MONDZIEKTEN, KAAK- EN
AANGEZICHTSCHIRURGIE
INFORMATIE OVER HET EXAMEN
- MKA behoort tot het OPO zintuigen 2: Neus-keel-oorziekten en MKA
o NKO = 2,8 studiepunten: prof. Van Gerven, prof. Hens
o MKA = 1,8 studiepunten: prof. Willaert, prof. Wyatt, dr. Ezeldeen
o Radiologische beeldvorming hoofd- en hals = 0,4 studiepunten: prof. Hermans
- Te kennen leerstof
o Slides + wat gezegd wordt in de lessen = basisleerstof voor het examen
o De cursustekst MKA = optionele kennis
o Vanaf academiejaar 2024-2025: MPC examen
- Deze samenvatting bevat…
o Slides + bijhorende lesnotities
- Examen
o Schriftelijk examen met meerkeuzevragen met giscorrectie
o Weging: 60% NKO, 40% MKA
o Studenten moeten zowel slagen op het onderdeel NKO als MKA om te kunnen slagen voor het volledige OPO
o Er wordt een deeloverdracht toegestaan binnen het academiejaar
o Op het examen wordt er vooral gewerkt met klinische casussen! → leg tijdens het studeren de link met de
klinische praktijk (symptomen, diagnose, behandeling, …)
,LES 1: PROPEDEUTICA MKA
Uit de eerste les komen er geen lettelijke vragen van op het examen, het vormt wel de basis waar deze cursus op verder bouwt.
OMGEVING EN KADER
Kadering van de opleiding MKA
- Opleiding: geneeskunde + tandheelkunde + 5 jaar OMFS-training
- MKA is een brede discipline: zowel chirurgische, klinische als diagnostische tak
- Diagnostische tak: dentale beeldvorming
o Een MKA arts voert zelfstandig de beeldvorming uit + interpreteert ook deze beelden
o RX – OPG
▪ = RX orthopantomogram
▪ 2D röntgenfoto van de tanden en kaken
▪ RX-OPG is een essentieel onderdeel van de eerste consultatie bij MKA, naast de anamnese en het
klinisch onderzoek
▪ Lage stralingsbelasting
• Effectieve stralingsdosis = 15 𝜇SV
• = 2-3 dagen natuurlijke achtergrondstraling
o RX – CBCT
▪ = RX Cone Beam Computed Tomography scan
▪ 3D röntgenfoto. Hoge resolutie voor botweefsel, maar lage resulotie voor weke delen.
▪ Lage stralingsbelasting
• Effectieve stralingsdosis = 100 – 700 𝜇SV ifv FOV
• FOV = field of view: regio die je wilt belichten met beeldvorming
• Bij kinderen met nood aan een large FOV → schildklier beschermen + evt loodbril
o Tandheelkundige opnames
▪ Stralingsblootstelling van dentale beeldvorming is gelijkaardig aan ongeveer 2 dagen natuurlijke
achtergrondstraling of een vlucht van 2-4u
▪ Geen absolute contra-indicatie voor beeldvorming bij zwangere vrouwen → loodschilden voor foetus
zijn niet meer van toepassing
o 3D planning en printing
▪ Op de dienst MKA zijn er fulltime 2 ingenieurs in dienst voor ondersteuning van alle 3D planning,
printing, software, …. → helpen bij preklinische ondersteuning
▪ Bv. 3D printing van een replica voor planning van de operatie
▪ Virtuele integratie, bv. wekelijks reconstructie overleg: multidisciplinair!
• Tandarts
• Radioloog
• Reconstructieve chirurgen
• Arts-assistent
• Ingenieurs
• ….
, - Chirurgische tak
o Chirurgie onder lokale anesthesie
▪ Xylocaïne, mepivacaïne, articaïne
▪ Je kan in principe grote operaties uitvoeren onder LA, als je de juiste
zenuwen verdooft, bv. volledige bovenkaakresectie kan onder LA maar is
niet aangenaam voor de patiënt
▪ Richtlijn in Leuven: operaties < 2uur worden onder LA uitgevoerd
o Chirurgie met anxiolyse: IV sedatie
▪ = tussenoplossing tussen lokale en algemene anesthesie
▪ Comfortabeler voor de patiënt/voor patiënten met veel angst, bv. extractie van wijsheidstanden
▪ Monitoring noodzakelijk (BD, zuurstofsaturatie, capnografie) + patiënt moet nuchter zijn
o Chirurgie onder algemene anesthesie
▪ Richtlijn in Leuven: operaties > 2 uur worden onder algemene narcose uitgevoerd
ANATOMIE
Faciale architectuur
- Cranio-faciaal evenwicht
o Mandibula = enige bot dat los in het cranio-faciale complex zit, ophanging adhv 2
condyli onder het os temporale
o Mandibula vormt het onderste 1/3 van het gelaat
o MKA vakgebied = mandibula tot schedelbasis (= viscerocranium)
▪ Pathologie boven schedelbasis (=neurocranium) = vakgebied van neurochirurgie
▪ Bij grote faciale trauma’s → multidisciplinair samenwerken: NKO, MKA, neurochirurgie, plastische,…
- Tegenwoordig is pijnproblematiek zeer frequent!! ¼ van alle raadplegingen
- Verticale en horizontale gelaatspijlers
o De faciale architectuur is een gepneumatiseerde structuur: verschillende sinussen met daartussen
papierdunne botjes
o Het aangezicht is gemaakt om te breken → energie opvangen zodat hersenen beschermd worden
o Maar tussen de dunne botjes zijn er een aantal steunpilaren: de verticale
en horizontale gelaatspijlers
Vascularisatie van het gelaat
- HH-gebied is zeer gevasculariseerd
o Voordeel: goed en snelle heling
o Nadeel: sterke zwelling postoperatief
- Frequente bloedingsplaatsen
o Neus: a. sfenopalatina (locus van Kiesselbach)
o Orbita: met gevaar voor het zicht bij een hematoom in de orbitaruimte
Innervatie van het gelaat
- 2 belangrijkste zenuwen in het gelaat: n. trigeminus (V) en n. facialis (VII)
o N. trigeminus (n.V)
▪ 3 takken: V1 (n. ophtalmicus), V2 (n. maxillaris), V3 (n. mandibularis)
▪ Verloop van deze takken kennen omdat dit belangrijk is voor de diagnostiek
▪ Functie:
• V1, V2, V3: sensibiliteit van het gelaat en de tong
• V3: motorische bezenuwing van de kauwspieren
▪ Bv. iatrogene schade van n.V (n.lingualis) bij wijsheidtandextractie
, o N. facialis (n.VII)
▪ Functie: motorische bezenuwing van de mimische spieren
(→ mimiek, belangrijk voor de niet-verbale communicatie)
▪ Heeft zeer veel takjes + variabel verloop
▪ Bv. iatrogene schade n. VII bij parotisklierchirurgie
Musculatuur van het gelaat
- 2 belangrijke spiergroepen in het gelaat:
o Mimische spieren
o Kauwspieren
▪ Sluiten
• M. temporalis
• M. masseter
• M. pterygoideus medialis
▪ Openen
• M. pterygoideus lateralis
• M. Mylohyoideus
• M. digastricus
• M. geniohyoideus
▪ Sluiters >>> sterkers als openers
• Chronische hoofdpijn kan gerelateerd zijn aan spierpijn van de kauwspieren
• Kauwspieren kunnen verkrampen (bv. infectie) en daardoor trismus veroorzaken
Anatomie van de tandbogen
- Gebit heeft een middellijn
o = lijn tussen de 2 centrale snijtanden
o Deze middellijn zou moeten aligneren in de bovenkaak en de onderkaak
- Interdigitatie
o Zijaanzicht van de tanden: tanden hebben in de bovenkaak en de onderkaak niet dezelfde grootte en staan
niet mooi op dezelfde plaats: de boven- en ondertanden staan geschrankt zodat ze mooi 1 keer interdigiteren
o = occlusie
- Medische benaming in de mond
o Bovenkaak
▪ Vestibulair = ruimte tussen de tanden vd bovenkaak en de bovenlip/wang
• Labiaal = ruimte tussen de (voor)tanden vd bovenkaak en de bovenlip
• Bucaal = ruimte tussen de tanden vd bovenkaak en de wang
▪ Palatinaal = ruimte tussen tanden en palatum
▪ Mesiaal = voorraan in de tandenboog, richting de middellijn
▪ Distaal = naar achter toe in de tandenboog, weg van de middellijn
o Onderkaak
▪ Vestibulair = ruimte tussen de tanden vd
onderkaak en de onderlip/wang
• Labiaal = ruimte tussen de
(voor)tanden vd onderkaak en de
onderlip
• Bucaal = ruimte tussen de tanden vd
onderkaak en de wang
▪ Linguaal = ruimte tussen tanden en de tong
▪ Mesiaal
▪ Distaal
AANGEZICHTSCHIRURGIE
INFORMATIE OVER HET EXAMEN
- MKA behoort tot het OPO zintuigen 2: Neus-keel-oorziekten en MKA
o NKO = 2,8 studiepunten: prof. Van Gerven, prof. Hens
o MKA = 1,8 studiepunten: prof. Willaert, prof. Wyatt, dr. Ezeldeen
o Radiologische beeldvorming hoofd- en hals = 0,4 studiepunten: prof. Hermans
- Te kennen leerstof
o Slides + wat gezegd wordt in de lessen = basisleerstof voor het examen
o De cursustekst MKA = optionele kennis
o Vanaf academiejaar 2024-2025: MPC examen
- Deze samenvatting bevat…
o Slides + bijhorende lesnotities
- Examen
o Schriftelijk examen met meerkeuzevragen met giscorrectie
o Weging: 60% NKO, 40% MKA
o Studenten moeten zowel slagen op het onderdeel NKO als MKA om te kunnen slagen voor het volledige OPO
o Er wordt een deeloverdracht toegestaan binnen het academiejaar
o Op het examen wordt er vooral gewerkt met klinische casussen! → leg tijdens het studeren de link met de
klinische praktijk (symptomen, diagnose, behandeling, …)
,LES 1: PROPEDEUTICA MKA
Uit de eerste les komen er geen lettelijke vragen van op het examen, het vormt wel de basis waar deze cursus op verder bouwt.
OMGEVING EN KADER
Kadering van de opleiding MKA
- Opleiding: geneeskunde + tandheelkunde + 5 jaar OMFS-training
- MKA is een brede discipline: zowel chirurgische, klinische als diagnostische tak
- Diagnostische tak: dentale beeldvorming
o Een MKA arts voert zelfstandig de beeldvorming uit + interpreteert ook deze beelden
o RX – OPG
▪ = RX orthopantomogram
▪ 2D röntgenfoto van de tanden en kaken
▪ RX-OPG is een essentieel onderdeel van de eerste consultatie bij MKA, naast de anamnese en het
klinisch onderzoek
▪ Lage stralingsbelasting
• Effectieve stralingsdosis = 15 𝜇SV
• = 2-3 dagen natuurlijke achtergrondstraling
o RX – CBCT
▪ = RX Cone Beam Computed Tomography scan
▪ 3D röntgenfoto. Hoge resolutie voor botweefsel, maar lage resulotie voor weke delen.
▪ Lage stralingsbelasting
• Effectieve stralingsdosis = 100 – 700 𝜇SV ifv FOV
• FOV = field of view: regio die je wilt belichten met beeldvorming
• Bij kinderen met nood aan een large FOV → schildklier beschermen + evt loodbril
o Tandheelkundige opnames
▪ Stralingsblootstelling van dentale beeldvorming is gelijkaardig aan ongeveer 2 dagen natuurlijke
achtergrondstraling of een vlucht van 2-4u
▪ Geen absolute contra-indicatie voor beeldvorming bij zwangere vrouwen → loodschilden voor foetus
zijn niet meer van toepassing
o 3D planning en printing
▪ Op de dienst MKA zijn er fulltime 2 ingenieurs in dienst voor ondersteuning van alle 3D planning,
printing, software, …. → helpen bij preklinische ondersteuning
▪ Bv. 3D printing van een replica voor planning van de operatie
▪ Virtuele integratie, bv. wekelijks reconstructie overleg: multidisciplinair!
• Tandarts
• Radioloog
• Reconstructieve chirurgen
• Arts-assistent
• Ingenieurs
• ….
, - Chirurgische tak
o Chirurgie onder lokale anesthesie
▪ Xylocaïne, mepivacaïne, articaïne
▪ Je kan in principe grote operaties uitvoeren onder LA, als je de juiste
zenuwen verdooft, bv. volledige bovenkaakresectie kan onder LA maar is
niet aangenaam voor de patiënt
▪ Richtlijn in Leuven: operaties < 2uur worden onder LA uitgevoerd
o Chirurgie met anxiolyse: IV sedatie
▪ = tussenoplossing tussen lokale en algemene anesthesie
▪ Comfortabeler voor de patiënt/voor patiënten met veel angst, bv. extractie van wijsheidstanden
▪ Monitoring noodzakelijk (BD, zuurstofsaturatie, capnografie) + patiënt moet nuchter zijn
o Chirurgie onder algemene anesthesie
▪ Richtlijn in Leuven: operaties > 2 uur worden onder algemene narcose uitgevoerd
ANATOMIE
Faciale architectuur
- Cranio-faciaal evenwicht
o Mandibula = enige bot dat los in het cranio-faciale complex zit, ophanging adhv 2
condyli onder het os temporale
o Mandibula vormt het onderste 1/3 van het gelaat
o MKA vakgebied = mandibula tot schedelbasis (= viscerocranium)
▪ Pathologie boven schedelbasis (=neurocranium) = vakgebied van neurochirurgie
▪ Bij grote faciale trauma’s → multidisciplinair samenwerken: NKO, MKA, neurochirurgie, plastische,…
- Tegenwoordig is pijnproblematiek zeer frequent!! ¼ van alle raadplegingen
- Verticale en horizontale gelaatspijlers
o De faciale architectuur is een gepneumatiseerde structuur: verschillende sinussen met daartussen
papierdunne botjes
o Het aangezicht is gemaakt om te breken → energie opvangen zodat hersenen beschermd worden
o Maar tussen de dunne botjes zijn er een aantal steunpilaren: de verticale
en horizontale gelaatspijlers
Vascularisatie van het gelaat
- HH-gebied is zeer gevasculariseerd
o Voordeel: goed en snelle heling
o Nadeel: sterke zwelling postoperatief
- Frequente bloedingsplaatsen
o Neus: a. sfenopalatina (locus van Kiesselbach)
o Orbita: met gevaar voor het zicht bij een hematoom in de orbitaruimte
Innervatie van het gelaat
- 2 belangrijkste zenuwen in het gelaat: n. trigeminus (V) en n. facialis (VII)
o N. trigeminus (n.V)
▪ 3 takken: V1 (n. ophtalmicus), V2 (n. maxillaris), V3 (n. mandibularis)
▪ Verloop van deze takken kennen omdat dit belangrijk is voor de diagnostiek
▪ Functie:
• V1, V2, V3: sensibiliteit van het gelaat en de tong
• V3: motorische bezenuwing van de kauwspieren
▪ Bv. iatrogene schade van n.V (n.lingualis) bij wijsheidtandextractie
, o N. facialis (n.VII)
▪ Functie: motorische bezenuwing van de mimische spieren
(→ mimiek, belangrijk voor de niet-verbale communicatie)
▪ Heeft zeer veel takjes + variabel verloop
▪ Bv. iatrogene schade n. VII bij parotisklierchirurgie
Musculatuur van het gelaat
- 2 belangrijke spiergroepen in het gelaat:
o Mimische spieren
o Kauwspieren
▪ Sluiten
• M. temporalis
• M. masseter
• M. pterygoideus medialis
▪ Openen
• M. pterygoideus lateralis
• M. Mylohyoideus
• M. digastricus
• M. geniohyoideus
▪ Sluiters >>> sterkers als openers
• Chronische hoofdpijn kan gerelateerd zijn aan spierpijn van de kauwspieren
• Kauwspieren kunnen verkrampen (bv. infectie) en daardoor trismus veroorzaken
Anatomie van de tandbogen
- Gebit heeft een middellijn
o = lijn tussen de 2 centrale snijtanden
o Deze middellijn zou moeten aligneren in de bovenkaak en de onderkaak
- Interdigitatie
o Zijaanzicht van de tanden: tanden hebben in de bovenkaak en de onderkaak niet dezelfde grootte en staan
niet mooi op dezelfde plaats: de boven- en ondertanden staan geschrankt zodat ze mooi 1 keer interdigiteren
o = occlusie
- Medische benaming in de mond
o Bovenkaak
▪ Vestibulair = ruimte tussen de tanden vd bovenkaak en de bovenlip/wang
• Labiaal = ruimte tussen de (voor)tanden vd bovenkaak en de bovenlip
• Bucaal = ruimte tussen de tanden vd bovenkaak en de wang
▪ Palatinaal = ruimte tussen tanden en palatum
▪ Mesiaal = voorraan in de tandenboog, richting de middellijn
▪ Distaal = naar achter toe in de tandenboog, weg van de middellijn
o Onderkaak
▪ Vestibulair = ruimte tussen de tanden vd
onderkaak en de onderlip/wang
• Labiaal = ruimte tussen de
(voor)tanden vd onderkaak en de
onderlip
• Bucaal = ruimte tussen de tanden vd
onderkaak en de wang
▪ Linguaal = ruimte tussen tanden en de tong
▪ Mesiaal
▪ Distaal
