EXECUTIERECHT
HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN
(andere prof)
Executierecht is de gedwongen tenuitvoerlegging na een vonnis
HOOFDSTUK I – AFDELING 1. KADER
A. ALGEMEEN
In een ideale wereld zou executierecht niet nodig zijn, en heeft iedereen voldoende vermogen en
houden ze zich aan hun schulden. Rechtsherstel neemt 2 gedaanten aan:
→ bevestiging van bestaan van recht/declaratieve uitspraak vd rechter: uitzonderlijk, je wil
gewoon van de rechter vernemen dat je gerechtigd bent op iets bv. declaratieve uitspraak van
eerste aanleg in de klimaatzaak waarbij eisers in gelijk waren gesteld. Hiermee kan je niet
naar de gdw stappen met een verklaring voor recht. Wel bij:
→ toekenning van uitvoerbare titel: hierover gaat het executierecht : veroordelende uitspraak
en met gdw
B. KEUZERECHT VAN DE EISENDE PARTIJ
Wat wil de eisende partij precies? Welke executie hieruit kan volgen hangt af van wat de SE zelf wilt:
Partijautonomie als uitgangspunt → zij bepalen zelf wat ze vragen! (bv. willen ze in natura of bij
equivalente uitvoering).
➔ Rechter is in principe door keuze van vorderende partij gebonden. Kan dus niet zeggen ‘ik vind
dat je beter dat kan vorderen’.
1
, Arrest Kelts die er een nuance op aanbrengt: was een bouwgeschil en bouwpromotoren hadden een
contract met kopers. Villa is opgericht maar kopers vinden dat verkopers niet doen wat ze moesten
doen zoals voorzien in de overeenkomst. Komt voor de rechter: die stelt zelf vast dat er geen architect
aan te pas is gekomen, wat in principe verplicht is (is van OO). Vreemd genoeg beïnvloedde dat het
standpunt van de partijen niet, en schending van OO zou je normaal nietigheid vorderen met
restitutievordering. Nee, de partijen vorderden gewoon hun schuldvordering! Maar HvB: geen
architect en dus is de overeenkomst sowieso nietig, ook al hebben de partijen dat dus zelf niet
gevorderd.
→ bouwpromotoren zeggen is een schending op zelfbeschikking, want we hebben een vonnis van
wat we beide niet hebben gevorderd.
HvC: houdt de beslissing van HvB in tact! Die mag dus nietigheid en restitutie verklaren ook al werd
het door beide niet gevorderd → maar mag niet oordelen over de omvang ervan zonder tegenspraak!!:
“de rechter die ambtshalve de nietigheid van de overeenkomst heeft opgeworpen wegens de strijdigheid ervan
met de openbare orde, na heropening van het debat, de overeenkomst nietig mag verklaren en de restitutie mag
bevelen van wat krachtens die overeenkomst werd verkregen, ook al werd die nietigheid door geen van de
partijen gevorderd. Hij mag echter niet oordelen over de omvang van deze restituties zonder aan de partijen de
gelegenheid te geven hierover tegenspraak te voeren” (Cass. 4 september 2020, RW 2020-21, 1624, noot L.
Cornelis)
Vgl. met arrest Peugeout van het HvC → auto met een dak (geen zeil erbovenop) en als het regende,
regende het binnen en zetels waren kapot. Koper dagvaardt de garageverkoper en importeur. Koper
vordert dat het contract wordt ontbonden en dus restitutie van verkoopprijs. Verkoper/importeur
verweren zich enkel. Rechtbank ontbindt de verkoop en veroordeeld de garagist tot terugbetaling. Maar
wat niet werd gevorderd: teruggave van het voertuig (aan de garagist). Daarom HvC: verkoper zegt dat
de rechter ambtshalve had moeten bevelen dat er een teruggaveplicht was van die auto. Maar HvC:
zegt:
Het algemeen rechtsbeginsel van de autonomie van de procespartijen of het beschikkingsbeginsel houdt in dat
het uitsluitend aan de partijen toekomt om te bepalen welke vorderingen zij instellen en dat de rechter slechts
over de door de partijen ingestelde vorderingen kan oordelen.
Hieruit volgt dat de rechter niet kan oordelen over de restitutie van een prestatie na vernietiging of ontbinding
van een overeenkomst wanneer geen vordering tot restitutie werd ingesteld. De rechter heeft evenwel de
mogelijkheid om de partijen uit te nodigen standpunt in te nemen over de restitutie en in voorkomend geval een
vordering in dat verband in te stellen. (Cass. 10 februari 2022, AR C.20.0373.N)
→ de rechter moest dat niet doen en het beschikkingsbeginsel wint hier dus. (itt Kelts)
Wanneer de uitoefening van een recht kennelijk onredelijk is, kan de rechter zeggen dat hij niet de
uitvoering van natura vordert → hierdoor kan je soms de keuze van de eiser omdraaien (art.1.10 BW –
art.5.234 BW)
HOOFDSTUK 1 - AFDELING 2. BEGRIPPEN
A. EIGENRICHTING VERSUS TOEZICHT OVERHEID
2
,Verbod op eigenrichting: wanneer je SE niet betaalt kan je niet zelf dingen gaan in beslag nemen.
MAAR: wel door tussenkomst van de overheid, met verplichte tussenkomst van de ambtsdragers
(gdw en notaris).
Waarom willen we geen eigenrichting? Niet in lijn met onze samenleving, maar ook recht op
eigendom, en belang van andere fundamentele rechten (EHRM, Hornsby v. Griekenland)
➔ Hornsby v Griekenland: recht op eerlijk proces!!! Belangrijke uitspraak
B. UITVOERBARE TITEL
Vonnissen en arresten zijn niet de enige uitvoerbare titels in BE! Ook: authentieke akte,
gehomologeerd bemiddelingsakkoord, .. hiermee kan je rechtstreeks naar de gdw stappen.
➔ Vereiste van uitvoerbare titel (art. 1386 Ger.W.)
Over vaststaande en zekere zaken (art. 1494, eerste lid Ger.W.): het gaat over iemand zijn vermogen,
moet het heel duidelijk in het beschikkend gedeelte zijn waartoe de SE precies gerechtigd is.
Titel moet vooraf worden betekend of ter kennisgegeven aan SA: je kan pas uitvoerend beslag leggen
wanneer je dit hebt betekend.
C. HET EXECUTIERECHT
Deel V over ‘bewarend beslag, middelen tot tenuitvoerlegging en collectieve schuldenregeling’
Executierecht is dus RUIMER dan het beslagrecht (=verhaalsexecutie, over geldelijke middelen)
Openbare orde karakter - teleologische interpretatie (bv. art. 1387 Ger.W.: op bepaalde tijden mag je
niet beslag leggen, maar een openbare verkoop kan wel na die uren) → je kan niet afwijken van de
executieregels.
D. REËLE EXECUTIE
Reële executie = rechtstreekse uitvoering van de prestatie
➔ Debiteur (=SA) presteert zelf
➔ Ook zonder medewerking van debiteur mogelijk! Ook gwd kan hiervoor zorgen met dwang,
zonder medewerking van de debiteur
Principe: uitvoering in natura, zo niet (indien de debiteur niet wil presteren)
3
, • Uitvoering door een derde (art. 5.85 BW (contracten) en art. 5.235 BW (alle andere
verbintenissen)
• Uitvoering bij equivalent (vgl. art. 5.234, tweede lid BW): geldsom die gevraagd word ipv de
oorspronkelijke prestatie die je voor ogen had
Soms vermengd: overeenkomst met een portretschilder en die presteert niet dus je laat het door
iemand anders doen. Mag dat op kosten van de eerste portretschilder gebeuren, als die dan ook
weigert een factuur te betalen, dan is het een uitvoering bij equivalent.
Nagenoeg niet geregeld in Ger. W.
Uitvoerbare titel nodig (art. 1386 Ger.W.) MET nauwkeurige omschrijving van veroordeling in titel
Kennisgeving van uitvoerbare titel: in twee fasen
• Betekening van de veroordelende uitspraak (art. 1495 Ger.W.) + bevel tot nakoming
• Niet vereist voor notariële akte (moet niet betekend worden om gedwongen tenuitvoer te
leggen)
Tijdstip tenuitvoerlegging (art. 1387 Ger.W.): diezelfde tijdstippen dat het niet mag.
Altijd tussenkomst gerechtsdeurwaarder nodig.
Analoge toepassing van Ger. W. (art. 1504 Ger.W.) → omdat het dus amper geregeld is, maar hier zie
je wel uitvoerend beslag op roerende goederen → deze regels bevatten ook een aantal regels over de
woonst betreding en per analogie kan je die toepassen bv. bij gedwongen een woonst betreden +
art.1505 Ger.W.
REA en niet beslagrechter als bevoegd rechtscollege (art. 569, 5° Ger.W.) voor reële executie!! Is
uitzonderlijk want meestal is beslagrechter wel bevoegd. Hier is veel kritiek op want beslagrechter is
diegene die hierop getraind is. Beslagrechter zit natuurlijk wel in REA dus je spreekt niet over
bevoegdheidsincident maar een verdelingsincident (art.88 Ger.W.)
Een vorm van de reële executie: Uithuiszetting (art. 1344ter-septies en art. 1344octies- duodecies
Ger.W.) → huurgeschil bv waarbij huurder niet betaald en geeft geen gehoor aan, dan kan je
uithuiszetting vragen bij vrederechter. Of bv. krakers,..
E. VERHAALSEXECUTIE
Hier houden wij ons het meeste mee bezig: Betaling van een geldsom (al dan niet initieel)
Twee fundamentele beginselen
• Ruime invulling van ‘alle goederen (cf. art.1503 Ger.W.)
4
HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN
(andere prof)
Executierecht is de gedwongen tenuitvoerlegging na een vonnis
HOOFDSTUK I – AFDELING 1. KADER
A. ALGEMEEN
In een ideale wereld zou executierecht niet nodig zijn, en heeft iedereen voldoende vermogen en
houden ze zich aan hun schulden. Rechtsherstel neemt 2 gedaanten aan:
→ bevestiging van bestaan van recht/declaratieve uitspraak vd rechter: uitzonderlijk, je wil
gewoon van de rechter vernemen dat je gerechtigd bent op iets bv. declaratieve uitspraak van
eerste aanleg in de klimaatzaak waarbij eisers in gelijk waren gesteld. Hiermee kan je niet
naar de gdw stappen met een verklaring voor recht. Wel bij:
→ toekenning van uitvoerbare titel: hierover gaat het executierecht : veroordelende uitspraak
en met gdw
B. KEUZERECHT VAN DE EISENDE PARTIJ
Wat wil de eisende partij precies? Welke executie hieruit kan volgen hangt af van wat de SE zelf wilt:
Partijautonomie als uitgangspunt → zij bepalen zelf wat ze vragen! (bv. willen ze in natura of bij
equivalente uitvoering).
➔ Rechter is in principe door keuze van vorderende partij gebonden. Kan dus niet zeggen ‘ik vind
dat je beter dat kan vorderen’.
1
, Arrest Kelts die er een nuance op aanbrengt: was een bouwgeschil en bouwpromotoren hadden een
contract met kopers. Villa is opgericht maar kopers vinden dat verkopers niet doen wat ze moesten
doen zoals voorzien in de overeenkomst. Komt voor de rechter: die stelt zelf vast dat er geen architect
aan te pas is gekomen, wat in principe verplicht is (is van OO). Vreemd genoeg beïnvloedde dat het
standpunt van de partijen niet, en schending van OO zou je normaal nietigheid vorderen met
restitutievordering. Nee, de partijen vorderden gewoon hun schuldvordering! Maar HvB: geen
architect en dus is de overeenkomst sowieso nietig, ook al hebben de partijen dat dus zelf niet
gevorderd.
→ bouwpromotoren zeggen is een schending op zelfbeschikking, want we hebben een vonnis van
wat we beide niet hebben gevorderd.
HvC: houdt de beslissing van HvB in tact! Die mag dus nietigheid en restitutie verklaren ook al werd
het door beide niet gevorderd → maar mag niet oordelen over de omvang ervan zonder tegenspraak!!:
“de rechter die ambtshalve de nietigheid van de overeenkomst heeft opgeworpen wegens de strijdigheid ervan
met de openbare orde, na heropening van het debat, de overeenkomst nietig mag verklaren en de restitutie mag
bevelen van wat krachtens die overeenkomst werd verkregen, ook al werd die nietigheid door geen van de
partijen gevorderd. Hij mag echter niet oordelen over de omvang van deze restituties zonder aan de partijen de
gelegenheid te geven hierover tegenspraak te voeren” (Cass. 4 september 2020, RW 2020-21, 1624, noot L.
Cornelis)
Vgl. met arrest Peugeout van het HvC → auto met een dak (geen zeil erbovenop) en als het regende,
regende het binnen en zetels waren kapot. Koper dagvaardt de garageverkoper en importeur. Koper
vordert dat het contract wordt ontbonden en dus restitutie van verkoopprijs. Verkoper/importeur
verweren zich enkel. Rechtbank ontbindt de verkoop en veroordeeld de garagist tot terugbetaling. Maar
wat niet werd gevorderd: teruggave van het voertuig (aan de garagist). Daarom HvC: verkoper zegt dat
de rechter ambtshalve had moeten bevelen dat er een teruggaveplicht was van die auto. Maar HvC:
zegt:
Het algemeen rechtsbeginsel van de autonomie van de procespartijen of het beschikkingsbeginsel houdt in dat
het uitsluitend aan de partijen toekomt om te bepalen welke vorderingen zij instellen en dat de rechter slechts
over de door de partijen ingestelde vorderingen kan oordelen.
Hieruit volgt dat de rechter niet kan oordelen over de restitutie van een prestatie na vernietiging of ontbinding
van een overeenkomst wanneer geen vordering tot restitutie werd ingesteld. De rechter heeft evenwel de
mogelijkheid om de partijen uit te nodigen standpunt in te nemen over de restitutie en in voorkomend geval een
vordering in dat verband in te stellen. (Cass. 10 februari 2022, AR C.20.0373.N)
→ de rechter moest dat niet doen en het beschikkingsbeginsel wint hier dus. (itt Kelts)
Wanneer de uitoefening van een recht kennelijk onredelijk is, kan de rechter zeggen dat hij niet de
uitvoering van natura vordert → hierdoor kan je soms de keuze van de eiser omdraaien (art.1.10 BW –
art.5.234 BW)
HOOFDSTUK 1 - AFDELING 2. BEGRIPPEN
A. EIGENRICHTING VERSUS TOEZICHT OVERHEID
2
,Verbod op eigenrichting: wanneer je SE niet betaalt kan je niet zelf dingen gaan in beslag nemen.
MAAR: wel door tussenkomst van de overheid, met verplichte tussenkomst van de ambtsdragers
(gdw en notaris).
Waarom willen we geen eigenrichting? Niet in lijn met onze samenleving, maar ook recht op
eigendom, en belang van andere fundamentele rechten (EHRM, Hornsby v. Griekenland)
➔ Hornsby v Griekenland: recht op eerlijk proces!!! Belangrijke uitspraak
B. UITVOERBARE TITEL
Vonnissen en arresten zijn niet de enige uitvoerbare titels in BE! Ook: authentieke akte,
gehomologeerd bemiddelingsakkoord, .. hiermee kan je rechtstreeks naar de gdw stappen.
➔ Vereiste van uitvoerbare titel (art. 1386 Ger.W.)
Over vaststaande en zekere zaken (art. 1494, eerste lid Ger.W.): het gaat over iemand zijn vermogen,
moet het heel duidelijk in het beschikkend gedeelte zijn waartoe de SE precies gerechtigd is.
Titel moet vooraf worden betekend of ter kennisgegeven aan SA: je kan pas uitvoerend beslag leggen
wanneer je dit hebt betekend.
C. HET EXECUTIERECHT
Deel V over ‘bewarend beslag, middelen tot tenuitvoerlegging en collectieve schuldenregeling’
Executierecht is dus RUIMER dan het beslagrecht (=verhaalsexecutie, over geldelijke middelen)
Openbare orde karakter - teleologische interpretatie (bv. art. 1387 Ger.W.: op bepaalde tijden mag je
niet beslag leggen, maar een openbare verkoop kan wel na die uren) → je kan niet afwijken van de
executieregels.
D. REËLE EXECUTIE
Reële executie = rechtstreekse uitvoering van de prestatie
➔ Debiteur (=SA) presteert zelf
➔ Ook zonder medewerking van debiteur mogelijk! Ook gwd kan hiervoor zorgen met dwang,
zonder medewerking van de debiteur
Principe: uitvoering in natura, zo niet (indien de debiteur niet wil presteren)
3
, • Uitvoering door een derde (art. 5.85 BW (contracten) en art. 5.235 BW (alle andere
verbintenissen)
• Uitvoering bij equivalent (vgl. art. 5.234, tweede lid BW): geldsom die gevraagd word ipv de
oorspronkelijke prestatie die je voor ogen had
Soms vermengd: overeenkomst met een portretschilder en die presteert niet dus je laat het door
iemand anders doen. Mag dat op kosten van de eerste portretschilder gebeuren, als die dan ook
weigert een factuur te betalen, dan is het een uitvoering bij equivalent.
Nagenoeg niet geregeld in Ger. W.
Uitvoerbare titel nodig (art. 1386 Ger.W.) MET nauwkeurige omschrijving van veroordeling in titel
Kennisgeving van uitvoerbare titel: in twee fasen
• Betekening van de veroordelende uitspraak (art. 1495 Ger.W.) + bevel tot nakoming
• Niet vereist voor notariële akte (moet niet betekend worden om gedwongen tenuitvoer te
leggen)
Tijdstip tenuitvoerlegging (art. 1387 Ger.W.): diezelfde tijdstippen dat het niet mag.
Altijd tussenkomst gerechtsdeurwaarder nodig.
Analoge toepassing van Ger. W. (art. 1504 Ger.W.) → omdat het dus amper geregeld is, maar hier zie
je wel uitvoerend beslag op roerende goederen → deze regels bevatten ook een aantal regels over de
woonst betreding en per analogie kan je die toepassen bv. bij gedwongen een woonst betreden +
art.1505 Ger.W.
REA en niet beslagrechter als bevoegd rechtscollege (art. 569, 5° Ger.W.) voor reële executie!! Is
uitzonderlijk want meestal is beslagrechter wel bevoegd. Hier is veel kritiek op want beslagrechter is
diegene die hierop getraind is. Beslagrechter zit natuurlijk wel in REA dus je spreekt niet over
bevoegdheidsincident maar een verdelingsincident (art.88 Ger.W.)
Een vorm van de reële executie: Uithuiszetting (art. 1344ter-septies en art. 1344octies- duodecies
Ger.W.) → huurgeschil bv waarbij huurder niet betaald en geeft geen gehoor aan, dan kan je
uithuiszetting vragen bij vrederechter. Of bv. krakers,..
E. VERHAALSEXECUTIE
Hier houden wij ons het meeste mee bezig: Betaling van een geldsom (al dan niet initieel)
Twee fundamentele beginselen
• Ruime invulling van ‘alle goederen (cf. art.1503 Ger.W.)
4
