Samenvatting Farmacologie

Samenvatting Farmacologie
Hoofdstuk 1: Inleiding....................................................................................................3
1.1Definities en omschrijvingen.................................................................................3
1.2 Herkomst van geneesmiddelen............................................................................3
1.3 Farmacologie – Deelgebieden..............................................................................4
1.4 Ontwikkeling van farmaca....................................................................................4
1.5 Soorten formuleringen..........................................................................................4
1.6 Het geneesmiddel.................................................................................................4
Hoofdstuk 2: Farmacokinetiek en Farmacodynamie......................................................4
2.1 Inleiding................................................................................................................5
2.2 Absorptie (Opname in bloedbaan)........................................................................5
2.3 Distributie (Verdeling over lichaamsvloeistoffen).................................................6
2.4 Verwijdering (Klaring)...........................................................................................7
Hoofdstuk 3: Modellen in de Farmacokinetiek...............................................................9
3.1 Elementaire begrippen van de farmacokinetiek...................................................9
3.2 Modellen in de farmacokinetiek..........................................................................10
Hoofdstuk 4: Biologische beschikbaarheid = BB, biologische gelijkwaardigheid en
therapeutische gelijkwaardigheid................................................................................12
4.1 Definities............................................................................................................12
4.2 Bepaling van BB en BG.......................................................................................13
4.3 Factoren die verschil in BB geven......................................................................13
4.4 Dosisaanpassing op basis van farmacokinetische gegevens.............................14
Hoofdstuk 5: Farmacokinetische en farmacodynamische interacties bij inname van
meerdere geneesmiddelen en tussen GM en voeding................................................15
5.1 Farmacokinetische en farmacodynamische interacties tussen GM....................15
5.2 Interacties tussen geneesmiddelen en voeding.................................................17
Hoofdstuk 6: Bespreking van de belangrijkste geneesmiddelengroepenvolgens het
Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium.......................................................18
6.0 inleiding: herhaling fysiologie 1ste jaar..............................................................18
6.1 Cardiovasculair stelsel: Geneesmiddelen voor hart- en vaataandoeningen......21
6.2 Bloed en stolling.................................................................................................28
6.3 Gastro-intestinaal stelsel....................................................................................31
6.4 Ademhalingsstelsel.............................................................................................34
6.5 Hormonaal stelsel...............................................................................................35
6.7 Urogenitaal stelsel..............................................................................................39
6.8 Pijn en koorts......................................................................................................41
6.9 Osteo-articulaire aandoeningen.........................................................................45
6.10 Zenuwstelsel: Psychofarmaca en neurologische middelen..............................47


1

, 6.11 Infecties............................................................................................................53
6.12 Immuniteit........................................................................................................57
6.13 Antitumorale geneesmiddelen (cytostatica)....................................................58
6.18 GM gebruikt in Anesthesie................................................................................62
Hoofdstuk 7: Farmacognosie.......................................................................................62
7.1 Inleiding..............................................................................................................62
7.2 Plantaardige werkzame stoffen..........................................................................63
7.3 Bereidingen........................................................................................................67




2

, Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1Definities en omschrijvingen
- Farmacon (meervoud: farmaca): elke stof die een biologisch systeem
beïnvloedt of de werking ervan aantoont
 omvat geneesmiddelen, giffen, drugs en diagnostica
 Farmacologie  wetenschap die interactie tussen farmaca en
biologische systeem bestudeert
- Geneesmiddelen (GM)
 Preventief: voorkomen ziekte (bv. vaccinatie)
 Curatief: genezen ziekte
 Symptomatisch: werkt op symptomen (bv. hoestsiroop)
 Causaal/etiologisch: werkt op oorzaak (bv. antibiotica)
- Giffen: toxisch in lage dosis (< 1 mg)
 soms medisch bruikbaar (bv. arseenverbindingen, digitalisglycosiden)
- Diagnostica: stoffen om ziekte/parameter vast te stellen
 Voorbeelden: radioactieve tracers, bariumpap, kleurstoffen
 Ook endogene stoffen met voorspelbare uitscheiding (bv. creatinine
voor nierfunctie)
- Alternatieve geneeskunde  niet conventionele geneeswijzen
 Homeopathie: ziekte bestrijden met sterk verdunde stoffen die in
geconcentreerde vorm dezelfde symptomen veroorzaken
 vb. Allergie aan pollen bestrijden door grote verdunning van
pollen in te nemen
 Acupunctuur: naalden op zenuwknooppunten vrijmaken
lichaamseigen stoffen of verdovend effect
 Kraken (chiropraxie/osteopathie): losmaken van gewrichten, enkel door
erkende osteopaat/chiropractor
 osteopathie: manipulatie skelet in de gewrichten
 chyropraxie: handgrepen aan wervelkolom (spinale ganglia) om
volledige gezondheidstoestand te verbeteren
 Vergelijking
 Kinesitherapie
 Paramediaal beroep, steun- en bewegingsapparaat
 Oefeningen, massage, fysische therapie, elektrotherapie
 Altijd op doktersvoorschrift
 Chiropraxie  Erkenning als eerstelijnsbehandeling vnl. nek +
rugklachten
 Alternatieve geneeswijze, handgrepen aan wervelkolom
 Gericht op spinale ganglia, krachtigere manipulaties
 Geen voorschrift nodig
 Osteopathie Erkenning van osteopathie op spieren en
zenuwstelsel als eerstelijnsbehandeling
 Alternatieve geneeswijze, manipulatie skelet/gewrichten
 Zachte technieken, behandelt lichaam als geheel (spieren,
gewrichten, organen, schedel)
 Geen voorschrift nodig, erkend door ziekenfondsen



1.2 Herkomst van geneesmiddelen



3

, - Plantaardig: vb. diuretische thee (jeneverbessen), vermageringskruiden
(rabarber, aloë)
- Dierlijk: vb. levertraan (vit. A/D)
- Schimmelwereld: vb. penicilline, Enterol®
- Bacteriënwereld: vb. Lacteol®
- Synthetisch
 Volledig synthetisch: paracetamol
 Halfsynthetisch: codeïne ↔ morfine
 Afgeleid van receptorstructuren
- Biotechnologisch: via vector ingebracht in bacterie  productie GM

1.3 Farmacologie – Deelgebieden
- Farmacognosie: studie plantaardige/dierlijke GM
- Farmacodynamie: werking GM op levende wezens
- Farmacokinetiek: studie van snelheid van GM verwerking door lichaam
- Farmacografie: voorschrijven van GM
- Farmacie: bereiding van GM
- Farmacotherapie: behandelen van zieken met GM

1.4 Ontwikkeling van farmaca
- Dierexperimenten: toxiciteit, werkingsmechanisme, ADME (absorptie,
distributie, metabolisme, excretie)
- Humaan onderzoek
 Fase 1: lage dosis bij gezonde vrijwilligers
 Fase 2: werkzaamheid vs. placebo
 Fase 3: grootschalige testen, statistische analyse
 Fase 4: opvolging nevenwerkingen na marktintroductie

1.5 Soorten formuleringen
- Vast: tabletten, gelules, suppositoria
- Halfvast: zalven, crèmes, gels
- Vloeibaar: oplossingen, siropen, emulsies, suspensies

1.6 Het geneesmiddel
- Farmaceutische specialiteit
 Soorten
 Specialiteit (origineel GM)
 Generiek (bio-equivalentie getest)
 Kopie (dossier, geen bio-equivalentie)
 Vermeldingen op verpakking
 Naam, fabrikant, autorisatie- en
registratienummer
 Lotnummer (fabricagedatum), vervaldatum
 Prijs, terugbetalingscategorie (A, B, C, …), Identiteit apotheker
 Wettelijke vermeldingen (bv. “schudden voor gebruik”,
doodshoofd bij giftig)
- Magistrale bereiding EF: Europese Farmacopee
 Eigen formule voorschrijver NF: Nationaal Formularium
 Verwijzing naar formularium (EF, NF, PMF, MFS, TMF)PMF: Praktisch Magistraal
 Nummer met vermelding dokter/apotheker Formularium
MFS: Magistraal Formularium
Hoofdstuk 2: Farmacokinetiek en Farmacodynamie
Syndicaat
TMF: Therapeutisch Magistraal

4