Sociale wetgeving
Deel 1 Inleiding
Zorgpremie werd opgekrikt door Diependaele
= premie die je moet betalen om de zorg bij ons in ons land mogelijk te maken
Vroeger 7 kids per gezin nu 1 tot 3 per gezin => sociaal zekerheidssysteem moet erop aangepast
worden (zie vergrijzing)
Kan enkel en alleen door werkende bevolking => niet snel op pensioen
Hoofdstuk 1: Wat is sociale wetgeving eigenlijk?
Sociale wetgeving -> geen duidelijk afgebakend geheel
Bijzonder doel :
Bescherming van belangen van de werknemers
Bevorderen van hun welzijn
Sociale wetgeving omvat :
Arbeidsrecht
Socialezekerheidsrecht
o Ziekte (voor minder dan 1j, anders invaliditeitsuitkering)
o Ziektekosten (huisarts)
o Werkloosheidsuitkering
o Groeipakket
o Pensioen: 67j
o Jaarlijkse vakantie
o Uitkering voor personen met handicap
Geconventioneerde huisarts -> heeft akkoord ondertekent en mag niet meer vragen dan die bepaalde
prijzen
Niet geconventioneerde zijn meestal specialisten (kiezen hoeveel ze vragen)
Schematisch overzicht :
– Individuele relaties tussen werkgever en werknemer
– Collectieve relaties tussen werkgevers en werknemers
– Beschermingsmaatregelen voor werknemers
– Arbeidsvoorziening
– Sociale zekerheid (werkloosheidsuitkering, geldt niet voor zelfstandigen, die kan wel leefloon
aanvr bij OCMW)
– Groeipakket (kindergeld), pensioenen
– Minimumvoorzieningen
– Geschillen van sociaal recht
Wet van 1/7/1978 : fundament arbeidsovereenkomsten
Hoofdstuk 2: Bronnen van sociale wetgeving
Arbeidsauditeur (generaal) = openbaar ministerie (andere naam in arbeidshof)
Internationale rechtsbronnen
- Bilaterale verdragen
= Verdrag tussen België en één ander land
Regels die van toepassing zijn op werknemers afkomstig uit het ene land die in het andere
land gaan werken
- Multilaterale verdragen
= Meer dan twee landen sluiten een verdrag (“verdragsorganisatie”)
- Internationale Arbeidsorganisatie (I.A.O.)
I.A.O. conventies: belangrijke invloed op Belgisch arbeidsrecht
= Drieledig overleg: werkgevers, werknemers en regeringen
,- Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (O.E.S.O.)
Beperkte rechtstreekse invloed op arbeidsrecht
- Raad van Europa
– Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (E.V.R.M.)
Waarborgt fundamentele vrijheden (vakbondsvrijheid, recht op privéleven…)
Kan rechtstreeks ingeroepen worden voor Belgische rechtbanken
– Europees Sociaal Handvest
- Internationale Vereniging voor de Sociale Zekerheid (A.I.S.S.)
- Benelux Economische Unie
- Europese Unie :
6 hoofdinstellingen 4 nevenorganen
• Europese raad Economisch en sociaal comité
• Europese commissie Comité van de regio’s
• Europese raad van ministers Europese Investeringsbank
• Europees parlement Europese centrale bank
• Europees Hof van Justitie
• Europese Rekenkamer
Hiërarchie van Europese rechtsregels op basis van hun binding :
– verordeningen:
rechtstreekse uitwerking in alle lidstaten
– richtlijnen:
verplichte omzetting in nationale wetgeving
– beslissingen:
rechtstreekse toepassing op welbepaalde bestemmeling(en)
– aanbevelingen:
binden de lidstaten niet
– adviezen
Nationale rechtsbronnen
- Sociale Grondrechten : Artikel 23 van de Grondwet
Geen directe werking
- Sociale Rechtsbronnen :
– Wetten en decreten
– Koninklijke besluiten
– Ministeriële besluiten
– Rechtspraak en rechtsleer
o In België: geen precedentenrecht (elke rechter kan een andere straf uitspreken over
zelfde misdaden, ze zijn niet gebonden aan eerdere uitspraken)
– Collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) van toep op volledige werkende bevolking van België
– Het gebruik en de eenzijdige verbintenis
Hiërarchie der nationale rechtsbronnen in artikel 51 van de Cao-wet
– Dwingende bepalingen van de wet
– Algemeen verbindend verklaarde cao ’s
1. in de Nationale Arbeidsraad
2. in een paritair comité
3. in een paritair subcomité
– Niet algemeen verbindend verklaarde cao ‘s wanneer de werkgever lid is van een organisatie
die de cao ondertekend heeft of de cao zelf ondertekende
, 1. in de Nationale Arbeidsraad
2. in een paritair comité
3. in een paritair subcomité
4. buiten een paritair orgaan
– Geschreven individuele arbeidsovereenkomst
– Niet algemeen verbindend verklaarde cao waarbij de werkgever (die de cao niet ondertekende
of geen lid is van een ondertekende organisatie) behoort tot het ressort van het PC
– Arbeidsreglement
– Aanvullende bepalingen van de wet
– Mondelinge individuele arbeidsovereenkomst
– Gebruik
Hoe deze hiërarchie interpreteren? :
Een lagere norm mag slechts afwijken van een hogere norm als hij hiermee niet strijdig is of de rechten
van de werknemer vermindert of zijn plichten verzwaart
Collectieve arbeidsovereenkomst
Werkgeversorganisaties <-> Werknemersorganisaties/vakbonden
Werknemersorganisaties :
ABVV (Algemeen Belgisch Vakverbond), het ACV (Algemeen Christelijk Vakverbond) en de ACLVB
(Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België)
Werkgeversorganisaties :
VBO, UNIZO, NSZ, en de Boerenbond
Wat is een cao?
CAO = collectieve arbeidsovereenkomst
= overeenkomst gesloten tussen : 1 of meer werknemersorganisaties (= vakbonden) &
werkgeverorganisaties
Omtrent rechten en plichten van werkgevers en werknemers
= gewone overeenkomst, maar tussen sociale partners
Wat is de vredesplicht in het kader van een cao? EXAMENVRAAG
Vredesplicht is geen verplichting maar mogelijkheid
Geldigheidsvereisten voor een cao
– Toestemming van partijen mag niet aangetast zijn door wilsgebreken
– De partijen moeten “bekwaam” zijn om een cao af te sluiten
o Bv. met een minderjarige gaat dit niet
– Voorwerp en oorzaak van de cao moeten bepaald en geoorloofd zijn
o Bv. drugs moeten verhandelen mag niet, wordt nietig verklaard
Wie kan een cao sluiten?
– Werknemerszijde: enkel mogelijk door de representatieve werknemersorganisaties (ACV ABVV-
ACLVB)
o Voor ondernemings-cao: 1 ondertekenende organisatie volstaat
o In de NAR (nationale arbeidsraad) of in paritair (sub)comité: alle organisaties in dat
orgaan moeten de cao ondertekenen
– Werkgeverszijde: één of meerdere werkgever(s) of werkgeversorganisatie(s)
Verschillende soorten cao’s
1. 1e niveau : interprofessionele cao
Deel 1 Inleiding
Zorgpremie werd opgekrikt door Diependaele
= premie die je moet betalen om de zorg bij ons in ons land mogelijk te maken
Vroeger 7 kids per gezin nu 1 tot 3 per gezin => sociaal zekerheidssysteem moet erop aangepast
worden (zie vergrijzing)
Kan enkel en alleen door werkende bevolking => niet snel op pensioen
Hoofdstuk 1: Wat is sociale wetgeving eigenlijk?
Sociale wetgeving -> geen duidelijk afgebakend geheel
Bijzonder doel :
Bescherming van belangen van de werknemers
Bevorderen van hun welzijn
Sociale wetgeving omvat :
Arbeidsrecht
Socialezekerheidsrecht
o Ziekte (voor minder dan 1j, anders invaliditeitsuitkering)
o Ziektekosten (huisarts)
o Werkloosheidsuitkering
o Groeipakket
o Pensioen: 67j
o Jaarlijkse vakantie
o Uitkering voor personen met handicap
Geconventioneerde huisarts -> heeft akkoord ondertekent en mag niet meer vragen dan die bepaalde
prijzen
Niet geconventioneerde zijn meestal specialisten (kiezen hoeveel ze vragen)
Schematisch overzicht :
– Individuele relaties tussen werkgever en werknemer
– Collectieve relaties tussen werkgevers en werknemers
– Beschermingsmaatregelen voor werknemers
– Arbeidsvoorziening
– Sociale zekerheid (werkloosheidsuitkering, geldt niet voor zelfstandigen, die kan wel leefloon
aanvr bij OCMW)
– Groeipakket (kindergeld), pensioenen
– Minimumvoorzieningen
– Geschillen van sociaal recht
Wet van 1/7/1978 : fundament arbeidsovereenkomsten
Hoofdstuk 2: Bronnen van sociale wetgeving
Arbeidsauditeur (generaal) = openbaar ministerie (andere naam in arbeidshof)
Internationale rechtsbronnen
- Bilaterale verdragen
= Verdrag tussen België en één ander land
Regels die van toepassing zijn op werknemers afkomstig uit het ene land die in het andere
land gaan werken
- Multilaterale verdragen
= Meer dan twee landen sluiten een verdrag (“verdragsorganisatie”)
- Internationale Arbeidsorganisatie (I.A.O.)
I.A.O. conventies: belangrijke invloed op Belgisch arbeidsrecht
= Drieledig overleg: werkgevers, werknemers en regeringen
,- Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (O.E.S.O.)
Beperkte rechtstreekse invloed op arbeidsrecht
- Raad van Europa
– Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (E.V.R.M.)
Waarborgt fundamentele vrijheden (vakbondsvrijheid, recht op privéleven…)
Kan rechtstreeks ingeroepen worden voor Belgische rechtbanken
– Europees Sociaal Handvest
- Internationale Vereniging voor de Sociale Zekerheid (A.I.S.S.)
- Benelux Economische Unie
- Europese Unie :
6 hoofdinstellingen 4 nevenorganen
• Europese raad Economisch en sociaal comité
• Europese commissie Comité van de regio’s
• Europese raad van ministers Europese Investeringsbank
• Europees parlement Europese centrale bank
• Europees Hof van Justitie
• Europese Rekenkamer
Hiërarchie van Europese rechtsregels op basis van hun binding :
– verordeningen:
rechtstreekse uitwerking in alle lidstaten
– richtlijnen:
verplichte omzetting in nationale wetgeving
– beslissingen:
rechtstreekse toepassing op welbepaalde bestemmeling(en)
– aanbevelingen:
binden de lidstaten niet
– adviezen
Nationale rechtsbronnen
- Sociale Grondrechten : Artikel 23 van de Grondwet
Geen directe werking
- Sociale Rechtsbronnen :
– Wetten en decreten
– Koninklijke besluiten
– Ministeriële besluiten
– Rechtspraak en rechtsleer
o In België: geen precedentenrecht (elke rechter kan een andere straf uitspreken over
zelfde misdaden, ze zijn niet gebonden aan eerdere uitspraken)
– Collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) van toep op volledige werkende bevolking van België
– Het gebruik en de eenzijdige verbintenis
Hiërarchie der nationale rechtsbronnen in artikel 51 van de Cao-wet
– Dwingende bepalingen van de wet
– Algemeen verbindend verklaarde cao ’s
1. in de Nationale Arbeidsraad
2. in een paritair comité
3. in een paritair subcomité
– Niet algemeen verbindend verklaarde cao ‘s wanneer de werkgever lid is van een organisatie
die de cao ondertekend heeft of de cao zelf ondertekende
, 1. in de Nationale Arbeidsraad
2. in een paritair comité
3. in een paritair subcomité
4. buiten een paritair orgaan
– Geschreven individuele arbeidsovereenkomst
– Niet algemeen verbindend verklaarde cao waarbij de werkgever (die de cao niet ondertekende
of geen lid is van een ondertekende organisatie) behoort tot het ressort van het PC
– Arbeidsreglement
– Aanvullende bepalingen van de wet
– Mondelinge individuele arbeidsovereenkomst
– Gebruik
Hoe deze hiërarchie interpreteren? :
Een lagere norm mag slechts afwijken van een hogere norm als hij hiermee niet strijdig is of de rechten
van de werknemer vermindert of zijn plichten verzwaart
Collectieve arbeidsovereenkomst
Werkgeversorganisaties <-> Werknemersorganisaties/vakbonden
Werknemersorganisaties :
ABVV (Algemeen Belgisch Vakverbond), het ACV (Algemeen Christelijk Vakverbond) en de ACLVB
(Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België)
Werkgeversorganisaties :
VBO, UNIZO, NSZ, en de Boerenbond
Wat is een cao?
CAO = collectieve arbeidsovereenkomst
= overeenkomst gesloten tussen : 1 of meer werknemersorganisaties (= vakbonden) &
werkgeverorganisaties
Omtrent rechten en plichten van werkgevers en werknemers
= gewone overeenkomst, maar tussen sociale partners
Wat is de vredesplicht in het kader van een cao? EXAMENVRAAG
Vredesplicht is geen verplichting maar mogelijkheid
Geldigheidsvereisten voor een cao
– Toestemming van partijen mag niet aangetast zijn door wilsgebreken
– De partijen moeten “bekwaam” zijn om een cao af te sluiten
o Bv. met een minderjarige gaat dit niet
– Voorwerp en oorzaak van de cao moeten bepaald en geoorloofd zijn
o Bv. drugs moeten verhandelen mag niet, wordt nietig verklaard
Wie kan een cao sluiten?
– Werknemerszijde: enkel mogelijk door de representatieve werknemersorganisaties (ACV ABVV-
ACLVB)
o Voor ondernemings-cao: 1 ondertekenende organisatie volstaat
o In de NAR (nationale arbeidsraad) of in paritair (sub)comité: alle organisaties in dat
orgaan moeten de cao ondertekenen
– Werkgeverszijde: één of meerdere werkgever(s) of werkgeversorganisatie(s)
Verschillende soorten cao’s
1. 1e niveau : interprofessionele cao
