empirische
observaties van hoe het recht functioneert in de praktijk, als op externe perspectieven die
kijken naar de oorsprong, ontwikkeling en effecten van het recht buiten het formele
juridische kader.
2
,1.1 Waarover gaat rechtssociologie?
1.1.1. Methode
Rechtssociologie Rechtswetenschap
Methode Empirische methode Doctrinaire methode
( die meerdere
methoden omarmt en
technieken omvat)
Perspectief Extern perspectief Intern perspectief
( deelnemer aan de
rechtspraktijk)
Examenvraag: casus voorbeeld. → feiten onder een bepaalde regel brengen →
feiten verzamelen → relevant voor casus of juridische positie
uitleg termen kader met voorbeeld:
Rechtssociologie: Dit is het studiegebied dat zich richt op het begrijpen van
het rechtssysteem en juridische fenomenen vanuit een sociologisch
perspectief. Het onderzoekt hoe sociale factoren van invloed zijn op
wetgeving, rechtspraak, en juridische instituties.
Vb.: Stel je voor dat onderzoekers willen begrijpen waarom bepaalde groepen
mensen vaker voor de rechter verschijnen dan andere. Ze zouden kunnen
kijken naar sociologische factoren zoals sociaaleconomische status, etniciteit
en toegang tot juridische hulp om te bepalen hoe deze factoren van invloed
zijn op de interactie met het rechtssysteem.
Rechtswetenschap: Dit verwijst naar het bredere veld van studie dat zich
bezighoudt met de analyse, interpretatie en toepassing van het recht. Het
omvat verschillende disciplines en benaderingen, waaronder zowel
theoretische als praktische aspecten van het recht.
Vb.: Een student rechten bestudeert verschillende aspecten van het burgerlijk
recht, waaronder contractrecht, onrechtmatige daad en eigendomsrecht. Ze
leren de principes en regels die ten grondslag liggen aan deze
rechtsgebieden, evenals hoe ze worden toegepast in de praktijk.
Methode:
Empirische methode: Dit is een benadering van onderzoek waarbij
gegevens worden verzameld door middel van observatie, experimenten,
enquêtes of andere vormen van empirisch bewijs. Het doel is om objectieve
feiten en patronen te identificeren. Bredere theorie is niet relevant: beperkt in
praktijk = empirisch
Vb.: Onderzoekers willen de effectiviteit van een nieuwe wet evalueren die
bedoeld is om huiselijk geweld te verminderen. Ze voeren een enquête uit
onder slachtoffers van huiselijk geweld om gegevens te verzamelen over hun
ervaringen, de frequentie van geweldsincidenten en of ze hulp hebben
gezocht bij de politie of andere instanties.
Doctrinaire methode: Dit is een benadering van onderzoek die voornamelijk
gericht is op de analyse van juridische bronnen, zoals wetten, jurisprudentie
en academische literatuur. Het richt zich op het interpreteren en toepassen
van juridische regels en principes.
Vb.: Een rechtsgeleerde bestudeert een recent arrest van een rechtbank
waarin de interpretatie van een wettelijke bepaling centraal staat. Ze
analyseren de tekst van de wet, eerdere jurisprudentie en academische
commentaren om de redenering van de rechtbank te begrijpen en te
beoordelen of deze in overeenstemming is met de geldende juridische
principes.
3
, Perspectief:
Extern perspectief: Dit verwijst naar een benadering waarbij het
rechtssysteem wordt bestudeerd vanuit een externe, observerende positie.
Het richt zich op de analyse van sociale structuren, machtsverhoudingen en
maatschappelijke invloeden op het recht.
Vb.: Een socioloog bestudeert de invloed van economische ongelijkheid op
het strafrechtsysteem. Ze analyseren statistieken over arrestaties,
vervolgingen en straffen om te bepalen of bepaalde groepen, zoals
minderheden of armen, onevenredig worden getroffen door het
rechtssysteem.
Intern perspectief: Dit verwijst naar een benadering waarbij het
rechtssysteem wordt bestudeerd vanuit het standpunt van iemand die
deelneemt aan de rechtspraktijk, zoals advocaten, rechters of wetgevers. Het
richt zich op de interne logica, normen en waarden binnen het rechtssysteem
Vb.: Een advocaat analyseert een zaak vanuit het perspectief van haar cliënt
om de beste juridische strategie te bepalen. Ze bekijkt de relevante wetten,
jurisprudentie en juridische doctrines om een argument op te bouwen dat in
overeenstemming is met de belangen van haar cliënt en de doelstellingen van
het rechtssysteem.
1.1.2 Juridische (doctrinaire) methode
Technieken: een overzicht van de technieken die worden gebruikt in dit juridisch proces
Juridische (doctrinaire) methode: technieken
- Feiten verzamelen (voor zover juridisch relevant) (beperkt) empirisch.
- De regel moet worden ‘gevonden’heuristiek.
- De regel kan open of vage normen bevatten interpreteren volgens de juridische
technieken.
- De geldigheid van een norm controleren beoordelen volgens de interne systematiek,
formeel- juridische criteria.
- Meerdere regels zijn mogelijk afwegen.
- Regelcreatie of bestaande regel kent gebreken voorschrijven hoe het ‘zou moeten’
(sollen/ ought to be) / verbeteren van de regel (normatief).
- - Deze beslissingen / een standpunt moeten worden gelegitimeerd / verdedigd
argumentatie.
Alles binnen de grenzen van de doctrine, met het oog op het bewaken van de coherentie van
de doctrine.
Empirische methode
Wetenschappelijke gegevensverzameling in de praktijk, in het ‘veld’.
Recht in de samenleving.
Voorbeeld doctrinaire methode:
Genitale verminking/ besnijdenis ( genital mutilation/cutting) in Senegal
1. Vaststelling van een probleem
4
Hoofdstuk 1. Wat is rechtssociologie?........................................................................................2
Law in the books....................................................................................................................6
Examen: bv vraag om de toepassingsvoorwaarden toe te passen op de drugswetgeving
.........................................................................................................................................17
Hoofdstuk 2. Regelgeving.........................................................................................................33
Les RS7 – Oefeningen..............................................................................................................52
Hoofdstuk 3. Formele conflictbeslechting................................................................................54
Hoofdstuk 5 . Juridische beroepen............................................................................................77
Hoofdstuk 6. Handhaving.........................................................................................................90
Hoofdstuk 9. Rechtshulp.........................................................................................................107
1
,Hoofdstuk 1. Wat is rechtssociologie?
Inleiding- Situering
De verschillen met de rechtswetenschap: “De rechtssociologie bekijkt het recht (en zijn procedures),
actoren en instituties […] vanuit empirisch en extern perspectief.”
Empirische Methode = i.p.v. doctrinaire methode die meerdere methoden omarmt en
technieken omvat: heuristisch (‘recht vinden’), normatief (voorschrijven hoe het ‘zou
moeten’, Sollen/Ought), argumentatief (een standpunt verdedigen), interpretatief
(interpreteren van open of vage normen in lijn met doctrine), en beperkt empirisch
(feiten verzamelen die als juridisch gekwalificeerd kunnen worden).
Extern Perspectief = i.p.v. intern perspectief (deelnemer aan de rechtspraktijk)
Examenvraag: Verschil empirische methode + extern perspectief kennen!! Belangrijk!!
Juristen gebruiken de doctrinaire methode, sociologen de empirische methode.
Doctrinaire methode is verzamelnaam vr meerdere methoden, jurist doet= subsumptie.
Subsumptie= feiten onder regel brengen
actoren ⇒ rol die wordt opgenomen
Actoren: Dit verwijst naar individuen, groepen, organisaties of andere entiteiten die betrokken zijn
bij juridische processen, zoals wetgevers, rechters, advocaten, burgers, bedrijven en
overheidsinstanties.
Rol die wordt opgenomen: Dit verwijst naar de specifieke functies, verantwoordelijkheden en
gedragingen die actoren aannemen binnen het juridische systeem en de bredere samenleving.
Voorbeeld, wetgevers hebben de rol van het opstellen van wetten, rechters hebben de rol van het
interpreteren en toepassen van wetten, en burgers hebben de rol van het naleven van wetten.
instituut stemt niet overeen met institutie van hetgeen men denkt bij het recht bij sociologie
betekenis instituut→ sociaal gebeuren dat een ankerplaats is geworden in de manier dat er
sociaal wordt gehandeld . Heeft dus een specifieke betekenis in de sociologie.
Rechtssociologie is de studie van de relatie tussen recht en samenleving: dit betekent dat
rechtssociologie zich bezighoudt met het onderzoeken van hoe juridische systemen, wetten,
regels en instellingen worden beïnvloed door en van invloed zijn op sociale, politieke,
economische en culturele factoren in de samenleving. Het richt zich zowel op empirische
observaties van hoe het recht functioneert in de praktijk, als op externe perspectieven die
kijken naar de oorsprong, ontwikkeling en effecten van het recht buiten het formele
juridische kader.
2
,1.1 Waarover gaat rechtssociologie?
1.1.1. Methode
Rechtssociologie Rechtswetenschap
Methode Empirische methode Doctrinaire methode
( die meerdere
methoden omarmt en
technieken omvat)
Perspectief Extern perspectief Intern perspectief
( deelnemer aan de
rechtspraktijk)
Examenvraag: casus voorbeeld. → feiten onder een bepaalde regel brengen →
feiten verzamelen → relevant voor casus of juridische positie
uitleg termen kader met voorbeeld:
Rechtssociologie: Dit is het studiegebied dat zich richt op het begrijpen van
het rechtssysteem en juridische fenomenen vanuit een sociologisch
perspectief. Het onderzoekt hoe sociale factoren van invloed zijn op
wetgeving, rechtspraak, en juridische instituties.
Vb.: Stel je voor dat onderzoekers willen begrijpen waarom bepaalde groepen
mensen vaker voor de rechter verschijnen dan andere. Ze zouden kunnen
kijken naar sociologische factoren zoals sociaaleconomische status, etniciteit
en toegang tot juridische hulp om te bepalen hoe deze factoren van invloed
zijn op de interactie met het rechtssysteem.
Rechtswetenschap: Dit verwijst naar het bredere veld van studie dat zich
bezighoudt met de analyse, interpretatie en toepassing van het recht. Het
omvat verschillende disciplines en benaderingen, waaronder zowel
theoretische als praktische aspecten van het recht.
Vb.: Een student rechten bestudeert verschillende aspecten van het burgerlijk
recht, waaronder contractrecht, onrechtmatige daad en eigendomsrecht. Ze
leren de principes en regels die ten grondslag liggen aan deze
rechtsgebieden, evenals hoe ze worden toegepast in de praktijk.
Methode:
Empirische methode: Dit is een benadering van onderzoek waarbij
gegevens worden verzameld door middel van observatie, experimenten,
enquêtes of andere vormen van empirisch bewijs. Het doel is om objectieve
feiten en patronen te identificeren. Bredere theorie is niet relevant: beperkt in
praktijk = empirisch
Vb.: Onderzoekers willen de effectiviteit van een nieuwe wet evalueren die
bedoeld is om huiselijk geweld te verminderen. Ze voeren een enquête uit
onder slachtoffers van huiselijk geweld om gegevens te verzamelen over hun
ervaringen, de frequentie van geweldsincidenten en of ze hulp hebben
gezocht bij de politie of andere instanties.
Doctrinaire methode: Dit is een benadering van onderzoek die voornamelijk
gericht is op de analyse van juridische bronnen, zoals wetten, jurisprudentie
en academische literatuur. Het richt zich op het interpreteren en toepassen
van juridische regels en principes.
Vb.: Een rechtsgeleerde bestudeert een recent arrest van een rechtbank
waarin de interpretatie van een wettelijke bepaling centraal staat. Ze
analyseren de tekst van de wet, eerdere jurisprudentie en academische
commentaren om de redenering van de rechtbank te begrijpen en te
beoordelen of deze in overeenstemming is met de geldende juridische
principes.
3
, Perspectief:
Extern perspectief: Dit verwijst naar een benadering waarbij het
rechtssysteem wordt bestudeerd vanuit een externe, observerende positie.
Het richt zich op de analyse van sociale structuren, machtsverhoudingen en
maatschappelijke invloeden op het recht.
Vb.: Een socioloog bestudeert de invloed van economische ongelijkheid op
het strafrechtsysteem. Ze analyseren statistieken over arrestaties,
vervolgingen en straffen om te bepalen of bepaalde groepen, zoals
minderheden of armen, onevenredig worden getroffen door het
rechtssysteem.
Intern perspectief: Dit verwijst naar een benadering waarbij het
rechtssysteem wordt bestudeerd vanuit het standpunt van iemand die
deelneemt aan de rechtspraktijk, zoals advocaten, rechters of wetgevers. Het
richt zich op de interne logica, normen en waarden binnen het rechtssysteem
Vb.: Een advocaat analyseert een zaak vanuit het perspectief van haar cliënt
om de beste juridische strategie te bepalen. Ze bekijkt de relevante wetten,
jurisprudentie en juridische doctrines om een argument op te bouwen dat in
overeenstemming is met de belangen van haar cliënt en de doelstellingen van
het rechtssysteem.
1.1.2 Juridische (doctrinaire) methode
Technieken: een overzicht van de technieken die worden gebruikt in dit juridisch proces
Juridische (doctrinaire) methode: technieken
- Feiten verzamelen (voor zover juridisch relevant) (beperkt) empirisch.
- De regel moet worden ‘gevonden’heuristiek.
- De regel kan open of vage normen bevatten interpreteren volgens de juridische
technieken.
- De geldigheid van een norm controleren beoordelen volgens de interne systematiek,
formeel- juridische criteria.
- Meerdere regels zijn mogelijk afwegen.
- Regelcreatie of bestaande regel kent gebreken voorschrijven hoe het ‘zou moeten’
(sollen/ ought to be) / verbeteren van de regel (normatief).
- - Deze beslissingen / een standpunt moeten worden gelegitimeerd / verdedigd
argumentatie.
Alles binnen de grenzen van de doctrine, met het oog op het bewaken van de coherentie van
de doctrine.
Empirische methode
Wetenschappelijke gegevensverzameling in de praktijk, in het ‘veld’.
Recht in de samenleving.
Voorbeeld doctrinaire methode:
Genitale verminking/ besnijdenis ( genital mutilation/cutting) in Senegal
1. Vaststelling van een probleem
4
