Samenvatting Religie, levensbeschouwing en zingeving
Hoofdstuk 1: ‘Over het goede leven. Ethiek’
I. Aspecten van de ethische handeling
Oplossen van Casussen
1. Deugdenethiek: waar ligt je authenciteit => wie wil je zijn
- Als intentie goed is dan is de actie geoorloofd
2. Deontologie: focust op objectieve aspect: de handeling
- Zelf je eigen wetten bepalen => ‘uw plicht doen’
3. Consequentialisme: kijkt naar de gevolgen
Wie heeft er meeste
- Bentham: ‘grootste nut voor grootste aantal’
baat bij de bepaalde
= koten-baten analyse actie
=> vooral op
CASUS 1: whatsappgroep
Wat: iemand wordt uitgelachen in whatsapp groep, Lore vraagt zich
af wat ze moet doen?
Subject = Lore => ethische vraag ligt bij haar
Handelingen: => Gevolgen
- Zwijgen => persoon wordt verder uitgelachen
- Het tegengaan => vervreemding van de groep
- Mee lachen => Lore wordt populairder
Conclusie: Ethiek gaat niet alleen over gevolgen voor subject maar
alle betrokkenen
1
Samenvatting RLZ - Liv Van Dyck TEW
, II. Belang van mensbeeld op ethiek: care ethics
Heinz-
dilemma
= zijn vrouw is ziek maar er is een medicijn, wat kan/mag hij doen?
=> 2 methodes voor morele redeneren
1) Lawrence Kohlberg model:
3de niveau: post-conventioneel
niveau
fase 6: universele waarden/ eigen
principes ingaat.
fase 5: eigen waardepatroon
ontwikkelen
2de niveau: conventioneel
niveau
fase 4: De wetten en regels naleven
fase 3: Goed is wat de anderen
goed vinden
1ste niveau: pre-conventioneel
niveau
fase 2: voordeel zoeken
- Premoraliteit: puur obv sensatie
=> nog niet nagedacht over goed of slecht
- 1e niveau: afwegen of de straf de actie waardig is
Voorbeeld: zakje snoep stiekem opeten en straf erbij nemen OF luisteren en niet
opeten
- 2e niveau: we weten wat de conventies zijn (afspraken)
=> weten wat goed en fout is binnen de samenleving
- 3e niveau: je gaat voorbij de conventies
Conclusie: volgens Kohlberg zijn mensen in fase 6 meest moreel ontwikkeld
Toepassen op Heinz:
1ste niveau: pre-conventioneel niveau
• fase 1: straf vermijden => nee
• fase 2: eigenbelang/belangenafweging => ja
2de niveau: conventioneel niveau
• fase 3: loyauteit => ja
• fase 4: wetten respecteren => nee
3de niveau: post-conventioneel niveau
• fase 5: menselijke ethiek => ja
• fase 6: universele ethiek => ja
2
Samenvatting RLZ - Liv Van Dyck TEW
,2) Care ethics - Gilligan
= kritiek op Kohlberg => ook vrouwen zijn moreel ontwikkeld maar onderzoeker
zat vast in model van Kohlberg
CH. 2: images of relationship
Uitgangspunt: twee 11-jarigen, Jake en Amy bevragen rond Heinz-dilemma
=> ze zien 2 verschillende morele problemen
=> ook sprake van morele ontwikkeling + verschillende visies op relaties
Visie Jake: Heinz moet medicijn stelen
o Waardeconflict tussen eigendom en leven
=> primeert het leven
o Basis: sociale consensus over ‘wat juiste is om te doen’
o Logische deductie: Rechter zou dit oke vinden
=> onderscheid tssn moraliteit en de wet
=> weerspiegelt Kohlbergs ‘morele rijpheid’
Visie Amy: Heinz moet niet stelen MAAR zij moet ook niet sterven
o Lijkt onzeker, niet in staat om voor zichzelf te zorgen
o Waarom niet stelen?
=> kijkt naar effect op relatie
=> vrouw blijft leven maar man in gevangenis
o Nood aan andere oplossing = communicatie t.o.v. apotheker
=> door te praten zal apotheker beseffen dat ze het medicijn nu moet
geven => betaling is ondergeschikt
De vraag “wat moet hij
doen” Verschuift van Heinz
=> niet in termen van rechten van Apotheker naar de apotheker
MAAR in verantwoordelijkheid => relationeel veld met hun
= falen in geven van een respons 3
=> weerspiegelt Kohlbergs ‘naïef & cognitief onvolwassen’
Andere VISIE op ethiek
1) Justice approach = Kohlberg: “SHOULD Heinze steal the drug?”
2) Care ethic approach: “should Heinz STEAL the drug?”
=> gaat over betrokkenheid
[voorbeeld publiek debat over recht op abortus]
3
Samenvatting RLZ - Liv Van Dyck TEW
, FUNDAMENTEEL: ander mensbeeld
Pleidooi voor essentialisering op basis
van gender
= vrouwen denken volgens care & mannen volgens rechtvaardigheid
=> risico van essentialisme van morele arbeidsdeling
Care Rechtvaardigheid
Obv zorg Obv rechtvaardigheid
- concrete relaties - onpartijdige, universele principes
- betrokkenheid
- emoties
2 risico’s:
1) Maatschappelijke verhoudingen tussen mannen en vrouwen
Care = vrouwelijk
o Privésfeer
o Mogelijks onderwaardering van zorgpraktijken
o Dominantie vs opoffering mogelijk
2) Toepassingscontext van care en rechtvaardigheid
Respectievelijk privé en publieke sector
rechtvaardigheid in privésfeer nodig
rechtvaardigheid ook nood aan contextuele afwijking
(als rechter een oordeel vellen)
onderscheid = ‘morele grens’
Als kinderen nadenken over moraliteit:
- Kennis/redelijkheid >> rationaliteit
=> intuïtief ‘weten’
- Aanvankelijke relationaliteit belangrijk [vb hoeveel ze aan hun vriendjes hebben]
4
Samenvatting RLZ - Liv Van Dyck TEW
Hoofdstuk 1: ‘Over het goede leven. Ethiek’
I. Aspecten van de ethische handeling
Oplossen van Casussen
1. Deugdenethiek: waar ligt je authenciteit => wie wil je zijn
- Als intentie goed is dan is de actie geoorloofd
2. Deontologie: focust op objectieve aspect: de handeling
- Zelf je eigen wetten bepalen => ‘uw plicht doen’
3. Consequentialisme: kijkt naar de gevolgen
Wie heeft er meeste
- Bentham: ‘grootste nut voor grootste aantal’
baat bij de bepaalde
= koten-baten analyse actie
=> vooral op
CASUS 1: whatsappgroep
Wat: iemand wordt uitgelachen in whatsapp groep, Lore vraagt zich
af wat ze moet doen?
Subject = Lore => ethische vraag ligt bij haar
Handelingen: => Gevolgen
- Zwijgen => persoon wordt verder uitgelachen
- Het tegengaan => vervreemding van de groep
- Mee lachen => Lore wordt populairder
Conclusie: Ethiek gaat niet alleen over gevolgen voor subject maar
alle betrokkenen
1
Samenvatting RLZ - Liv Van Dyck TEW
, II. Belang van mensbeeld op ethiek: care ethics
Heinz-
dilemma
= zijn vrouw is ziek maar er is een medicijn, wat kan/mag hij doen?
=> 2 methodes voor morele redeneren
1) Lawrence Kohlberg model:
3de niveau: post-conventioneel
niveau
fase 6: universele waarden/ eigen
principes ingaat.
fase 5: eigen waardepatroon
ontwikkelen
2de niveau: conventioneel
niveau
fase 4: De wetten en regels naleven
fase 3: Goed is wat de anderen
goed vinden
1ste niveau: pre-conventioneel
niveau
fase 2: voordeel zoeken
- Premoraliteit: puur obv sensatie
=> nog niet nagedacht over goed of slecht
- 1e niveau: afwegen of de straf de actie waardig is
Voorbeeld: zakje snoep stiekem opeten en straf erbij nemen OF luisteren en niet
opeten
- 2e niveau: we weten wat de conventies zijn (afspraken)
=> weten wat goed en fout is binnen de samenleving
- 3e niveau: je gaat voorbij de conventies
Conclusie: volgens Kohlberg zijn mensen in fase 6 meest moreel ontwikkeld
Toepassen op Heinz:
1ste niveau: pre-conventioneel niveau
• fase 1: straf vermijden => nee
• fase 2: eigenbelang/belangenafweging => ja
2de niveau: conventioneel niveau
• fase 3: loyauteit => ja
• fase 4: wetten respecteren => nee
3de niveau: post-conventioneel niveau
• fase 5: menselijke ethiek => ja
• fase 6: universele ethiek => ja
2
Samenvatting RLZ - Liv Van Dyck TEW
,2) Care ethics - Gilligan
= kritiek op Kohlberg => ook vrouwen zijn moreel ontwikkeld maar onderzoeker
zat vast in model van Kohlberg
CH. 2: images of relationship
Uitgangspunt: twee 11-jarigen, Jake en Amy bevragen rond Heinz-dilemma
=> ze zien 2 verschillende morele problemen
=> ook sprake van morele ontwikkeling + verschillende visies op relaties
Visie Jake: Heinz moet medicijn stelen
o Waardeconflict tussen eigendom en leven
=> primeert het leven
o Basis: sociale consensus over ‘wat juiste is om te doen’
o Logische deductie: Rechter zou dit oke vinden
=> onderscheid tssn moraliteit en de wet
=> weerspiegelt Kohlbergs ‘morele rijpheid’
Visie Amy: Heinz moet niet stelen MAAR zij moet ook niet sterven
o Lijkt onzeker, niet in staat om voor zichzelf te zorgen
o Waarom niet stelen?
=> kijkt naar effect op relatie
=> vrouw blijft leven maar man in gevangenis
o Nood aan andere oplossing = communicatie t.o.v. apotheker
=> door te praten zal apotheker beseffen dat ze het medicijn nu moet
geven => betaling is ondergeschikt
De vraag “wat moet hij
doen” Verschuift van Heinz
=> niet in termen van rechten van Apotheker naar de apotheker
MAAR in verantwoordelijkheid => relationeel veld met hun
= falen in geven van een respons 3
=> weerspiegelt Kohlbergs ‘naïef & cognitief onvolwassen’
Andere VISIE op ethiek
1) Justice approach = Kohlberg: “SHOULD Heinze steal the drug?”
2) Care ethic approach: “should Heinz STEAL the drug?”
=> gaat over betrokkenheid
[voorbeeld publiek debat over recht op abortus]
3
Samenvatting RLZ - Liv Van Dyck TEW
, FUNDAMENTEEL: ander mensbeeld
Pleidooi voor essentialisering op basis
van gender
= vrouwen denken volgens care & mannen volgens rechtvaardigheid
=> risico van essentialisme van morele arbeidsdeling
Care Rechtvaardigheid
Obv zorg Obv rechtvaardigheid
- concrete relaties - onpartijdige, universele principes
- betrokkenheid
- emoties
2 risico’s:
1) Maatschappelijke verhoudingen tussen mannen en vrouwen
Care = vrouwelijk
o Privésfeer
o Mogelijks onderwaardering van zorgpraktijken
o Dominantie vs opoffering mogelijk
2) Toepassingscontext van care en rechtvaardigheid
Respectievelijk privé en publieke sector
rechtvaardigheid in privésfeer nodig
rechtvaardigheid ook nood aan contextuele afwijking
(als rechter een oordeel vellen)
onderscheid = ‘morele grens’
Als kinderen nadenken over moraliteit:
- Kennis/redelijkheid >> rationaliteit
=> intuïtief ‘weten’
- Aanvankelijke relationaliteit belangrijk [vb hoeveel ze aan hun vriendjes hebben]
4
Samenvatting RLZ - Liv Van Dyck TEW
