Samenvatting toxicologie

Samenvatting Toxicologie
Hoofdstuk 1: Inleiding....................................................................................................3
1.1 Situering van de toxicologie.................................................................................3
1.2 Technieken in het lab toxicologie.........................................................................6
1.3 Vergiftigingen.......................................................................................................7
Hoofdstuk 2: Toxische effecten en interacties van producten in vivo...........................8
2.1 Toxische effecten..................................................................................................8
2.2 Interacties van producten in vivo.......................................................................12
2.3 Toxi-syndromen..................................................................................................13
Hoofdstuk 4: Dosering-respons....................................................................................14
4.1 Individuele dosering – respons relatie................................................................15
4.2 Quantale Dosering–responsrelaties....................................................................15
4.3 Parameters en vergelijking van effecten............................................................17
4.4 Toxicologische teststrategieën...........................................................................19
Hoofdstuk 5: Toxicokinetiek.........................................................................................23
5.1 Wat is toxicokinetiek..........................................................................................23
5.2 Opname van xenobiotica: Passage doorheen membranen................................25
5.3 Processen die de kinetiek van het xenobioticum bepalen.................................26
Hoofdstuk 6: Biotransformatie van xenobiotica...........................................................32
6.1 Fase I – reacties..................................................................................................32
6.2 Fase II – Reacties................................................................................................33
6.3 Factoren die biotransformatie beïnvloeden........................................................34
6.4 Bio-activatie........................................................................................................34
Hoofdstuk 8: Overzicht van toxische drugs, sociale drugs en geneesmiddelen..........35
8.1 Psycholeptica......................................................................................................35
8.2 Psycho-analeptica...............................................................................................45
8.3 Psychodysleptica................................................................................................51
Hoofdstuk 9: Gassen....................................................................................................53
9.1 Koolstofmonoxide (CO).......................................................................................53
9.2 Waterstofcyanide (HCN).....................................................................................55
Hoofdstuk 10: Pesticiden.............................................................................................56
10.1 Organofosfaatinsecticiden................................................................................57
Hoofdstuk 11: Zware metalen.....................................................................................58
11.1 Lood..................................................................................................................58
11.2 Silicium.............................................................................................................60
Hoofdstuk 12: Algemene intoxicatiebehandeling........................................................62
12.1 Maatregelen ter ondersteuning van de vitale functies.....................................62


1

,12.2 Identificatie van de stof....................................................................................63
12.3 Maatregelen om niet-geresorbeerd toxicon te verwijderen/
absorptievermindering.............................................................................................63
12.4 Antidota............................................................................................................64
12.5 Verhoogde eliminatie van het geresorbeerd gif...............................................65
12.6 Opvolging van de geïntoxiceerde patiënt........................................................65




2

, Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1 Situering van de toxicologie
- Wat is toxicologie
 Wetenschap over interactie van giftige stoffen met levende organismen
 Giftige stof = vergif of toxine, schadelijke invloed op organisme
 Oorsprong van woord: toxon = boog, toxeuma = pijl, toxicon = gif op
pijlpunten
 Elke stof is potentieel schadelijk, dosis bepaalt intoxicatie
 Studie van interactie van xenobiotica (= lichaamsvreemde stoffen) met
fysiologische compartimenten van zoogdieren
- Antigifcentrum  taken
 Telefonisch informatie verstrekken
 Beheer wetenschappelijke documentatie
 Beschikbaar stellen van antidoten
 Toxicovigilantie
- Wat te doen bij een ‘ongeval’?
 Bel antigifcentrum of huisarts
 Wacht niet op ziekteverschijnselen
 Geen melk geven
 Niet laten braken
 Ogen, huid overvloedig spoelen met water
 Ruimte verluchten bij vrijkomend irriterend gas
- Veel voorkomende giftige stoffen
 Geneesmiddelen in lage dosis therapeutisch zijn maar toxisch in hoge
dosis
 vb. paracetamol, lithium, atropine, digoxine, insuline,
verdovende middelen
 Atropine  in u ogen om mooien ogen te hebben  pupil
verwijding
o nevenwerking: speekselwerking minde
 Digoxine  zeer lage dosis bij hartsufficientie
 Lithium bij depressie
 Dipiperon (moeder doodt kind: overdosering: hele flesje
i.p.v. 2 druppels)  Indicatie: agressiviteit, psychosen,
schizofrenie
 Propofol: Michael Jackson, i.v. injectie?
o Indicatie: inductie anesthesie, sedatie en
angstreductie
 Chemische bestrijdingsmiddelen (pesticiden)
 Organofosfaten
 insecticide: malathion, parathion, diazinon
 Symptomen van acute vergiftiging: o.a. speekselvloed,
nauwe pupillen, slecht zien, spierkrampen
 organische chloorverbindingen
 Insecticide: DDT, dieldrin, aldrin
 Verboden in westerse wereld
 Glyfosfaat  Herbicide  Gebruik: verboden sinds 2017
 Fipronil  bestrijding van luizen, mijten en vlooien aanwezig op
huisdieren
 Biologische vergiften geproduceerd door organismen als afweer



3

,  vb. pieterman, kogelvis (tetrodotoxine), koningscobra,
pijlgifkikker batrachotoxine, papaver (morfine), Clostridium
tetani (tetanustoxine)
 Minerale vergiften zoals kwik- of arseenbevattende ertsen
 Laboratoriumstoffen zoals poeders, solventen, chemicaliën, aangeduid
met gevarenpictogrammen, H- en P-zinnen, MSDS-fiches verplicht
aanwezig
 Producten met gevaarlijke mengsels dragen UFI-code voor
antigifcentrum
 Synthetische giffen zoals fosgeen, dioxines, PCB’s, zenuwgassen, PFOS
 Dioxines
 bij verbranding van gechloreerde KWS (industrie)
 giftig: opstapeling in vetweefsel, chlooracné,
leveraandoeningen, kanker  al paar crisissen mee
geweest
 Fosgeen: Giftig gas: carbonyldichloride (WO I) ademhaling
verlammen
 PFOS
 perfluoroctaansulfonaten die behoren tot brede familie
van PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) Water-, vet- en
vuilafstotend
 Bestand tegen hoge temperaturen
 Amper afbreekbaar  Hormoonbalans, verhoogde
cholesterol, leverproblemen
 Giftige planten en paddenstoelen zoals Digitalis purpurea, Taxus
baccata, Amanita phalloïdes
 Neutraceuticals: voedingsingrediënten in farmaceutische formulatie
maar niet geregistreerd als geneesmiddel
 Anti- oxidantia, vitaminen, sporenelementen, vetzuren
- Basisprincipe toxicologie
 Paracelsus: alle stoffen zijn gif, alleen dosis bepaalt of schadelijk of
remedie
 Sommige stoffen al toxisch bij zeer lage dosis, andere pas bij
zeer hoge dosis
 Therapeutisch effect:
 voldoende concentratie bereikt receptor en wordt tijdig
geïnactiveerd
 Toxisch effect:
 werking buitensporig, abnormaal of direct schadelijk door
verzadiging receptoren, hypergevoeligheid, falende
metabolische processen
- Giftigheid afhankelijk van
 Toestand van organisme: leeftijd, gezondheid, genetische verschillen,
….
 Blootstelling: weg en duur
 vb. asbest inademen  mesothelioom, asbest eten  geen
opname
 kwik inhaleren neurologische schade, kwik eten  nauwelijks
effect
 Dosis of concentratie: hoe hoger, hoe ernstiger, bestaan van
drempeldosis
 Kan begeleidend effect zijn van therapeutisch effect, vb. cytostatica


4