Communicatiewetenschap volledige samenvatting

Communicatiewetenschap
Inleiding

Communicatie​ 1
Communicatie als wetenschap​ 1




Communicatie
-​ Inzicht in communicatie nuttig voor sociologen, politieke wetenschappers,
sociaal-economische wetenschappers en communicatiewetenschappers, …
-​ Politiek: media zijn 4de macht, beïnvloeden publieke opinie, politici moeten
overtuigen
-​ Sociologie: media bv. een belangrijke socialisatiebron
-​ Communicatie is essentieel voor (social) profit organisaties


Communicatie als wetenschap
-​ We willen de werkelijkheid begrijpen
-​ Belang van theorieën, concepten / modellen, empirisch onderzoek
-​ Kwantitatief: inhoudsanalyse, survey, experiment, meta-analyses
-​ Kwalitatief: inhoudsanalyses, diepte-interviews, focusgroups
-​ Wetenschappelijke literatuur (artikels in academische “journals”, boeken, …)
→ Voorbeeld: we leren door naar anderen te kijken
-​ Meta-analyse: is er een verband tussen gamen en agressie?
-​ Communicatiewetenschap = jonge wetenschap
-​ Na WOII ontstaan, want voorgangers sociologie, psychologie, …
-​ 4 invalshoeken van communicatiewetenschap
1.​ Retoriek
-​ Inhoud en structuur, taalgebruik, persoonlijkheid, kenmerken
publiek
-​ Drie intrinsieke middelen om publiek te overtuigen
-​ Ethos (persoonlijkheid en waarden van de spreker),
pathos (inspelen op de emoties van het publiek), logos
(logica van argumentatie)
2.​ Propaganda en media-effecten
-​ Periode WOI-WOII
-​ Psychologie, sociologie, politieke wetenschappen
3.​ Informatietheorie
-​ Hoe kan informatie elektronisch verstuurd worden?
-​ Bell Laboratories (basis communicatiemodellen)
4.​ Groepsdynamica
-​ Lewin: Leiderschap (cfr. Hoofdstuk groepscommunicatie)
-​ Maed: elkaar leren kennen



1

, Basisconcepten van communicatie
Communicatiewetenschap

Wat is communicatie?​ 1
Definities van communicatie​ 1
Perspectieven​ 2
Processchool​ 2
Betekeniscreatieschool​ 2
Discussiepunten in definities​ 2
Intentionaliteit​ 2
Geslaagdheid als criterium​ 3
Richting van communicatie​ 3
Observatieniveau​ 3
Elementen van het communicatieproces​ 4
Bron & zender​ 4
Ontvanger & bestemmeling​ 4
Boodschap​ 4
Signaal​ 5
Kanaal​ 5
Medium​ 5
Ruis​ 7
Feedback​ 7




Wat is communicatie?

Definities van communicatie
-​ Woordenboekdefinities
-​ Overdracht van informatie
→ Bij overdracht ligt klemtoon op zender
→ Vaak eenrichtingsverkeer
-​ Uitwisseling van informatie
→ Gemeenschappelijk maken van ideeën
​ ​ → Dynamisch proces met interactie tussen zender en ontvanger
-​ Wetenschappelijke definities
-​ Communication is the verbal interchange of thought or idea (J.B. Hoben,
1954)
-​ Communication is a process whereby people assign meanings to stimuli in
order to make sense of the world (Trenholm, 1999)




1

,Perspectieven

Processchool
-​ Processchool ziet communicatie als transmissie en overdracht van
boodschappen
-​ Nadruk op
-​ Hoe zender en ontvanger encoderen en decoderen (communiceren
en interpreteren)
-​ Hoe een medium en kanaal efficiënt en accuraat kunnen worden
ingezet
-​ Communicatie is een (beïnvloedings)proces
-​ De “fout” is het verschil tussen wat je in het systeem stopt (input) en wat er
uiteindelijk uitkomt (output)
-​ Basis: psychologie en sociologie
-​ “Acts of communication”


Betekeniscreatieschool
-​ Betekeniscreatieschool ziet communicatie als creatie en uitwisseling van
betekenissen
-​ Nadruk op
-​ Hoe boodschappen interageren met mensen → om zo betekenissen
tot stand te brengen
-​ Afwijkingen tussen zender en ontvanger niet noodzakelijk als “fout”
beschouwd → elke betekenis die je aan iets geeft is juist
-​ Richt zich primair op de producten van communicatie → krantenartikels,
reclamespots, televisieprogramma’s, …
-​ Vb bodypositivity
-​ Iedereen geeft een andere betekenis aan dit onderwerp
-​ Sommigen vinden dit een heel goed concept en goed dat hierover wordt
gecommuniceerd, anderen niet → betekenis verschilt voor iedereen


Discussiepunten in definities

Intentionaliteit
-​ Teleologische opvatting = intentie bij
zender én bij ontvanger
-​ Taal krijgt betekenis als de
ontvanger begrijpt wat de zender
wil bereiken
-​ Aansluitend bij processchool
-​ Gedragsopvatting = intentie hoeft er niet te zijn
-​ Waarneembare handelingen, waarbij de betekenis wordt afgeleid uit wat
mensen daadwerkelijk doen, niet uit hun intenties
-​ “Niet communiceren is ook communiceren”
→ Probleem: Intentionaliteit vaak moeilijk vast te stellen


2

, Geslaagdheid als criterium
-​ Wanneer was de communicatie geslaagd?
-​ “Ik heb oogcontact gemaakt”, “de popster heeft naar mij gekeken”, …
→ Is dat wel geslaagde communicatie?
-​ Geslaagde communicatie:
-​ Transmissie van de boodschap
-​ Die aankomt bij bedoelde Ontvanger X
-​ Die op de correcte manier geÏnterpreteerd wordt
-​ En de juiste / bedoelde Uitwerking heeft
→ Fauconnier: GC = T + Ox + Ib + Ub


Richting van communicatie
-​ Éénrichtings- of tweerichtingsverkeer?
-​ Processchool: altijd eenrichting
-​ Gedragscommunicatie: tweerichting met reageren op elkaar
-​ Feedback: tweerichtingsverkeer
-​ ICT: verschuivende visies (door algoritmes)
-​ Vb krantenartikel vroeger was eenrichtingsverkeer, nu een krantenartikel op
sociale media kan je daarop reageren en wordt het tweerichtingsverkeer
-​ Vb algoritme op for you page tiktok: aanpassing algoritme is dat een of
tweerichtingsverkeer → twijfel!




Observatieniveau
→ Wat beschouw je als communicatie?
-​ Communicatie:
-​ Algemene communicatie: alle vormen van signalen of informatie-uitwisseling
-​ “Menselijke” communicatie: enkel menselijke interacties
-​ Niveaus:
-​ Intrapersoonlijk → communicatie met jezelf: todo list in je hoofd
-​ Interpersoonlijk → communicatie met iemand anders
-​ Communicatie in (kleine) groepen → vb volleybalgroep, …
-​ Organisatiecommunicatie → communicatie met hiërarchie → vb een baas
-​ Massacommunicatie → kranten die iets in het nieuws brengen
-​ Technologische evoluties
-​ Vb: communicatie met AI




3