samenvatting
Klinische Psychologie
Fase 2
2025-2026
Toegepaste Psychologie
Louise Marie Van hoeck
,DEEL 1 – INLEIDING ALGEMEEN KLINISCHE PSYCHOLOGIE EN PSYCHOPATHOLOGIE
INTRODUCTIE IN DE KLINISCHE PSYCHOLOGIE (H1 + CURSUS)
1. DEFINITIE KLINISCHE PSYCHOLOGIE
1.1. DE TERM KLINISCH
- Klinische psychologie is de meest gekende subdiscipline / één van de toepassingsgebieden vd psychologie.
o Grootste groep: 50%.
- Andere subdisciplines:
o Arbeids – en organisatie psychologie
o School – en pedagogische psychologie
- Term ‘klinisch’ wekt gemakkelijk een verkeerde indruk.
o Gaan niet enkel in ZH werken, treffen ze echter in alle sectoren aan van de gezondheidszorg.
1.2. DEFINITIE
- Klinische psychologie = de toepassing van wetenschappelijke kennis in verband met theorieën en methodes mbt PSD,
indicatiestelling, psychotherapie, begeleiding en preventie.
- Probleem bij de meeste definiëringen: feit dat het terrein van KLP beperkt blijft tot psychologische stoornissen.
o Betekent dat problemen op somatisch vlak (bv. pijn) dus niet tot het terrein van KLP worden gerekend.
§ Van Son en Van der Staak niet mee akkoord:
• Beschouwen gezondheidspsychologie als behorende tot KLP.
• Pijn kan immers meervoudig bepaald zijn en bij het omgaan met pijn kunnen psychische factoren een
rol spelen.
• Ook in manier waarop personen met lichamelijke verschijnselen omgaan, mate waarin zij
lichaamssensaties zien als teken van ziekte, bereidheid tot consulteren vs het uistellen van medisch
consult, bereidheid tot opvolgen van medische instructies, … spelen psychologische factoren een rol.
§ Anderen zeggen dat gezondheidspsychologie een apart terrein is:
• Zo is er een duidelijke grens tussen beide obv uitgangspunt:
ð KLP vertrekt vanuit psychopathologie.
ð GP vertrekt vanuit ontwikkelings-, sociale- en cognitieve psychologie.
• Voorstanders van deze scheiding wijzen erop dat psychologische moeilijkheden bij personen met een
ernstige ziekte, normale reacties zijn in een abnormale situatie.
ð Angst en gevoelens van hulpeloosheid moeten hierbij niet in de klinische range
geïnterpreteerd worden.
- Wat met problemen op somatisch / lichamelijk vlak?
o Als psychische factoren invloed hebben op lichamelijke pijn, behoren ze niet tot KLP, wel tot GP.
§ Bv. chronische pijn à bepaalde psychische factoren hebben hier invloed op.
- Definitie volgens handboek
o Klinische psychologie = tak van de psychologie die zich bezighoudt met de beschrijving, de oorzaken en de behandeling
van psychische stoornissen om het geestelijk welzijn te bevorderen.
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 2
, - Probleem:
o Met welk afwijkend gedrag houden we ons bezig?
§ Bevindt zich op een continuüm.
§ Complex wanneer comorbiditeit voorkomt.
§ Hoe complexer het wordt, hoe groter de kans dat je die cliënt multidisciplinair gaat behandelen.
RISICOGROEP Je hebt een risico, maar er spelen geen beïnvloedende factoren of stoornis een rol.
BIO-PSYCHOSOCIAAL Samenspel van biopsychosociale factoren is geen psychische stoornis, maar kan wel invloed hebben op
PROBLEEM je welzijn.
PSYCHISCHE STOORNIS Diagnose is vastgesteld (complex = verschillende stoornissen = multidisciplinair samenwerken)
CHRONISCH PROBLEEM Deze kwetsbaarheid blijft en gaat niet meer weg (chronisch), we kunnen wel ondersteunen en begeleiden
zodat het leven zo aangenaam mogelijk blijft en levenskwaliteit hoog blijft.
2. NORMAAL VERSUS ABNORMAAL
2.1. ONDERSCHEID: WAT IS AFWIJKEND?
- Wat is afwijkend?
o 3 gevalsbeschrijvingen (op pg. 3 van HB)
o We komen op terrein van de psychopathologie.
§ Psychopathologie = afwijkende gedragingen, emoties en gedachten proberen te classificeren, proberen te
beschrijven.
o Wie komt ermee in aanraking met die psychotpathologie?
§ Ooit in het leven à 42.7%
§ Afgelopen jaar à 18.0%
o Wanneer is iets afwijkend?
§ Kijken naar opsomming van symptomen
• Bv. energieverlies, neerslachtig zijn, niet goed kunnen slapen, schuldgevoelens hebben … (depressie)
§ Diagnostische criteria = symptomen die moeten voldoen aan bepaalde voorwaarden, officieel kenmerk van een
bepaalde stoornis.
• Bv. Kenmerken moeten minstens 6mnd aanwezig zijn, mogen niet te verklaren zijn door gebruik van een
middel.
• Als je een aantal van die diagnostische criteria hebt, kan je zeggen dat er sprake is van een klinische
stoornis.
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 3
, 6 FACTOREN VAN NEVID
- Nevid onderscheid 6 factoren die bepalen of emoties, gedrag en gedachten als abnormaal worden beschouwd.
o Hoe meer van deze factoren aanwezig zullen zijn en hoe duidelijker zij op de voorgrond staan, hoe eensgezinder mensen
zullen zijn in hun beoordeling van het gedrag in termen van normaal vs. abnormaal.
o Zelden alle 6 allemaal aanwezig zijn.
o Abnormaliteit vanaf één aanwezig aspect.
1. Uitzonderlijk gedrag
Opvallend en onconventioneel gedrag.
Het is iets wat weinig voorkomt waardoor het sterk opvalt.
Bv. telkens angst aanvallen hebben als je de bus neemt en daardoor niet meer buiten komen.
Bv. dingen horen en zien die er eigenlijk niet zijn.
Alleen uitzonderlijk is niet voldoende om te spreken van afwijkend gedrag want kan ook uitzonderlijk
goed zijn (bv. de snelste zijn in 100m sprint).
2. Sociaal afwijkend gedrag Het overtreden van morele normen.
Bv. exhibitionisme (= tonen van geslachtsdelen aan toeschouwers die daar niet om hebben
gevraagd) zien we als een parafiele stoornis omdat je op die manier de morele normen van de
maatschappij gaat overtreden.
3. Foute perceptie / interpretatie Irrationeel / onbegrijpelijk gedrag.
Bv. als iemand dingen ziet of stemmen hoort die er niet zijn.
Bv. als iemand last heeft van wanen, zoals achtervolgingswaan (behalve als persoon echt
achtervolgd wordt).
4. Aanzienlijk emotioneel lijden Als mensen veel last hebben van depressieve gevoelens, angstige gevoelens, …
Bv. bij depressie en angststoornissen komt dat sterk op de voorgrond.
Soms ook als normaal gezien als je een scheiding doormaakt of iemand dicht verloren bent.
5. Contraproductief en ongepast Wanneer we gedragingen gaan stellen waardoor andere mensen zich ongemakkelijk gaan voelen.
gedrag Gedrag dat niet passend is binnen een bepaalde context. Het werkt jezelf ook tegen, je gaat
moeilijker doelen in je leven gaan kunnen bereiken.
Bv. veel alcohol drinken voor je in de les komt zitten of op je werk.
Bv. uren aan een stuk gamen waardoor je niet meer naar de les kan gaan.
6. Gevaarlijk gedrag Voor jezelf of voor je omgeving.
Bv. geweld gebruiken, automutilatie, zelfmoordgedachten, suïcidepogingen, …
!! afwijkend gedrag kunnen we op verschillende manieren definiëren. Afhankelijk van situatie wegen sommige criteria meer dan andere, maar in
meeste gevallen gebruiken deskundigen een combinatie van genoemde criteria !!
2.2. DEFINITIE PSYCHISCHE STOORNIS
- Psychische stoornis = gaat altijd over een combinatie van factoren waarbij er sprake is van …
o Lijdensdruk
§ Lijden kan ook bij iemand anders liggen.
§ Bv. narcistische PHstoornis à kans groot dat persoon zelf er geen last van heeft maar enkel omgeving.
o Ernstige belemmeringen in het functioneren
§ Bv. minder goed relaties aangaan, partnerrelatie loopt moeilijk, studeren gaat niet meer makkelijk, kan niet meer
of minder gaan werken dan vroeger.
o Risico op dood, pijn, verlies vrijheid
§ Bv. gedwongen opname die noodzakelijk kan zijn, terbeschikkingsstelling van maatschappij,
zelfmoordgedachten, …
o Een langere duur van belemmeringen: het past niet meer in een normale reactie binnen een bepaalde context
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 4
Klinische Psychologie
Fase 2
2025-2026
Toegepaste Psychologie
Louise Marie Van hoeck
,DEEL 1 – INLEIDING ALGEMEEN KLINISCHE PSYCHOLOGIE EN PSYCHOPATHOLOGIE
INTRODUCTIE IN DE KLINISCHE PSYCHOLOGIE (H1 + CURSUS)
1. DEFINITIE KLINISCHE PSYCHOLOGIE
1.1. DE TERM KLINISCH
- Klinische psychologie is de meest gekende subdiscipline / één van de toepassingsgebieden vd psychologie.
o Grootste groep: 50%.
- Andere subdisciplines:
o Arbeids – en organisatie psychologie
o School – en pedagogische psychologie
- Term ‘klinisch’ wekt gemakkelijk een verkeerde indruk.
o Gaan niet enkel in ZH werken, treffen ze echter in alle sectoren aan van de gezondheidszorg.
1.2. DEFINITIE
- Klinische psychologie = de toepassing van wetenschappelijke kennis in verband met theorieën en methodes mbt PSD,
indicatiestelling, psychotherapie, begeleiding en preventie.
- Probleem bij de meeste definiëringen: feit dat het terrein van KLP beperkt blijft tot psychologische stoornissen.
o Betekent dat problemen op somatisch vlak (bv. pijn) dus niet tot het terrein van KLP worden gerekend.
§ Van Son en Van der Staak niet mee akkoord:
• Beschouwen gezondheidspsychologie als behorende tot KLP.
• Pijn kan immers meervoudig bepaald zijn en bij het omgaan met pijn kunnen psychische factoren een
rol spelen.
• Ook in manier waarop personen met lichamelijke verschijnselen omgaan, mate waarin zij
lichaamssensaties zien als teken van ziekte, bereidheid tot consulteren vs het uistellen van medisch
consult, bereidheid tot opvolgen van medische instructies, … spelen psychologische factoren een rol.
§ Anderen zeggen dat gezondheidspsychologie een apart terrein is:
• Zo is er een duidelijke grens tussen beide obv uitgangspunt:
ð KLP vertrekt vanuit psychopathologie.
ð GP vertrekt vanuit ontwikkelings-, sociale- en cognitieve psychologie.
• Voorstanders van deze scheiding wijzen erop dat psychologische moeilijkheden bij personen met een
ernstige ziekte, normale reacties zijn in een abnormale situatie.
ð Angst en gevoelens van hulpeloosheid moeten hierbij niet in de klinische range
geïnterpreteerd worden.
- Wat met problemen op somatisch / lichamelijk vlak?
o Als psychische factoren invloed hebben op lichamelijke pijn, behoren ze niet tot KLP, wel tot GP.
§ Bv. chronische pijn à bepaalde psychische factoren hebben hier invloed op.
- Definitie volgens handboek
o Klinische psychologie = tak van de psychologie die zich bezighoudt met de beschrijving, de oorzaken en de behandeling
van psychische stoornissen om het geestelijk welzijn te bevorderen.
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 2
, - Probleem:
o Met welk afwijkend gedrag houden we ons bezig?
§ Bevindt zich op een continuüm.
§ Complex wanneer comorbiditeit voorkomt.
§ Hoe complexer het wordt, hoe groter de kans dat je die cliënt multidisciplinair gaat behandelen.
RISICOGROEP Je hebt een risico, maar er spelen geen beïnvloedende factoren of stoornis een rol.
BIO-PSYCHOSOCIAAL Samenspel van biopsychosociale factoren is geen psychische stoornis, maar kan wel invloed hebben op
PROBLEEM je welzijn.
PSYCHISCHE STOORNIS Diagnose is vastgesteld (complex = verschillende stoornissen = multidisciplinair samenwerken)
CHRONISCH PROBLEEM Deze kwetsbaarheid blijft en gaat niet meer weg (chronisch), we kunnen wel ondersteunen en begeleiden
zodat het leven zo aangenaam mogelijk blijft en levenskwaliteit hoog blijft.
2. NORMAAL VERSUS ABNORMAAL
2.1. ONDERSCHEID: WAT IS AFWIJKEND?
- Wat is afwijkend?
o 3 gevalsbeschrijvingen (op pg. 3 van HB)
o We komen op terrein van de psychopathologie.
§ Psychopathologie = afwijkende gedragingen, emoties en gedachten proberen te classificeren, proberen te
beschrijven.
o Wie komt ermee in aanraking met die psychotpathologie?
§ Ooit in het leven à 42.7%
§ Afgelopen jaar à 18.0%
o Wanneer is iets afwijkend?
§ Kijken naar opsomming van symptomen
• Bv. energieverlies, neerslachtig zijn, niet goed kunnen slapen, schuldgevoelens hebben … (depressie)
§ Diagnostische criteria = symptomen die moeten voldoen aan bepaalde voorwaarden, officieel kenmerk van een
bepaalde stoornis.
• Bv. Kenmerken moeten minstens 6mnd aanwezig zijn, mogen niet te verklaren zijn door gebruik van een
middel.
• Als je een aantal van die diagnostische criteria hebt, kan je zeggen dat er sprake is van een klinische
stoornis.
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 3
, 6 FACTOREN VAN NEVID
- Nevid onderscheid 6 factoren die bepalen of emoties, gedrag en gedachten als abnormaal worden beschouwd.
o Hoe meer van deze factoren aanwezig zullen zijn en hoe duidelijker zij op de voorgrond staan, hoe eensgezinder mensen
zullen zijn in hun beoordeling van het gedrag in termen van normaal vs. abnormaal.
o Zelden alle 6 allemaal aanwezig zijn.
o Abnormaliteit vanaf één aanwezig aspect.
1. Uitzonderlijk gedrag
Opvallend en onconventioneel gedrag.
Het is iets wat weinig voorkomt waardoor het sterk opvalt.
Bv. telkens angst aanvallen hebben als je de bus neemt en daardoor niet meer buiten komen.
Bv. dingen horen en zien die er eigenlijk niet zijn.
Alleen uitzonderlijk is niet voldoende om te spreken van afwijkend gedrag want kan ook uitzonderlijk
goed zijn (bv. de snelste zijn in 100m sprint).
2. Sociaal afwijkend gedrag Het overtreden van morele normen.
Bv. exhibitionisme (= tonen van geslachtsdelen aan toeschouwers die daar niet om hebben
gevraagd) zien we als een parafiele stoornis omdat je op die manier de morele normen van de
maatschappij gaat overtreden.
3. Foute perceptie / interpretatie Irrationeel / onbegrijpelijk gedrag.
Bv. als iemand dingen ziet of stemmen hoort die er niet zijn.
Bv. als iemand last heeft van wanen, zoals achtervolgingswaan (behalve als persoon echt
achtervolgd wordt).
4. Aanzienlijk emotioneel lijden Als mensen veel last hebben van depressieve gevoelens, angstige gevoelens, …
Bv. bij depressie en angststoornissen komt dat sterk op de voorgrond.
Soms ook als normaal gezien als je een scheiding doormaakt of iemand dicht verloren bent.
5. Contraproductief en ongepast Wanneer we gedragingen gaan stellen waardoor andere mensen zich ongemakkelijk gaan voelen.
gedrag Gedrag dat niet passend is binnen een bepaalde context. Het werkt jezelf ook tegen, je gaat
moeilijker doelen in je leven gaan kunnen bereiken.
Bv. veel alcohol drinken voor je in de les komt zitten of op je werk.
Bv. uren aan een stuk gamen waardoor je niet meer naar de les kan gaan.
6. Gevaarlijk gedrag Voor jezelf of voor je omgeving.
Bv. geweld gebruiken, automutilatie, zelfmoordgedachten, suïcidepogingen, …
!! afwijkend gedrag kunnen we op verschillende manieren definiëren. Afhankelijk van situatie wegen sommige criteria meer dan andere, maar in
meeste gevallen gebruiken deskundigen een combinatie van genoemde criteria !!
2.2. DEFINITIE PSYCHISCHE STOORNIS
- Psychische stoornis = gaat altijd over een combinatie van factoren waarbij er sprake is van …
o Lijdensdruk
§ Lijden kan ook bij iemand anders liggen.
§ Bv. narcistische PHstoornis à kans groot dat persoon zelf er geen last van heeft maar enkel omgeving.
o Ernstige belemmeringen in het functioneren
§ Bv. minder goed relaties aangaan, partnerrelatie loopt moeilijk, studeren gaat niet meer makkelijk, kan niet meer
of minder gaan werken dan vroeger.
o Risico op dood, pijn, verlies vrijheid
§ Bv. gedwongen opname die noodzakelijk kan zijn, terbeschikkingsstelling van maatschappij,
zelfmoordgedachten, …
o Een langere duur van belemmeringen: het past niet meer in een normale reactie binnen een bepaalde context
Louise Marie Van hoeck 2025-2026 4
